Τουλάχιστον 300.000 άνθρωποι, κατά τους οργανωτές, συμμετείχαν στις μεγαλειώδεις διαδηλώσεις που συγκλόνισαν το Βελιγράδι από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ του Σαββάτου. Σέρβοι κάθε ηλικίας, κοινωνικής και επαγγελματικής προέλευσης ενώθηκαν με τους φοιτητές οι οποίοι ολοκλήρωσαν άλλη μία πολυήμερη πορεία με αφετηρία διάφορες πόλεις και με προορισμό, αυτή τη φορά, την πρωτεύουσα.
Εδώ και σχεδόν πέντε μήνες οι φοιτητές της Σερβίας ηγούνται πανεθνικού κινήματος κατά της διαφθοράς και της συγκάλυψης, το οποίο πυροδοτήθηκε την 1η Νοεμβρίου 2024, όταν κατέρρευσε τσιμεντένιο στέγαστρο μήκους 48 μέτρων στον «ανακαινισμένο» από κινεζικές εταιρείες σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα καταπλακώθηκαν δεκάδες άνθρωποι και οι 15 σκοτώθηκαν. Την κορδέλα των εγκαινίων είχε κόψει ο πρόεδρος της χώρας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, λίγους μήνες νωρίτερα.
Πανδαιμόνιο και περισυλλογή
Το Σάββατο επικράτησε ειρηνικό πανδαιμόνιο, με σφυρίχτρες, καραμούζες, ομοιώματα-καρικατούρες πολιτικών, πανό και πλακάτ. Το πιο χαρακτηριστικό σύνθημα εδώ και εβδομάδες είναι το «Φούσκωσέ το!» – η προτροπή των διαδηλωτών στους υπόλοιπους πολίτες να «φουσκώσουν το κίνημα», να το γιγαντώσουν, ο καθένας με τη συμμετοχή του. Σέρβοι μοτοσικλετιστές έκαναν μοτοπορεία, βετεράνοι πολεμιστές έκαναν παρέλαση και οδηγοί ταξί διευκόλυναν τις μετακινήσεις διαδηλωτών.
Ωστόσο επί 15 λεπτά βασίλεψε η περισυλλογή, όταν κατά το σούρουπο οι συγκεντρωθέντες τήρησαν ενός λεπτού σιγή για κάθε ένα από τα 15 θύματα του δυστυχήματος. Χιλιάδες άνθρωποι άναψαν τους φακούς των κινητών τους.
Την περιφρούρηση της διαδήλωσης είχαν αναλάβει, μεταξύ άλλων, Σέρβοι αγρότες που κατέβασαν τρακτέρ στην πρωτεύουσα. Υποστηρικτές του Βούτσιτς είχαν κατασκηνώσει μπροστά σε κυβερνητικά κτίρια. Ανάμεσά τους, κατά καταγγελίες αυτοπτών μαρτύρων, ήταν πρώην μέλη παρακρατικών και μαφιόζικων συμμοριών που συμμετείχαν στη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Ζόραν Τζίντζιτς το 2003, καθώς και χούλιγκαν του ποδοσφαίρου. Σημειώθηκαν μικροεπεισόδια αλλά όχι εκτεταμένες ταραχές.
Λάσπη και ατιμωρησία
Ο Βούτσιτς είναι ένα υβρίδιο εθνικιστή, ρωσόφιλου, κινεζόφιλου και... ευρωπαϊστή ηγέτη, με απολυταρχικές τάσεις και αγαστές σχέσεις με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα εντός και εκτός συνόρων. Κατέχει την εξουσία επί 13 χρόνια, πρώτα ως πρωθυπουργός (2011-2017) και ύστερα ως πρόεδρος της Σερβίας.
Εχει απορρίψει το ενδεχόμενο να παραιτηθεί υπέρ μιας μεταβατικής κυβέρνησης που θα οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές – κάτι το οποίο δεν ζητούν επισήμως οι φοιτητές.
Ισχυρίζεται, χωρίς να παρουσιάζει αποδείξεις, ότι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών βρίσκονται πίσω από τις διαδηλώσεις στο πλαίσιο συνωμοσίας που εξυφαίνεται στο εξωτερικό με στόχο την ανατροπή του. «Δεν θα επιτρέψω στον δρόμο να οδηγήσει τη χώρα σε ένα φρικτό μέλλον!», δήλωσε τις προάλλες αποκαλώντας συλλήβδην την αντιπολίτευση «εγκληματικό καρτέλ».
Οι Σέρβοι εισαγγελείς έχουν απαγγείλει κατηγορίες σε 13 άτομα για το δυστύχημα στο Νόβι Σαντ και η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει εκστρατεία κατά της διαφθοράς. Οι ανακρίσεις προχωράνε με ρυθμό χελώνας.
Τον Ιανουάριο ο καταγόμενος από το Νόβι Σαντ πρωθυπουργός Μίλος Βούτσεβιτς, συνοδοιπόρος του προέδρου Βούτσιτς σε ακροδεξιά κόμματα από τη δεκαετία του ’90, ανακοίνωσε ότι παραιτείται. Μένει όμως στη θέση του γιατί η παραίτηση δεν έχει ακόμη επικυρωθεί από την Εθνοσυνέλευση όπου κυριαρχεί το κυβερνητικό Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα.
Ζητούν δικαιοσύνη και αλήθεια
Οι φοιτητές έχουν κρατήσει αποστάσεις από τα κόμματα της σερβικής αντιπολίτευσης, την οποία κατηγορούν ως συνένοχη στην απαξίωση του πολιτικού συστήματος. Λειτουργούν συλλογικά μέσω συνελεύσεων, αιρετών επιτροπών και άμεσης δημοκρατίας, χωρίς μικρή ομάδα αναγνωρίσιμων ηγετών τους οποίους μπορεί να βάλει στο στόχαστρο η κυβέρνηση.
«Είναι πραγματικά πολύ δύσκολη η κατάσταση για τους κυβερνώντες. Δεν ξέρουν πώς να συνομιλήσουν με αυτούς τους νέους που ζητούν απλώς δικαιοσύνη και αλήθεια», λέει ο Σρνταν Γκολούμποβιτς, σκηνοθέτης και καθηγητής στη σχολή κινηματογράφου του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου.
Και εξηγεί: «Ολα ξεκίνησαν με σποραδικές κινητοποιήσεις, αλλά τώρα έχει ξεσπάσει ένα μεγάλο κύμα διαμαρτυρίας, καθώς πολλοί άνθρωποι από όλες τις πόλεις της Σερβίας, ακόμη και από τις πιο μικρές, δεν φοβούνται πλέον. Αυτό είναι το πιο σημαντικό: η απώλεια του φόβου».
«Οι φοιτητές ζητάνε τα στοιχειώδη για τα οποία εγώ διδάσκω χρόνια στα αμφιθέατρα: κράτος δικαίου, σεβασμό του Συντάγματος, ευθύνη και λογοδοσία των δημόσιων αξιωματούχων», λέει ο καθηγητής Νομικής Μίοντραγκ Γιοβάνοβιτς.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας