Το τέλος των «μεγάλων» κομμάτων και η δυσκολία των συνασπισμών

Μια εικόνα που δεν υπήρξε ποτέ πριν στο παρελθόν παρουσιάζει το πολιτικό τοπίο στην Αυστρία μετά τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου –κατά τις οποίες το ακροδεξιό εθνικιστικό Κόμμα των Ελευθέρων αναδείχθηκε για πρώτη φορά στην Ιστορία πρώτο σε εκλογική αναμέτρηση σε εθνικό επίπεδο (ποσοστό 28,8%)–, με τον γνωστό πολιτικό επιστήμονα Πέτερ Φιλτσμάγερ να τονίζει ότι η εποχή των «μεγάλων» κομμάτων στη χώρα έχει τελειώσει, καθώς «τώρα έχουμε τρία μεσαία κόμματα».

Παραπέμποντας στην τρομακτική αύξηση του ποσοστού του κόμματος αυτού κατά 12,6 ποσοστιαίες μονάδες στο 28,8% και κατά 26 έδρες (στο σύνολο των 183 της Βουλής) σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές του 2019, στη συρρίκνωση του δεξιού Λαϊκού Κόμματος κατά 11,2 ποσοστιαίες μονάδες στο 26,3% (μείον 20 έδρες), όπως και στο στάσιμο αποτέλεσμα των Σοσιαλδημοκρατών στο 21,1% (συν μία έδρα), ο ίδιος φαίνεται να επιβεβαιώνεται στην εκτίμησή του.

Οπως σημειώνει, «ένα μεγάλο κόμμα απευθύνεται σε όλες τις ομάδες ψηφοφόρων –από νεότερους έως μεγαλύτερους, από αστούς μέχρι αγρότες, καθώς και σε όλες τις επαγγελματικές ομάδες και ούτω καθεξής, στον κατάλληλο βαθμό–, κάτι που δεν μπορεί να παρατηρηθεί τώρα με κανένα κόμμα», καθώς, ένα «λαϊκό (μεγάλο) κόμμα», με την έννοια της πολιτικής επιστήμης, προσελκύει ψηφοφόρους από όλες τις κοινωνικές τάξεις, γενιές και επίπεδα εκπαίδευσης, συγκεντρώνοντας πάνω από 30%.

Η ιστορία

Τα χαρακτηριστικά ενός μεγάλου κόμματος ίσχυαν για τους Σοσιαλδημοκράτες (τότε Σοσιαλιστές) στην εποχή του αρχηγού τους και ιστορικού καγκελάριου (1970-1983) Μπρούνο Κράισκι πριν από 45 χρόνια, όταν εκείνος είχε πετύχει το καλύτερο εκλογικό του αποτέλεσμα το 1979 με ποσοστό 51,03%, εξασφαλίζοντας άνετα την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή και μάλιστα με σύστημα απλής αναλογικής.

«Μεγάλο» κόμμα ήταν το Λαϊκό επί αρχηγίας του Γιόζεφ Κλάους, όταν εκείνος κατακτούσε το 1966 ένα 48,35%, όπως επίσης το 2002 υπό τον Βόλφγκανγκ Σιούσελ με 42,27%, αλλά και το 2019 όταν με τον –αποσυρθέντα μετέπειτα από την πολιτική, τον Οκτώβριο 2021, λόγω σκανδάλου– καγκελάριο Σεμπάστιαν Κουρτς είχε βρεθεί στο 37,5%.

Για τον πολιτικό επιστήμονα, ούτε το Λαϊκό ούτε το Σοσιαλδημοκρατικό μπορούν σήμερα να αυτοαποκαλούνται «μεγάλα κόμματα», όπως θεωρούνταν στο παρελθόν, η τάση τους προς το «μεσαίο» υπήρχε εδώ και πολύ καιρό, με το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών να την κάνει σαφέστερη.

Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο νικητής τους, το Κόμμα των Ελευθέρων, θεωρείται πλέον μεγάλο, «γιατί η πολιτική επιστήμη δεν θα περιέγραφε ένα κόμμα με λιγότερο από 30% ως τέτοιο» και η ανάλυση της στάσης των ψηφοφόρων δείχνει ότι αυτό δεν ήταν σε θέση να κινητοποιήσει ψηφοφόρους από όλες τις κοινωνικές τάξεις.

Σύμφωνα με τον ίδιο, απαιτείται μια «επανεξέταση» της εξέλιξης των πρώην μεγάλων κομμάτων, Λαϊκού και Σοσιαλδημοκρατικού, σε «μεσαία», μια πρόκληση δύσκολη και για τα δύο, που πρέπει να σκέφτονται στρατηγικά διαφορετικά όσον αφορά την προθυμία τους να συμβιβαστούν ως προς το περιεχόμενο από ένα μεγάλο κόμμα.

Αξίζει να σημειωθεί πως στο πλαίσιο της αναζήτησης σχηματισμού νέας κυβέρνησης, ο Αυστριακός ομοσπονδιακός πρόεδρος Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν, μετά τις συνομιλίες που είχε τις προηγούμενες ημέρες με τους αρχηγούς και των πέντε κομμάτων της νέας Βουλής, δεν έδωσε την εντολή στον νικητή των εκλογών (όπως συνέβαινε πάντα στο παρελθόν, χωρίς όμως αυτό να προβλέπεται από το Σύνταγμα), τον επικεφαλής του Κόμματος των Ελευθέρων, Χέρμπερτ Κικλ, αλλά ζήτησε και από τους πέντε να έχουν μεταξύ τους διαβουλεύσεις, να έλθουν προφανώς σε κάποια συμφωνία και να του την παρουσιάσουν στο τέλος της τρίτης εβδομάδας του Οκτωβρίου.

Κόκκινες γραμμές

Σοσιαλδημοκράτες και τα δύο μικρότερα κόμματα, το νεοφιλελεύθερων τάσεων ΝΕΟΣ (Νέα Αυστρία) και οι Πράσινοι, έχουν αποκλείσει συμμετοχή σε κυβερνητικό συνασπισμό με τους Ελευθέρους, ενώ το Λαϊκό αποκλείει συνεργασία μαζί τους εάν συμμετέχει ο Χέρμπερτ Κικλ, κάτι που ο ίδιος θεωρεί αδιανόητο, διεκδικώντας επιτακτικά την αρχηγία της κυβέρνησης με τον ίδιο ως «λαϊκό καγκελάριο».

Το γεγονός αυτό οδηγεί Λαϊκό και Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα σε μια επαναπροσέγγιση, καθώς μεταπολεμικά και από την ίδρυση της Δεύτερης Αυστριακής Δημοκρατίας είχαν σχηματίσει αρκετές φορές –τόσο στο επίπεδο των εννέα ομόσπονδων κρατιδίων όσο και σε ομοσπονδιακό– κυβέρνηση συνασπισμού μεταξύ τους, που τώρα κρίνεται αναγκαία για να αποτραπεί μια, πρακτικά μάλλον αδύνατη, ανάληψή της από την Ακροδεξιά.

Βέβαια ένας συνασπισμός των δύο, κατά τα πρότυπα του παρελθόντος, όμως στη βάση της σημερινής δύναμής τους με άθροισμα στις 92 έδρες, θα είχε πλειοψηφία μόνο μιας έδρας στο σύνολο των 183 στη Βουλή και επιπλέον θα «στιγματιζόταν» από τους αντιπάλους της ως η κυβέρνηση των δύο ηττημένων.

Αυτό καθιστά προφανές ότι για μια βιώσιμη και σταθερή κυβέρνηση απαιτείται μια τρικομματική συνεργασία μαζί με ένα από τα δύο μικρότερα κόμματα, το ΝΕΟΣ (που μαζί με τους Ελευθέρους είναι οι δύο νικητές των εκλογών) ή τους Πράσινους – που ίσως θα είναι τελικά η αυστριακή κυβέρνηση που θα προέκυπτε από τις εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Για τους αναλυτές στη Βιέννη, Λαϊκό και Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα θα πρέπει να υπερπηδήσουν τις δικές τους «σκιές» πολύ δυναμικά, να θέσουν στο τραπέζι τους πραγματικά μελλοντικούς στόχους σε εκείνους τους τομείς στους οποίους τα ίδια έχουν μπλοκάρει τις μεταρρυθμίσεις για δεκαετίες και όχι απλώς να υπερασπίζονται τα συμφέροντα της δικής τους πελατείας.

Που σημαίνει, σύμφωνα με το ΝΕΟΣ, αν αυτό συμμετάσχει στην κυβέρνηση, καλύτερη εκπαίδευση, λιγότερη γραφειοκρατία, κρατική μεταρρύθμιση, κατοχύρωση του συνταξιοδοτικού συστήματος, τα μεγάλα ζητήματα περίθαλψης και υγείας, δηλαδή, όπως τονίζει, προβλήματα που περιμένουν λύσεις εδώ και χρόνια.

Αντιφασιστική συγκέντρωση στη Βιέννη με αφορμή την πρωτιά του ακροδεξιού κόμματος των Ελεύθερων: «Μην αφήσετε τους ναζί να κυβερνήσουν, ούτε να πορευτούν στον δρόμο»

Εκτύπωση