Νεοφιλελεύθερη «βόμβα» στις διαπραγματεύσεις, «δώρο» στην Ακροδεξιά

Ενώ φερόταν ώς την τελευταία στιγμή να υπάρχει σημαντική πρόοδος στις σχετικές διαπραγματεύσεις τους, με αναμονή για τις επόμενες ημέρες της παρουσίασης κοινού κυβερνητικού προγράμματος και στη συνέχεια της ορκωμοσίας ενός τρικομματικού συνασπισμού στην Αυστρία [του δεξιού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλδημοκρατών και του NEOS (Νέα Αυστρία)], το μικρότερο εξ αυτών, το νεοφιλελεύθερο NEOS, σε μια αιφνιδιαστική συνέντευξη Τύπου χθες Παρασκευή ανακοίνωσε την απόσυρσή του, παρ’ όλο που την προηγούμενη νύχτα γινόταν λόγος για επικείμενη συμφωνία.

Ουσιαστικά, τινάζοντας στον αέρα αυτήν την πρώτη στην ιστορία απόπειρα κυβερνητικής συνεργασίας τριών κομμάτων, που ταυτόχρονα θα απέκλειε την ανάληψη της εξουσίας από τον νικητή των βουλευτικών εκλογών της 29ης Σεπτεμβρίου, το ακροδεξιό εθνικιστικό Κόμμα των Ελευθέρων -το οποίο τώρα πανηγυρίζει με αυτή την εξέλιξη-, η αρχηγός του NEOS Μπεάτε Μάινλ-Ράιζινγκερ δικαιολόγησε τη στάση της με την «έλλειψη προθυμίας για μεταρρυθμίσεις».

Επέρριψε τις ευθύνες για αυτό κυρίως -έως και αποκλειστικά- στους Σοσιαλδημοκράτες, ενώ φαινόταν να συγκλίνει κατά πολύ με τη δεξιότερη πτέρυγα του Λαϊκού Κόμματος, με το οποίο η ίδια θέλει εξυγίανση του προϋπολογισμού μόνο με περιορισμό δαπανών, ενώ οι Σοσιαλδημοκράτες ζητούν και φορολόγηση μεγάλης περιουσίας, κληρονομιάς και υπερκερδών.

Με την τελευταία αυτή εξέλιξη, η χώρα φαίνεται να αντιμετωπίζει έκτακτη κυβερνητική κρίση λόγω της ασάφειας ως προς την επόμενη ημέρα, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στην προκήρυξη νέων εκλογών, οι οποίες θα ενίσχυαν ακόμα περισσότερο την Ακροδεξιά, που παραμένει πρώτη πολιτική δύναμη στη χώρα με συνεχιζόμενη ανοδική τάση.

Παρ’ όλο που τα άλλα τέσσερα κόμματα της νέας αυστριακής Βουλής, απορρίπτοντας μια συνεργασία μαζί της, της έφραξαν τον δρόμο προς την εξουσία, και μάλιστα ως επικεφαλής κυβερνητικού συνασπισμού, μιας και η ίδια, με ποσοστό 28,8%, πέτυχε «πρωτιά» στις τελευταίες αυστριακές βουλευτικές εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου και αυτό για πρώτη φορά στην ιστορία σε εκλογική αναμέτρηση σε εθνικό επίπεδο.

Το ακροδεξιό εθνικιστικό Κόμμα των Ελευθέρων, ως νικητής των εκλογών, απαιτούσε να ηγηθεί της νέας κυβέρνησης και ο αρχηγός του, ο σκληροπυρηνικός Χέρμπερτ Κικλ, να αναλάβει ως αυτοαποκαλούμενος «καγκελάριος του λαού» (ορολογία που φέρεται να παραπέμπει στη ναζιστική περίοδο), ωστόσο ο ομοσπονδιακός πρόεδρος, Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν, ο οποίος -εκτός του ότι δεν ήταν υποχρεωμένος από το Σύνταγμα να αναθέσει σχηματισμό κυβέρνησης στο πρώτο κόμμα και στον Χέρμπερτ Κικλ- είχε δώσει, δυόμισι εβδομάδες μετά τις εκλογές, στον αρχηγό του Λαϊκού Κόμματος και απερχόμενο καγκελάριο, Καρλ Νεχάμερ, την εντολή έναρξης διαπραγματεύσεων για συγκρότηση συνασπισμού με τους Σοσιαλδημοκράτες.

Οριακή πλειοψηφία

Μόνο που ένας ενδεχόμενος τέτοιος διμερής συνασπισμός θα διέθετε στη Βουλή οριακή πλειοψηφία μιας έδρας έχοντας άθροισμα 92 εδρών στο σύνολο των 183 και για τον λόγο αυτό διευρύνθηκε σε τρικομματικό με τη συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις και ενός από τα δύο άλλα μικρότερα κόμματα, του αποχωρήσαντος πλέον NEOS, με μια προοπτική να μην αποκλείει ως λύση τη συμμετοχή του επίσης μικρού κόμματος των Πρασίνων.

Στο διάστημα που μεσολάβησε μετά τις εκλογές, το Κόμμα των Ελευθέρων αναδείχτηκε, επίσης για πρώτη φορά, πρώτη δύναμη στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές στο ομόσπονδο κρατίδιο της Στυρίας, όπου, λίγες ημέρες πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων, σχημάτισε στην πρωτεύουσα Γκρατς κυβέρνηση συνεργασίας με το Λαϊκό Κόμμα.

Ταυτόχρονα, η Ακροδεξιά, με την προπαγάνδα της ενάντια στον σχηματισμό της τρικομματικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης και καταφερόμενη επανειλημμένα κατά του προέδρου Βαν ντερ Μπέλεν, αυξάνει συνεχώς τα ποσοστά της σε όλες τις μετεκλογικές δημοσκοπήσεις ξεπερνώντας ήδη το 30% και σε κάποιες από αυτές έχοντας αγγίξει μάλιστα έως και το 33%.

Ηδη, από το φθινόπωρο του 2022, το Κόμμα των Ελευθέρων προηγείται σταθερά σε όλες τις έρευνες σε εθνικό επίπεδο, έχοντας, επίσης, ανοδική πορεία στις περιφερειακές εκλογές τα τελευταία δύο χρόνια, με ισχυρά κέρδη στην Κάτω Αυστρία, το Ζάλτσμπουργκ, το Φόραλμπεργκ και πιο πρόσφατα στη Στυρία.

Ο γνωστός δημοσκόπος Κρίστοφ Χάζελμαγερ παρατηρεί πως εάν η πολιτική και τα μέσα ενημέρωσης συνεχίσουν να διευκολύνουν τους Ελευθέρους να παραμένουν στον ρόλο του «μάρτυρα» (μη δίνοντάς τους εντολή διακυβέρνησης), αυτοί μπορούν να αποτύχουν μόνο εάν αναλάβουν κυβερνητική ευθύνη και πως το αφήγημα ότι οι δημοκρατικές δυνάμεις πρέπει να μείνουν ενωμένες για να εμποδίσουν τους Ελευθέρους να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση, πιστώνεται στον λογαριασμό ακριβώς αυτού του κόμματος που θα συνεχίσει να αυξάνει τη δύναμή του.

Η πρώτη απειλή

Οι επόμενες περιφερειακές εκλογές είναι στις 19 Ιανουαρίου 2025 στο κρατίδιο Μπούργκενλαντ, όπου δεν φαίνεται μεν να απειλείται η πρωτοκαθεδρία των Σοσιαλδημοκρατών και του τοπικού κυβερνήτη τους, του Χανς Πέτερ Ντόσκοτσιλ, ωστόσο οι Ελεύθεροι προβλέπεται να «σπάσουν» τη μέχρι τώρα απόλυτη πλειοψηφία του και πιθανότατα να υπερδιπλασιάσουν το ποσοστό τους από το 10% σε 25%.

Η πρόβλεψη για τις εκλογές στο ομόσπονδο κρατίδιο της Βιέννης το φθινόπωρο του 2025 είναι παρόμοια και εκεί το Κόμμα των Ελευθέρων μπορεί να μην αποτελέσει απειλή για τους κυβερνώντες -συνεχώς από τη δεκαετία του 1920- Σοσιαλδημοκράτες, αλλά είναι πιθανό να τριπλασιάσει τη δύναμή του σε περίπου 20%, όπως δείχνουν οι τρέχουσες έρευνες.

Το κρατίδιο της Ανω Αυστρίας θα ψηφίσει το 2027, εκείνο της Κάτω Αυστρίας το 2028, έχοντας αυτή τη στιγμή και στα δύο κρατίδια τοπικές κυβερνήσεις ανάμεσα στο δεξιό Λαϊκό Κόμμα και στο ακροδεξιό Κόμμα των Ελευθέρων, κάτι που θα πρέπει να αναμένεται και μετά τις εκεί περιφερειακές εκλογές.

Στα άλλα δύο ομόσπονδα κρατίδια, Ζάλτσμπουργκ και Τιρόλο, όπου ακολουθούν, επίσης, περιφερειακές εκλογές, δεν φαίνεται να αμφισβητείται η συνέχιση της επικράτησης του Λαϊκού Κόμματος με απόλυτη πλειοψηφία, ωστόσο ο Κρίστοφ Χάζελμαγερ θεωρεί πως οι δυνατότητες των Ελευθέρων, βραχυπρόθεσμα και ανάλογα με το τρέχον πρόγραμμά τους, είναι έως και 40%.