Ο νεοφιλελεύθερος που θέλει να κάνει «τη Γερμανία μεγάλη ξανά»

«Ο Φρίντριχ Μερτς είναι πλέον ο σημαντικότερος άνθρωπος στην Ευρώπη», σύμφωνα με το περιοδικό Der Spiegel. Μόνο που αυτός ο ενθουσιώδης χαρακτηρισμός χρήζει προσεκτικότερης ερμηνείας. Αν η εκλογική νίκη του Μερτς έχει να κάνει με το μέγεθος της Γερμανίας, της μεγαλύτερης χώρας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αυτής της «πολύ μεγάλης για την Ευρώπη, πολύ μικρής για τον κόσμο», τότε, υπό αυτή την έννοια, θα μπορούσε να δεχτεί κανείς ότι ο χριστιανοδημοκράτης πολιτικός είναι «ο σημαντικότερος άνθρωπος στην Ευρώπη». Αν όμως θέλει να εξετάσει το εύρος της νίκης του και την πραγματική δύναμη που θα έχει ως καγκελάριος, εκεί το πράγμα αλλάζει.

Ο Μερτς ονειρεύεται μια νέα γερμανική ηγεμονία στη Γηραιά Ήπειρο. Ο ίδιος είχε αποπειραθεί τρεις φορές στο παρελθόν να κερδίσει την αρχηγία του Χριστιανοδημοκρατικού CDU –και κατ’ επέκταση το αξίωμα του καγκελάριου–, και στις εκλογές της περαδσμένης Κυριακής δεν πέτυχε καμιά σαρωτική νίκη. Βγήκε πρώτος με μόλις τέσσερις μονάδες πάνω από το ποσοστό με το οποίο είχε χάσει ο προκάτοχός του Αρμιν Λάσετ το 2021 και οχτώ πάνω από τους ακροδεξιούς του AfD, οι οποίοι διπλασίασαν τις δυνάμεις τους και αναδείχτηκαν δεύτεροι στο πιο ανησυχητικό εκλογικό αποτέλεσμα στη μεταπολεμική Γερμανία. Θα αναγκαστεί να πάει σε μεγάλο συνασπισμό με τους Σοσιαλδημοκράτες του SPD, με τους οποίους βρίσκεται ήδη σε διαπραγματεύσεις, ενώ φιλοδοξεί ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης να έχει ολοκληρωθεί ώς το Πάσχα.

Ο νεοφιλελεύθερος δεξιός ηγέτης, πάντως, δείχνει αποφασισμένος να τιμήσει τον τίτλο του Der Spiegel, τουλάχιστον σε επίπεδο προθέσεων. Ηδη από το βράδυ των εκλογών δήλωσε ότι σκοπεύει να επιφέρει μια αλλαγή «σεισμικών διαστάσεων» στις ευρωατλαντικές σχέσεις, μετά τις τεκτονικές αλλαγές που προκάλεσε η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. «Η απόλυτη προτεραιότητά μου είναι η ενίσχυση της Ευρώπης το συντομότερο δυνατό, έτσι ώστε, βήμα βήμα, να πετύχουμε την ανεξαρτησία μας από τις ΗΠΑ», δήλωσε.

Απεξάρτηση από το ΝΑΤΟ

Τόνισε πως η ανάγκη αυτή είναι τόσο επιτακτική ώστε δεν είναι βέβαιος αν στην επόμενη σύνοδο του ΝΑΤΟ, τον Ιούνιο, «θα μπορούμε να μιλάμε για το ΝΑΤΟ με τη σημερινή μορφή του ή αν θα χρειαστεί να στήσουμε συντομότερα μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή αμυντική δύναμη».

Δήλωσε επίσης ότι η χώρα του θα συνεχίσει να στηρίζει σε όλα τα επίπεδα την Ουκρανία, χωρίς τη συναίνεση της οποίας δεν θα πρέπει να ληφθεί καμία απόφαση. «Ο κόσμος δεν θα μας περιμένει, όμως η Ευρώπη περιμένει τη Γερμανία», τόνισε.

Είναι φανερό ότι η Γερμανία και ο Μερτς προσωπικά νιώθουν ανήσυχοι και προσβεβλημένοι μετά την περιφρονητική στάση της κυβέρνησης Τραμπ και του προκλητικού αβανταρίσματος του AfD από τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς και από τον μεγιστάνα Ιλον Μασκ, ο οποίος έσπευσε να συγχαρεί το γερμανικό ακροδεξιό κόμμα για την επιτυχία του.

Βέβαια, το να αναλάβει η Γερμανία ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη θα πρέπει να το αποδεχτούν όχι μόνο και οι άλλοι Ευρωπαίοι, αλλά και οι ίδιοι οι Γερμανοί. Κι αυτό γιατί το κόστος μιας ευρωπαϊκής αμυντικής δύναμης και η αύξηση των εγχώριων αμυντικών δαπανών στο 3% του ΑΕΠ προσκρούουν στον περιβόητο «κόφτη» του χρέους.

Για τη χαλάρωση αυτού του συνταγματικά κατοχυρωμένου δημοσιονομικού βραχνά απαιτούνται τα δύο τρίτα των βουλευτών, και στη νέα Βουλή αυτές οι ψήφοι δεν θα υπάρχουν. Η Ακροδεξιά είναι αντίθετη στην κατάργηση του «κόφτη», ενώ η Die Linke θα την υποστήριζε μόνο αν γινόταν για να ενισχυθεί το κοινωνικό κράτος. Θα υποστηρίξει η Γερμανία, στην ανάγκη, ευρωομόλογα για την άμυνα; Ο Μερτς άφησε πάντως ανοιχτό και το ενδεχόμενο να συνεργαστεί με το SPD και τους Πράσινους για να ψηφίσει η παρούσα Βουλή τη χαλάρωση του «κόφτη», πριν συσταθεί η νέα στα τέλη Μαρτίου.

Σε κάθε περίπτωση, «ο ισχυρότερος άντρας στην Ευρώπη» σύντομα θα ανακαλύψει τα όριά του. Το αναγνώριζε και το Spiegel όταν έγραφε ότι «ο νικητής των εκλογών στη Γερμανία έχει τέσσερα χρόνια για να υπερασπιστεί τη φιλελεύθερη δημοκρατία έναντι των εχθρών της. Και αν αποτύχει; Αν αποτύχει, αυτό ήταν. Το AfD θα γίνει ακόμη πιο ισχυρό στις επόμενες εκλογές, ίσως πρώτο κόμμα».

Παρατράγουδα με Νετανιάχου

Μπορεί οι πρώτες δηλώσεις του Μερτς σχετικά με τις προθέσεις του ως μελλοντικού καγκελάριου να ικανοποίησαν τους Ευρωπαίους, υπήρξε όμως και μία που σίγουρα εξόργισε πολλούς προοδευτικούς ανθρώπους και όλους όσοι υποστηρίζουν το διεθνές δίκαιο. «Τον διαβεβαίωσα ότι σε περίπτωση που σκοπεύει να επισκεφτεί τη Γερμανία θα βρούμε τους τρόπους και τα μέσα ώστε να διασφαλίσουμε ότι θα μπορεί να έρθει και να φύγει χωρίς να συλληφθεί στη Γερμανία», είπε σχετικά με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, τον καταζητούμενο από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) για εγκλήματα πολέμου στη Γάζα. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ τηλεφώνησε στον νικητή των γερμανικών εκλογών για να τον συγχαρεί κι εκεί δόθηκαν οι σχετικές διαβεβαιώσεις, σύμφωνα με τον ίδιο τον Μερτς.

Η δήλωσή του, όσο εξοργιστική κι αν είναι, δεν προκάλεσε καμία φοβερή έκπληξη. Προεκλογικά, πριν από έναν μήνα περίπου, ο Φρίντριχ Μερτς είχε χαρακτηρίσει «αδιανόητη» μια ενδεχόμενη σύλληψη του Νετανιάχου στη Γερμανία. Μόνο που μάλλον λογαριάζει χωρίς τον ξενοδόχο. Αντιδρώντας στην επίμαχη δήλωση, το ΔΠΔ τόνισε χθες ότι η εκτέλεση των αποφάσεων του Σώματος αποτελεί νομική υποχρέωση και ότι «δεν εναπόκειται σε κράτη να καθορίζουν μονομερώς την ορθότητα των νομικών αποφάσεων του Δικαστηρίου». Στην καλύτερη περίπτωση, ο Μερτς, αφού αναλάβει επίσημα καγκελάριος, θα πρέπει να αναβάλει επ’ αόριστον διάφορες «επικίνδυνες» προσκλήσεις, προς αποφυγή παρεξηγήσεων...