Σύνοδος Κορυφής με ουκρανικό και εξοπλιστικά στο επίκεντρο

Στον απόηχο του τηλεφωνήματος Τραμπ- Πούτιν και τη συμφωνία για την μερική εκεχειρία στον πόλεμο της Ουκρανίας, οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες συναντιούνται σήμερα στις Βρυξέλλες για την Τακτική Σύνοδο Κορυφής.  

Στο επίκεντρο το ουκρανικό

Επισήμως το κύριο ζήτημα της συνάντησης είναι η ανταγωνιστικότητα, ωστόσο εκτιμάται ότι το θέμα που θα μονοπωλήσει για μια ακόμα φορά τις συζητήσεις των επικεφαλής των κρατών και κυβερνήσεων θα είναι οι εξελίξεις στην Ουκρανία, αλλά και η ευρωπαϊκή άμυνα. 

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ενημερώθηκαν για το τηλεφώνημα Τραμπ-Ζελένσκι και φαίνεται ότι μερικά καλά νέα έρχονται από το Κίεβο. «Η αίσθησή μου είναι ότι έχουν συμβεί πολλά τις τελευταίες ημέρες που είναι υπέρ της Ουκρανίας», σχολίασε Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Χαιρετίζουμε τις συζητήσεις για μερική κατάπαυση του πυρός στις ενεργειακές υποδομές και την ελευθερία ναυσιπλοΐας στη Μαύρη Θάλασσα – και τα δύο είναι σημαντικά για την ΕΕ. Δεν πρόκειται για το τέλος, αλλά για την αρχή του δρόμου», πρόσθεσε.   

Πολλά δισεκατομμύρια για όπλα

Χθες, η Κομισιόν παρουσίασε την πολυαναμενόμενη «λευκή βίβλο για την άμυνα», το σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρώπης, που η Επιτροπή ονομάζει «Ευρωπαϊκή Αμυντική Ετοιμότητα 2030». Αλλάζοντας το DNA της ΕΕ, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι απαιτείται «μαζική αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών, συντονισμός για κοινές αγορές και αποτελέσματα και διασφάλιση μιας ισχυρής και επαρκούς ευρωπαϊκής αμυντικής στάσης έως το 2030». Όλα αυτά  

«Βρισκόμαστε σε κομβική στιγμή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και σε κομβική στιγμή για την ανάληψη δράσης», δήλωσε η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ Κάγια Κάλας, ενώ ο Επίτροπος για θέματα Άμυνας Άντριους Κουμπίλιους πρόσθεσε τη νέα επωδό των Βρυξελλών ότι «αν θέλουμε την ειρήνη πρέπει να προετοιμαζόμαστε για πόλεμο».  

Βασική προτεραιότητα του Επιτρόπου Άμυνας είναι η αύξηση των αμυντικών δαπανών. Η Επιτροπή προσδοκά την κινητοποίηση επενδύσεων ύψους 800 δισ. ευρώ. Το σχέδιο του "επανεξοπλισμού της Ευρώπης" περιλαμβάνει ένα νέο εργαλείο που ονομάστηκε «SAFE», το οποίο μπορεί γρήγορα να παράσχει στα κράτη-μέλη δάνεια, ύψους 150 δισ. ευρώ για επενδύσεις στην άμυνα.  

Επίσης, η Κομισιόν προτείνει την ενεργοποίηση της λεγόμενης «Εθνικής Ρήτρας Διαφυγής» για να δώσει στα κράτη-μέλη μεγαλύτερη ευελιξία για να ξοδεύουν περισσότερα στην άμυνα χωρίς να παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες που περιορίζουν το όριο του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ. Αυτό έχει τη δυνατότητα κινητοποίησης πρόσθετων αμυντικών δαπανών έως και 1,5% του ΑΕΠ, ή περίπου 650 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Συγχρόνως η Επιτροπή εργάζεται για να αντληθεί ιδιωτική χρηματοδότηση - είτε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, είτε από τις κεφαλαιαγορές. 

Το γεγονός ότι δεν υπάρχει «φρέσκο χρήμα» έχει ήδη δυσαρεστήσει πολλές χώρες που λένε ότι τα 650 δισ. είναι ένα ποσό που δεν είναι σίγουρο ότι θα εξασφαλιστεί -είναι ο υπολογισμός από την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής. Νέες ευελιξίες προς το παρόν δεν προβλέπονται -κάτι που αποτυπώνεται και στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής. Σε μια προσπάθεια κάποιων χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, να αφήσουν ανοιχτό το ενδεχόμενο για ευρω-ομόλογα, Σουηδοί και Ολλανδοί υπήρξαν ανένδοτοι, κλείνοντας το κεφάλαιο. 

Θέμα έχει δημιουργηθεί επίσης με το έτος αναφοράς, το οποίο η Κομισιόν προτείνει να είναι το 2021. Χώρες όπως η Ελλάδα όμως που έχουν ξοδέψει υψηλό ποσό για την άμυνα το συγκεκριμένο έτος, δεν είναι σίγουρο ότι θα επωφεληθούν από την ενεργοποίηση της ρήτρας. 

Στην πρόταση, προσδιορίζονται οι απειλές για την ΕΕ: Ρωσία, Κίνα, Μέση Ανατολή ακι Αφρική, αυξανόμενες υβριδικές απειλές, παγκόσμιος τεχνολογικός αγώνας και κρίσιμες πρώτες ύλες. 

Αντίθετα, η Επιτροπή αφήνει ανοιχτή την πόρτα σε συνεργασίες με τρίτες χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Τουρκία. Ανήμερα της σύλληψης του Δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Μ. Ιμάμογλου, οι Βρυξέλλες αναγνώρισαν ρητά ότι η Άγκυρα είναι εν δυνάμει εταίρος στις αμυντικές αυτές πρωτοβουλίες υπό την προϋπόθεση του σεβασμού των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου του 2024. 

Ωστόσο, προς το παρόν, η Τουρκία, αλλά και οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αποτελούν χώρες που μπορούν να έχουν πρόσβαση στα δάνεια της Ε.Ε. στο χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE δηλαδή, των 150 δισ. ευρώ.

«Η Τουρκία δε φοβάται τα φέρετρα», είπε χαρακτηριστικά έτερος διπλωμάτης σημειώνοντας ότι η ΕΕ χρειάζεται αυτήν την «προθυμία» της ηγεσίας της χώρας. «Το θέμα είναι τι θα κάνει η Ελλάδα και πώς θα καταφέρει να παραμείνει στον στενό κύκλο της ευρωπαϊκής Άμυνας με πρότζεκτ και προτάσεις», συμπλήρωσε. 

Στην πρόταση επίσης προσδιορίζονται οι προτεραιότητες των 27 ευρωπαϊκών κρατών- μελών: Αεράμυνα και πυραυλική άμυνα. συστήματα πυροβολικού, πυρομαχικά και πύραυλοι, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα αντιμετώπισης μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones και anti-drones, στρατιωτική κινητικότητα, Τεχνητή νοημοσύνη, κβαντικός, κυβερνο- και ηλεκτρονικός πόλεμος, στρατηγικοί καταλύτες, ικανότητες μάχης και προστασία κρίσιμων υποδομών. 

« Αυτή είναι απλώς η πρόταση της Κομισιόν, η οποία θα περάσει από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα γίνει σύνοδος υπουργών Άμυνας στη Βαρσοβία και οι αποφάσεις θα ληφθούν στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου, ενώ θα έχει προηγηθεί η σύνοδος του ΝΑΤΟ», εξήγησε έτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης.  

Οι χώρες τώρα θα έχουν έξι μήνες διορία για να δηλώσουν τα αμυντικά τους σχέδια προκειμένου να υπάρξει πανευρωπαϊκός συντονισμός. 

Η ατζέντα Μητσοτάκη

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται από χθες στις Βρυξέλλες για να συμμετάσχει σήμερα τόσο στη Σύνοδο των ηγετών του ΕΛΚ όσο και στη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 

Η πρώτη αντίδραση του Μαξίμου στην «Λευκή Βίβλο» είναι πως οι προτάσεις κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, ενώ χαρακτηρίζουν θετική την αναφορά σε αμυντικά προγράμματα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όπως μια ευρωπαϊκή ασπίδα αεράμυνας, πρόταση που ο πρωθυπουργός έχει καταθέσει από κοινού με τον πρωθυπουργό της Πολωνίας στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν από τον περασμένο Μάιο.

Επίσης σημειώνουν πως είναι σημαντικό το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο ύψους 150 δισ. να χρησιμοποιηθεί ως μέσο ενίσχυσης της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας και όχι ως μέσο χρηματοδότησης αμυντικών βιομηχανιών τρίτων χωρών, ελληνική θέση που αποτυπώνεται στη Λευκή Βίβλο.

Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνουν ότι οι αποφάσεις για την άμυνα οφείλουν να λαμβάνουν υπόψιν τους προβληματισμούς για την ασφάλεια και τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας του συνόλου των κρατών-μελών της Ε.Ε, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αναφορά που επίσης υπάρχει στο κείμενο.

Σχετικά με την Τουρκία, όπως αναφέρεται στην «Λευκή Βίβλο», «η Ε.Ε. θα συνεχίσει να συμμετέχει εποικοδομητικά ως προς την ανάπτυξη μιας αμοιβαία επωφελούς εταιρικής σχέσης σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος με βάση την ισότιμη δέσμευση της Τουρκίας να προχωρήσει σε μια πορεία συνεργασίας σε όλα τα θέματα που έχουν σημασία για την Ε.Ε., σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024» (στα συμπεράσματα του Απριλίου 2024 τονίζεται η ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης Ε.Ε- Τουρκίας, «με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο.», ενώ αναφέρεται ότι «η εποικοδομητική συμμετοχή της ίδιας της Τουρκίας θα συμβάλει καθοριστικά στην προώθηση των διαφόρων τομέων συνεργασίας». ).

Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι στο περιθώριο των εργασιών της Συνόδου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα συμμετάσχει και σε σύνοδο ευρωπαίων ηγετών για το Μεταναστευτικό, με την κυβέρνηση να επαναλαμβάνει ότι προτεραιότητα έχει η εφαρμογή του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το 'Ασυλο - κυρίως η αύξηση και επιτάχυνση των επιστροφών όσων δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας - καθώς και η εξωτερική διάσταση του Μεταναστευτικού και οι συνεργασίες με τρίτες χώρες.