«Δεν είναι δυστύχημα, είναι φόνος»

«Δεν πιστεύω ότι είναι δυστύχημα, αλλά φόνος. Δεν μπορούμε να σιωπήσουμε». Ανησυχητικά οικεία ακούγονται τα λόγια της Αντζελα Ζουμπάκοβα, φοιτήτριας Ψυχολογίας, στο ρεπορτάζ του Associated Press σχετικά με τη φονική πυρκαγιά σε κλαμπ της πόλης Κότσανι στη Βόρεια Μακεδονία που στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 59 νέους ανθρώπους, ενώ τραυμάτισε περισσότερους από 150.

Η φράση «δεν ήταν δυστύχημα, ήταν έγκλημα» πρωτακούστηκε πριν από δύο χρόνια στην Ελλάδα για την πολύνεκρη σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη. Επαναλαμβάνεται σε κάθε μεγάλη διαδήλωση στη Σερβία σε σχέση με την κατάρρευση του στεγάστρου στον σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ που σκότωσε 15 ανθρώπους τον περασμένο Νοέμβριο. Κοινός παρονομαστής και στις τρεις βαλκανικές χώρες, η εκτεταμένη διαφθορά, η ουσιαστική απουσία ελεγκτικών μηχανισμών και η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής στο όνομα του κέρδους που καλλιεργούν το έδαφος για τέτοια «δυστυχήματα» ή καλύτερα, προμελετημένα εγκλήματα.

Η Αντζελα Ζουμπάκοβα ήταν μία από τους χιλιάδες φοιτητές και μαθητές που συγκεντρώθηκαν στα Σκόπια χθες το μεσημέρι στην πλατεία του κρατικού πανεπιστημίου της πόλης «Κύριλλος και Μεθόδιος» για να αποτίσουν φόρο τιμής στους νεκρούς του Κότσανι, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν συνομήλικοί τους.

Υπέγραψαν στο βιβλίο συλλυπητηρίων, άναψαν κεριά στη μνήμη των θυμάτων, ζήτησαν απόδοση ευθυνών και απονομή δικαιοσύνης και εξήγγειλαν παρόμοιες συγκεντρώσεις καθημερινά ώς τις 21 Μαρτίου.

Αν στα Σκόπια η συγκέντρωση ήταν ήσυχη, στο Κότσανι κυριάρχησαν το πένθος και η οργή. Το μεσημέρι έγινε κι εκεί συγκέντρωση με υπογραφές στο βιβλίο συλλυπητηρίων και κεριά στη μνήμη των νεκρών. Στη δεύτερη όμως, την απογευματινή, που κατέληξε στο δημαρχείο της πόλης, ομάδα νεαρών διαδηλωτών πέταξε πέτρες και αυγά στην πρόσοψη του κτιρίου. Στη συνέχεια, κατευθύνθηκαν στην καφετέρια που διατηρεί ο ιδιοκτήτης του νυχτερινού κλαμπ-ποντικοπαγίδα, σπάζοντας τις τζαμαρίες και τα τραπεζοκαθίσματα και αναποδογυρίζοντας ένα αυτοκίνητο της εταιρείας του. Τέλος, πέταξαν αυγά έξω από το σπίτι του δημάρχου του Κότσανι, Λιούπτσο Παπάζoφ, ο οποίος νωρίτερα είχε ανακοινώσει την παραίτησή του «για λόγους ευθιξίας».

Ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι, πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας και αρχηγός του κυβερνώντος κόμματος, του δεξιού εθνικιστικού VMRO-DPMNE, από τις τάξεις του οποίου προέρχεται ο παραιτηθείς δήμαρχος του Κότσανι, εκθείασε τη στάση του τελευταίου, αν και δεν είχε, όπως είπε, καμία ευθύνη για το τραγικό συμβάν. Σίγουρα όμως κάποιοι άλλοι -και όχι λίγοι- είχαν πολλές ευθύνες για το γεγονός ότι μια πρώην αποθήκη χαλιών λειτουργούσε ως κλαμπ χωρίς νόμιμη άδεια, χωρίς να πληρούνται ούτε καν οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις ασφαλείας κι ενώ την ώρα της πυρκαγιάς βρίσκονταν πάνω από 500 άτομα μέσα σε ένα χώρο που κανονικά χωρούσε 250.

Ο πρωθυπουργός Μίτσκοσκι διέταξε τριήμερο έλεγχο σε όλα τα νυχτερινά κέντρα της χώρας και υποσχέθηκε πως οι υπεύθυνοι θα τιμωρηθούν «όποιοι κι αν είναι, από όποιον θεσμό, από όποια βαθμίδα, από οποιοδήποτε κόμμα και επάγγελμα». Μέχρι χθες, ο εισαγγελέας Λιούπκο Κοτσέφσκι είχε διατάξει την προσαγωγή περίπου 20 υπόπτων. Ο ίδιος δεν έδωσε λεπτομέρειες, αλλά ο υπουργός Εσωτερικών Πάντσε Τοσκόφσκι ανέφερε ότι ανάμεσά τους βρίσκονταν οι διοργανωτές της συναυλίας, οι ιδιοκτήτες και οι υπεύθυνοι της διεύθυνσης του κλαμπ, ένας πρώην γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών και δύο πρώην στελέχη της αντίστοιχης υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας. Το επόμενο ερώτημα είναι σε πόσους θα απαγγελθούν τελικά κατηγορίες, πόσοι θα δικαστούν και αν τελικά θα καταδικαστούν. Και κυρίως, πώς είναι δυνατό να αποφευχθεί το επόμενο «δυστύχημα» σε ένα καθεστώς γενικότερης διαφθοράς και αποσάθρωσης. Τα ίδια ερωτήματα ισχύουν επίσης για τη Σερβία, για την Ελλάδα και όχι μόνο...