Η Ε.Ε. παίρνει τ’ όπλο της!

Στον απόηχο του τηλεφωνήματος Τραμπ-Πούτιν και της συμφωνίας για μερική εκεχειρία στον πόλεμο της Ουκρανίας, οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες συναντιούνται σήμερα στις Βρυξέλλες για τακτική σύνοδο κορυφής.

Επισήμως, κύριο ζήτημα της συνάντησης είναι η ανταγωνιστικότητα, ωστόσο εκτιμάται ότι το θέμα που θα μονοπωλήσει τις συζητήσεις των επικεφαλής των 27 θα είναι οι εξελίξεις στην Ουκρανία και η ευρωπαϊκή άμυνα.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ενημερώθηκαν για το τηλεφώνημα Τραμπ-Ζελένσκι και φαίνεται ότι μερικά καλά νέα έρχονται από το Κίεβο. «Η αίσθησή μου είναι ότι έχουν συμβεί πολλά τις τελευταίες ημέρες που είναι υπέρ της Ουκρανίας», σχολίασε Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Χαιρετίζουμε τις συζητήσεις για μερική κατάπαυση του πυρός στις ενεργειακές υποδομές και την ελευθερία ναυσιπλοΐας στη Μαύρη Θάλασσα – και τα δύο είναι σημαντικά για την Ε.Ε. Δεν πρόκειται για το τέλος, αλλά για την αρχή του δρόμου», πρόσθεσε.

Χθες, η Κομισιόν παρουσίασε την πολυαναμενόμενη «λευκή βίβλο για την άμυνα», το σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρώπης, που η Επιτροπή ονομάζει «Ευρωπαϊκή Αμυντική Ετοιμότητα 2030». Αλλάζοντας το DNA της Ε.Ε., οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι απαιτείται «μαζική αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών, συντονισμός για κοινές αγορές και αποτελέσματα και διασφάλιση μιας ισχυρής και επαρκούς ευρωπαϊκής αμυντικής στάσης έως το 2030».

«Βρισκόμαστε σε κομβική στιγμή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και σε κομβική στιγμή για την ανάληψη δράσης», δήλωσε η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε., Κάγια Κάλας, ενώ ο επίτροπος για θέματα Αμυνας, Αντριους Κουμπίλιους, πρόσθεσε τη νέα επωδό των Βρυξελλών ότι «αν θέλουμε την ειρήνη πρέπει να προετοιμαζόμαστε για πόλεμο».

Βασική προτεραιότητα του επιτρόπου Αμυνας είναι η αύξηση των αμυντικών δαπανών. Η Επιτροπή προσδοκά την κινητοποίηση επενδύσεων ύψους 800 δισ. ευρώ. Το σχέδιο του «επανεξοπλισμού της Ευρώπης» περιλαμβάνει ένα νέο εργαλείο που ονομάστηκε «SAFE», το οποίο μπορεί γρήγορα να παράσχει στα κράτη-μέλη δάνεια, ύψους 150 δισ. ευρώ, για επενδύσεις στην άμυνα.

Ρήτρα Διαφυγής

Επίσης, η Κομισιόν προτείνει την ενεργοποίηση της λεγόμενης «Εθνικής Ρήτρας Διαφυγής» για να δώσει στα κράτη-μέλη μεγαλύτερη ευελιξία ώστε να ξοδεύουν περισσότερα στην άμυνα χωρίς να παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες που περιορίζουν το όριο του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ, με τη δυνατότητα κινητοποίησης πρόσθετων αμυντικών δαπανών έως και 1,5% του ΑΕΠ ανά χώρα, ή περίπου 650 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα τέσσερα χρόνια για τις 27 χώρες της Ε.Ε. Συγχρόνως η Επιτροπή εργάζεται για να αντληθεί ιδιωτική χρηματοδότηση - είτε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, είτε από τις κεφαλαιαγορές.

Το γεγονός ότι δεν υπάρχει «φρέσκο χρήμα» έχει ήδη δυσαρεστήσει πολλές χώρες που λένε ότι τα 650 δισ. είναι ένα ποσό που δεν είναι σίγουρο ότι θα εξασφαλιστεί - είναι ο υπολογισμός από την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής. Νέες ευελιξίες προς το παρόν δεν προβλέπονται - κάτι που αποτυπώνεται και στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής. Σε μια προσπάθεια κάποιων χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, να αφήσουν ανοιχτό το ενδεχόμενο για ευρω-ομόλογα, Σουηδοί και Ολλανδοί υπήρξαν ανένδοτοι, κλείνοντας το κεφάλαιο.

Θέμα έχει δημιουργηθεί επίσης με το έτος αναφοράς, το οποίο η Κομισιόν προτείνει να είναι το 2021. Χώρες όπως η Ελλάδα όμως, που έχουν ξοδέψει υψηλό ποσό για την άμυνα το συγκεκριμένο έτος, δεν είναι σίγουρο ότι θα επωφεληθούν από την ενεργοποίηση της ρήτρας.

Στην πρόταση, προσδιορίζονται οι απειλές για την Ε.Ε.: Ρωσία, Κίνα, Μέση Ανατολή και Αφρική, αυξανόμενες υβριδικές απειλές, παγκόσμιος τεχνολογικός αγώνας και κρίσιμες πρώτες ύλες.

Τρίτες χώρες

Αντίθετα, η Επιτροπή αφήνει ανοιχτή την πόρτα σε συνεργασίες με τρίτες χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Τουρκία. Ανήμερα της σύλληψης του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Ε. Ιμάμογλου, οι Βρυξέλλες αναγνώρισαν ρητά ότι η Αγκυρα είναι εν δυνάμει εταίρος στις αμυντικές αυτές πρωτοβουλίες υπό την προϋπόθεση του σεβασμού των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου του 2024. Εν δυνάμει εταίροι θεωρούνται και η Μ. Βρετανία, ο Καναδάς και η Νορβηγία καθώς και όλοι οι «ομοϊδεάτες της Ευρώπης», οι χώρες της διεύρυνσης και οι γειτονικές χώρες.

«Η Τουρκία δεν φοβάται τα φέρετρα», είπε χαρακτηριστικά έτερος διπλωμάτης, σημειώνοντας ότι η Ε.Ε. χρειάζεται αυτήν την «προθυμία» της ηγεσίας της χώρας. «Το θέμα είναι τι θα κάνει η Ελλάδα και πώς θα καταφέρει να παραμείνει στον στενό κύκλο της ευρωπαϊκής άμυνας με πρότζεκτ και προτάσεις», συμπλήρωσε.

Στην πρόταση επίσης προσδιορίζονται οι προτεραιότητες των 27 ευρωπαϊκών κρατών-μελών: αεράμυνα και πυραυλική άμυνα, συστήματα πυροβολικού, πυρομαχικά και πύραυλοι, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα αντιμετώπισης μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones και anti-drones), στρατιωτική κινητικότητα, τεχνητή νοημοσύνη, κβαντικός, κυβερνο- και ηλεκτρονικός πόλεμος, στρατηγικοί καταλύτες, ικανότητες μάχης και προστασία κρίσιμων υποδομών.

«Αυτή είναι απλώς η πρόταση της Κομισιόν, η οποία θα περάσει από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα γίνει σύνοδος υπουργών Αμυνας στη Βαρσοβία και οι αποφάσεις θα ληφθούν στη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου, ενώ θα έχει προηγηθεί η σύνοδος του ΝΑΤΟ», εξήγησε έτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης. Οι χώρες τώρα θα έχουν έξι μήνες διορία για να δηλώσουν τα αμυντικά τους σχέδια προκειμένου να υπάρξει πανευρωπαϊκός συντονισμός.