Ιστορική πρωτοβουλία, πολύ νωρίς για πανηγυρισμούς

Χορούς έστησαν Κούρδοι σε καφενεία του Ντιγιαρμπακίρ και του Βαν, όταν οι αντιπρόσωποι του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας και Ισότητας των Λαών (DEM) διάβασαν στα ΜΜΕ το κείμενο που τους έδωσε ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν στο νησί-φυλακή Ιμραλί.

Είναι πολύ νωρίς ακόμη για να φανεί τι αποτέλεσμα θα έχει η δραματική έκκληση-εντολή του Aπο, όπως είναι το nom de guerre του 75χρονου ηγέτη του ΡΚΚ, να εγκαταλείψει η οργάνωση τον ένοπλο αγώνα, να διαλυθεί και οι Κούρδοι της Τουρκίας να συνυπάρξουν ειρηνικά με το καθεστώς του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η πρωτοβουλία είναι ιστορική, αλλά οι πανηγυρισμοί καταδεικνύουν εύλογη συγκινησιακή φόρτιση, όχι πολιτική βεβαιότητα.

Ενα βασικό ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσει η στρατιωτική ηγεσία του συρρικνωμένου αλλά επιχειρησιακά ικανού ΡΚΚ. Εχει την έδρα της στα κακοτράχαλα βουνά του βορειοδυτικού Ιράκ. Από εκεί κάνει επιθέσεις - αστραπή σε τουρκικό έδαφος, ενώ συχνά υφίσταται βομβαρδισμούς από την τουρκική πολεμική αεροπορία.

Αναλυτές εκτιμούν ότι κάποιοι ένοπλοι πυρήνες δεν θα αποδεχτούν την προτεινόμενη, που λέει ο λόγος, «Βάρκιζα». Αυτό φάνηκε και τον περασμένο Οκτώβριο, όταν δύο κομάντος αυτοκτονίας του PKK επιτέθηκαν στην έδρα της Τουρκικής Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας (TUSAS) στην Αγκυρα, σκοτώνοντας πέντε και τραυματίζοντας 22 άτομα.

Δεν είναι τυχαίο ότι εκείνες τις μέρες ο κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, ο εθνικιστής Ντεβλέτ Μπαχτσελί, μέντορας των διαβόητων «Γκρίζων Λύκων», διατύπωσε στη Βουλή την άποψη ότι, αν ο Οτζαλάν αποκηρύξει τη βία, μπορεί να αφεθεί ελεύθερος. Το παζάρι, που κατέληξε στη γραπτή ανακοίνωση της περασμένης Πέμπτης, είχε φουντώσει στο παρασκήνιο.

Ντιλ για τον Ερντογάν

Υπάρχουν και οι κάλπες. Η προοπτική ειρήνευσης με το ΡΚΚ είναι δημοφιλής σε μεγάλες ομάδες ψηφοφόρων και ο πρόεδρος Ερντογάν το γνωρίζει. Δεν είναι μόνο Τούρκοι, αλλά και Κούρδοι, κοινωνικά συντηρητικοί και θρησκευόμενοι άνθρωποι, «νοικοκυραίοι» Κούρδοι που ψηφίζουν το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Η εντύπωση ορισμένων (και στην Ελλάδα), ότι οι Κούρδοι της Τουρκίας είναι όλοι ριζοσπαστικοποιημένοι και όλοι αριστεροί, είναι λανθασμένη.

Από το 1984 που ξεκίνησε η ένοπλη εξέγερση του ΡΚΚ, κουρδικοί πληθυσμοί ξεριζώθηκαν από χωριά της νοτιοανατολικής Τουρκίας και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι μετακινήθηκαν στα περίχωρα μεγάλων πόλεων, πλημμυρίζοντας φτωχογειτονιές στην Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, το Μποντρούμ (πρώην Αλικαρνασσό) και αλλού – μια σιωπηλή κουρδική «κατάκτηση της Δύσης».

Επί προσωπικού, ο Ερντογάν αποσκοπεί να λάβει ως αντάλλαγμα για τη συμφιλίωση με το PKK την κοινοβουλευτική υποστήριξη του φιλοκουρδικού DEM για συνταγματική αναθεώρηση που θα του επιτρέψει να γαντζωθεί στην εξουσία και μετά το 2028. Εκείνη τη χρονιά, θα λήξει η παρούσα θητεία του και το DEM διαθέτει 57 έδρες στη Βουλή.

Είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι ο ισχυρός άνδρας της Αγκυρας έχει δεσμευτεί να αμνηστεύσει και να αποφυλακίσει πολιτικούς κρατούμενους και να άρει τα εμπόδια για την εκπαιδευτική και πολιτιστική δράση των Κούρδων της Τουρκίας, ο πληθυσμός των οποίων υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 20 εκατομμύρια.

Η σκέψη του Απο

Το κείμενο που φέρει την υπογραφή του Οτζαλάν δεν ισοδυναμεί με αυτόματη διάλυση του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ). «Ο ηγέτης», όπως τον αποκαλούν με σεβασμό οι οπαδοί του, ένα μίγμα πολέμαρχου, εθνικιστή, σταλινικού και λαϊκού διανοούμενου που τα τσιτάτα με τις σκέψεις του κυκλοφορούν σαν αποσπάσματα Ιερών Γραφών, προτρέπει στη διεξαγωγή Εκτακτου Συνεδρίου του κόμματος. Το Συνέδριο θα λάβει την τελική απόφαση και θα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον οι διατυπώσεις και οι πιθανές εσωκομματικές αντιδράσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και μετά από 25 χρόνια στην απομόνωση, ακόμη και με αμφίβολης επάρκειας επαφή με την πραγματικότητα (πολλοί πιστεύουν ότι ο άτεγκτος Απο είναι σήμερα όμηρος μιας μετριοπαθούς ηγετικής ομάδας του ΡΚΚ που του «πάσαρε» το κείμενο για να το υπογράψει), ο λόγος του Οτζαλάν στους οπαδούς του κόμματος έχει τεράστιο κύρος. Υπάρχουν σπίτια στο Ντιγιαρμπακίρ που δίπλα στις φωτογραφίες των προγόνων δεσπόζει η αφίσα του Κούρδου ηγέτη που κάποτε -πάει καιρός πολύς- κόντεψε να γονατίσει τον τουρκικό στρατό.

Ο συριακός γρίφος

Στις de facto αυτόνομες περιοχές της βορειοανατολικής Συρίας δρα η κουρδική πολιτοφυλακή Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) που συνεργάζεται με το ΡΚΚ και αποτελεί τη ραχοκοκαλιά των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF).

Οι ΗΠΑ χρηματοδοτούν τις SDF, για να προστατεύουν τις πετρελαιοπηγές της περιοχής και για να πλήττουν πυρήνες τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους. Ταυτόχρονα, οι SDF συγκρούονται και με χρηματοδοτούμενες από την Αγκυρα μιλίτσιες, όπως ο ψευδεπίγραφος Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA).

Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να διακόψει την αμερικανική υποστήριξη στους Σύρους Κούρδους, κάτι που αντικειμενικά θα διευκολύνει τον Ερντογάν. Αν το ΡΚΚ καταθέσει τα όπλα, θεωρητικά αυξάνεται η πιθανότητα να τα βρουν (και) οι YPG με τους πρώην ισλαμιστές του Αχμέντ αλ Σάρα που έχουν καταλάβει τη Δαμασκό από τον περασμένο Δεκέμβριο.

Δεν θα είναι όμως τόσο εύκολο να λυθεί αυτός ο γρίφος. Ο Κούρδος διοικητής των SDF, Μαζλούμ Αμπντι, χαιρέτισε μεν ως «ιστορικό» το μήνυμα του Οτζαλάν, αλλά τόνισε με νόημα ότι «δεν σχετίζεται με εμάς στη Συρία».