Θρήνος, πένθος και οργή: Η Βόρεια Μακεδονία κηδεύει τους νεκρούς της

Κορύφωση του δράματος στη Βόρεια Μακεδονία, καθώς σήμερα πραγματοποιήθηκαν οι κηδείες των θυμάτων της τραγωδίας με 59 νεκρούς σε νυχτερινό κέντρο, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν νεαρά παιδιά.

Την ώρα που τα ερωτήματα για το δυστύχημα παραμένουν αναπάντητα και στη χώρα επικρατεί οργή, το Κοτσάνι αποχαιρέτισε τα παιδιά του σε βαρύ κλίμα, με μοιρολόγια και κραυγές θυμού και αγανάκτησης.

Όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ σε ανταπόκρισή του, με το που περνά κανείς τα σύνορα από τον σταθμό των Ευζώνων προς τη Βόρεια Μακεδονία, οι σημαίες που συναντά κατά μήκος της διαδρομής κυματίζουν μεσίστιες, ενώ ο άλλοτε ζωηρός ρυθμός της βαλκανικής μουσικής στο ραδιόφωνο έχει δώσει τη θέση του σε ήχους πένθιμους, ανάλογους της περιρρέουσας ατμόσφαιρας.

Σε βενζινάδικο μεγάλης αλυσίδας πετρελαιοειδών, λίγο πριν από τη Γευγελή, η ταμίας προσπαθεί με δυσκολία να συγκρατήσει τα δάκρυά της, όταν της ζητάμε κατευθύνσεις για το Κότσανι. «Χάσαμε τα παιδιά μας, είναι αδιανόητο αυτό που ζούμε» λέει, με τον υπάλληλο που λίγο πριν μας είχε γεμίσει το ντεπόζιτο να συμπληρώνει: «ούτε πόλεμο να είχαμε, τέτοια τραγωδία».

Κοντά στο Κότσανι η παρουσία της αστυνομίας πληθαίνει, δίνοντας κατευθύνσεις σε όσους θέλουν να προσεγγίσουν το νεκροταφείο, εκεί όπου λίγο αργότερα θα παιχτεί η τελευταία πράξη μιας τραγωδίας που όμοιά της δεν έχει δει η περιοχή, όπως έλεγε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ κάτοικος της κωμόπολης αυτής, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 100χλμ από την πρωτεύουσα, Σκόπια.

«Σήμερα δεν είναι ώρα για λόγια, είναι ώρα σιωπής για τα νεκρά παιδιά μας» συμπλήρωσε, καθώς προχωρούσε εκεί όπου 24 τάφοι έχουν σκαφτεί ο ένας πλάι στον άλλο, για να υποδεχτούν τους νεκρούς. «Άλλοι 7-8 τάφοι είναι διάσπαρτοι πιο πάνω» μας εξήγησε και μας ζήτησε να είμαστε διακριτικοί στον πόνο των συγγενών καθώς υπάρχει διάχυτη ενόχληση εξαιτίας κάποιων φωτογραφιών που, όπως είπε, είδαν το φως της δημοσιότητας τα προηγούμενα 24ωρα. Κάτι που διαπιστώσαμε καθώς προχωρούσαμε προς τον ειδικό χώρο που έχει οριοθετηθεί σε μια γωνιά του νεκροταφείου για τους εκπροσώπους των μέσων ενημέρωσης αφού στη θέα της κάμερας, ένα αυτοκίνητο σταμάτησε καταμεσής του δρόμου και με φωνή δυνατή είπε: «No photos!» (όχι φωτογραφίες).

Κραυγές απόγνωσης από μάνες που έχασαν τα παιδιά τους, πατεράδες που κρατούσαν το κεφάλι τους σαν να μην μπορεί να χωρέσει ο νους τους αυτό που έχει συμβεί, συγγενείς με μπλούζες που έφεραν πάνω τους τη μορφή των αγαπημένων τους προσώπων, νεαροί με λουλούδια στα χέρια και δάκρυα στα μάτια, και ένα ποτάμι ανθρώπων να παρακολουθεί βουβό. 

Είκοσι τέσσερις τάφοι, ο ένας πλάι στον άλλον, με τα ονόματα θυμάτων της τραγωδίας γραμμένα σε λευκό χαρτί και κάποιοι άλλοι τάφοι διάσπαρτοι στον χώρο θα αποτελούν εφεξής μια διαρκή υπόμνηση μιας τραγωδίας που έχει προκαλέσει την οργή της κοινής γνώμης, όχι μόνο στο Κότσανι, αλλά σε ολόκληρη τη χώρα. Αστυνομικοί είχαν από νωρίς λάβει μέτρα, προκειμένου να διασφαλιστεί η καλύτερη οργάνωση του χώρου ενόψει της έλευσης μεγάλου πλήθους ατόμων, ενώ κατά μήκος της διαδρομής ομάδες του Ερυθρού Σταυρού μοίραζαν μπουκάλια με δροσερό νερό και ήταν σε ετοιμότητα να προσφέρουν βοήθεια- όπως και έγινε. Ανάμεσά τους και ο Αλι Σαμέτ, επικεφαλής των επιχειρήσεων κρίσεων του Ερυθρού Σταυρού, που τις πρώτες ώρες μετά τη φονική πυρκαγιά ταξίδεψαν μαζί με συναδέλφους του από την πρωτεύουσα, Σκόπια, στο Κότσανι, προκειμένου να παράσχουν βοήθεια στους τραυματίες.

Τα περισσότερα από τα 59 θύματα της τραγωδίας ήταν από το Κότσανι, όπου σήμερα το μεσημέρι, σε ιδιαίτερα βαρύ κλίμα έγινε η κηδεία τους, προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Βόρειας Μακεδονίας, Στεφάνου. Μία ώρα νωρίτερα  έγιναν οι κηδείες ορισμένων εκ των θυμάτων στο Στιπ. «Το σίγουρο είναι ότι η πληγή αυτή δεν θα κλείσει σύντομα. Και δεν θα ξεχάσουμε» έλεγε κάτοικος του Κότσανι, μεταξύ των πολλών εθελοντών στον χώρο, που φορούν μαύρες μπλούζες, που φέρουν την επιγραφή: «Αναπαύσου εν ειρήνη, αγαπημένε μου άγγελε».

«Συμμετέχουμε στο κέντρο αντιμετώπισης κρίσεων της Βόρειας Μακεδονίας και από την πρώτη στιγμή ήρθαμε στο Κότσανι με ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης, ομάδες πρώτων βοηθειών, κάποια ασθενοφόρα, ενώ παρείχαμε και υλικοτεχνική βοήθεια. Βοηθήσαμε, επίσης, στη διακομιδή τραυματιών σε άλλα νοσοκομεία. Και σήμερα είμαστε εδώ και πάλι για να βοηθήσουμε όπου χρειαστεί» εξηγούσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Αλι Σαμέτ, καθώς προετοίμαζε με την ομάδα του τη σκηνή που είχε στηθεί λίγα μέτρα μακριά από τους φρεσκοσκαμμένους τάφους, εν είδει ενός μικρού ιατρείου. «Σαράντα χρόνια ασχολούμαι με τη διαχείριση κρίσεων. Αυτό που συνέβη εδώ την Κυριακή ήταν κάτι εξαιρετικά τραγικό», ανέφερε χαρακτηριστικά, περιγράφοντας την αγωνία των συγγενών που έρχονταν στο νοσοκομείο με την ελπίδα πως δεν θα δουν το όνομα του δικού τους ανθρώπου στον μακρύ κατάλογο των νεκρών. «Είχαν ως την τελευταία στιγμή την ελπίδα πως δε θα ήταν τα παιδιά τους μεταξύ των νεκρών ή όσων έχουν τραυματιστεί σοβαρά», επισήμανε.

Με τον ενταφιασμό και των τελευταίων θυμάτων και τη σταδιακή αποχώρηση των συγγενών, ο θρήνος αρχίζει να δίνει και πάλι τη θέση του στη σιωπή που έχει σκεπάσει την άλλοτε ζωντανή κωμόπολη των περίπου 25.000 κατοίκων.

Η πόλη μοιάζει τώρα στοιχειωμένη, όμως σιγά- σιγά οι κάτοικοί της θα πρέπει να αρχίσουν να ξαναμπαίνουν σε ρυθμούς καθημερινότητας. Σήμερα, όμως, όλα είναι αλλιώς. Οι εργαζόμενοι σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ...κατέβασαν τα μολύβια, προκειμένου να συμπαρασταθούν στο πένθος των συνδημοτών τους, τα καταστήματα είναι ερμητικά κλειστά σε ένδειξη πένθους, ενώ όσους συναντάς στον δρόμο είναι αγέλαστοι, χωρίς καμιά διάθεση να μιλήσουν για όσα συνέβησαν. «Σήμερα πενθούμε, όμως να είστε σίγουροι πως δε θα τους ξεχάσουμε, ούτε θα ξεχάσουμε ό,τι έγινε», έλεγε ένας νεαρός καθώς προχωρούσε με ταχύ βήμα προς το νεκροταφείο.

Ιστορίες πίσω από την τραγωδία

Το πρωί της Κυριακής ο Τόνι Αΐτοφσκι (Τoni Ajtovski) ήταν στο αστυνομικό τμήμα του Κότσανι, όπου βρισκόταν σε εξέλιξη η συνέντευξη Τύπου για την τραγωδία που είχε σημειωθεί λίγες ώρες νωρίτερα σε νυχτερινό κλαμπ της πόλης, όταν το τηλέφωνό του άρχισε να χτυπά επίμονα. Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν η σύζυγός του, που τον ενημέρωνε πως ο νονός του γιου τους, ο οποίος ήταν στο κλαμπ, δεν απαντούσε στις τηλεφωνικές κλήσεις της μητέρας του.

«Αμέσως έτρεξα στο νοσοκομείο για να ψάξω αν ήταν μεταξύ των τραυματιών που είχαν διακομιστεί εκεί» αφηγείται στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Τόνι Αΐτοφσκι, ανταποκριτής του πρακτορείου ειδήσεων ΜΙΑ στην περιοχή.

«Άρχισα να ρωτάω, αν υπήρχε κάποιος εκεί με το όνομα Αλεξάντερ Εφρέμοφ. Στο νοσοκομείο υπήρχε ήδη ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων και παντού ακούγονταν ουρλιαχτά και φωνές» περιγράφει ο Αΐτοφσκι, ο οποίος ανήμπορος να βρει κάποιον να πάρει τις πληροφορίες που ζητούσε, αποτάθηκε στον Ερυθρό Σταυρό.

Ο νονός του γιου του, ο Αλεξάντερ Εφρέμοφ (Aleksandar Efremov) ήταν ο επίσημος φωτογράφος της συναυλίας του δημοφιλούς συγκροτήματος DNK, στο νυχτερινό κλαμπ, που έπιασε φωτιά τα ξημερώματα της περασμένης Κυριακή οδηγώντας στον θάνατο 59 άτομα. Από την ώρα που έγινε γνωστό το συμβάν, η μητέρα του τον καλούσε επανειλημμένα, με τα τηλεφωνήματά της, ωστόσο, να μένουν αναπάντητα.

«Στο νοσοκομείο οι γιατροί έτρεχαν ασταμάτητα. Έδωσα το όνομά του σε κάποιους εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού προκειμένου να τον γράψουν στον κατάλογο και να τον αναζητήσουν. Μου είπαν ότι θα έβλεπαν αν ήταν στο νοσοκομείο εδώ, στο Κότσανι, ή αν τον είχαν μεταφέρει αλλού. Κανείς δεν ήξερε αν ήταν ζωντανός ή αν είχε τραυματιστεί σοβαρά» συνεχίζει την αφήγηση ο Αΐτοφσκι.

Καθώς η κατάσταση παρέμενε συγκεχυμένη και εν αναμονή κάποιας πληροφορίας για την τύχη του κουμπάρου του, αποφάσισε να επιστρέψει στη συνέντευξη Τύπου και να ακολουθήσει τις εξελίξεις στο πεδίο της ενημέρωσης.

«Σε κάποια στιγμή, με κάλεσε η σύζυγός μου και μού είπε πως την κάλεσαν στο νοσοκομείο για αναγνώριση (από φωτογραφίες). Προσευχόμουν να μην είναι αλήθεια και να μην είναι αυτός στις φωτογραφίες. Κατευθυνθήκαμε και οι δύο προς το νοσοκομείο. Εκείνη έφτασε νωρίτερα. Με κάλεσε στο τηλέφωνο και μου είπε: είναι αυτός, με το νούμερο 25 στην μπλούζα του. Τα μάτια μου σκοτείνιασαν, κόντεψε να μου φύγει το μυαλό» θυμάται ο Αΐτοφσκι

Στο νοσοκομείο, όπου έφτασε λίγη ώρα αργότερα, εκτυλίσσονταν ήδη σκηνές που θύμιζαν αρχαία τραγωδία. «Το πλήθος ήταν ακόμη μεγαλύτερο καθώς άρχισαν να καταφτάνουν και άλλοι συγγενείς που είχαν εντοπίσει τους δικούς τους ανθρώπους, τα παιδιά τους. Βρήκα τη σύζυγό μου ανάμεσα στο πλήθος, καταβεβλημένη και άφωνη από την εξέλιξη. Και εγώ δεν ήξερα τι να πω... Και το ερώτημα ήταν ποιος θα το έλεγε στους συγγενείς αυτό που εμείς ήδη ξέραμε. Μας ήταν αδύνατο να το κάναμε. Ζητήσαμε από έναν εθελοντή να τους πει να έρθουν από το Στιπ, όπου μένουν, στο νοσοκομείο του Κότσανι, χωρίς να τους εξηγήσουν, όμως, την κατάσταση. Μέσα σε μισή ώρα είχαν φτάσει και έψαχναν τη σύζυγό μου και εμένα. Τους πλησίασα και τους αγκάλιασα... Τα κατάλαβαν όλα. Σκοτάδι και σιωπή».

Λίγη ώρα αργότερα, η οικογένεια του Εφρέμοφ, ο οποίος δεν πρόλαβε καλά-καλά να συμπληρώσει τρεις δεκαετίες ζωής, έμπαινε στο δωμάτιο όπου ήταν η σορός του, ξεσπώντας σε ατελείωτο θρήνο.

«Σήμερα θα πάμε στην κηδεία ενός όμορφου νέου, που σε λίγους μήνες θα ντυνόταν γαμπρός» λέει ο Αΐτοφσκι ως επίλογο μιας από τις 59 ξεχωριστές ιστορίες των ανθρώπων που τόσο άδικα έφυγαν από τη ζωή.

Ο Αλεξάντερ Εφρέμοφ θα κηδευτεί, σήμερα, στις 12μμ (ώρα Ελλάδας) στη γενέτειρά του, το Κότσανι. Την ίδια ώρα, στο Στιπ, θα κηδευτούν και κάποια άλλα από τα θύματα, ενώ μία ώρα αργότερα θα γίνει η κηδεία των περισσότερων θυμάτων στην πόλη της τραγωδίας, το Κότσανι.