Κραυγές, σιωπές και ψίθυροι για το κράτος δικαίου

Τα πολιτικά «στρογγυλέματα» στην έκθεση της Κομισιόν για το κράτος δικαίου ήταν ευδιάκριτα στις διατυπώσεις που επελέγησαν για να περιγράψουν την κατάσταση στην Ελλάδα. Τα... μαγειρέματα μύρισαν ήδη από προχθές, όταν το κείμενο της έκθεσης βρισκόταν ακόμα υπό διαβούλευση μέχρι αργά το βράδυ.

Οι προσπάθειες των ανθρώπων της ελληνικής κυβέρνησης να πείσουν τους αρμοδίους στις Βρυξέλλες για αλλαγές και επαναδιατυπώσεις στις συστάσεις της Κομισιόν απέδωσαν τελικά καρπούς. Η έκθεση καταγράφει βήματα προόδου για την Ελλάδα και της απευθύνει μόλις τέσσερις συστάσεις, ακριβώς στα ίδια θέματα που καταγράφει πρόοδο – κάτι που αποδεικνύει ότι η πρόοδος μόνο αρκετή δεν είναι.

Την ίδια στιγμή, εκκωφαντική είναι η απουσία αναφοράς στα θέματα των παρακολουθήσεων δημοσιογράφων και πολιτικών, στις προσπάθειες συγκάλυψης του εγκλήματος των Τεμπών, που με βάση την παρέμβαση και της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας θεωρείται κορυφαίο παράδειγμα των εγκληματικών επιπτώσεων της διαφθοράς στη μη υλοποίηση έργων που θα μπορούσαν να έχουν σώσει ζωές. Λέξη δεν αναφέρεται και για τις καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών για τις οποίες ακόμη και ο Frontex παίρνει πλέον αποστάσεις από τις πρακτικές των ελληνικών αρχών.

Η «Εφ.Συν.» ρώτησε την αντιπρόεδρο της Κομισιόν, Βέρα Γιούροβα, για την απουσία αυτή. Στην απάντησή της η Γιούροβα ενώπιον των τηλεοπτικών δικτύων ολόκληρης –τουλάχιστον– της Ευρώπης, σημείωσε ότι υπάρχει η αναφορά για το «Predator Gate», δίνοντας μάλιστα τον αριθμό της σελίδας στην έκθεση. Και μάλλον καλά έκανε, διότι θα ήταν σαν να αναζητεί κανείς... ψύλλο στα άχυρα για να την εντοπίσει: Στην Ελλάδα, οι δικαστικές έρευνες για τη χρήση spyware βρίσκονται σε εξέλιξη. Αυτό αναφέρεται όλο κι όλο.

Ωστόσο, η Κομισιόν υπογραμμίζει ότι «ακόμη και όταν η χρήση spyware συνδέεται με την εθνική ασφάλεια, και σε περιπτώσεις που εμπίπτει εκτός του πεδίου εφαρμογής της νομοθεσίας της Ε.Ε., οι εθνικοί έλεγχοι και ισορροπίες πρέπει να είναι σίγουροι ότι υπάρχουν διασφαλίσεις για το θέμα. Θεμελιώδη δικαιώματα όπως η προστασία των προσωπικών δεδομένων, η ελευθερία λήψης και μετάδοσης πληροφορίας, η ελευθερία της έκφρασης, καθώς και το δικαίωμα σε αποτελεσματικό ένδικο μέσο και μια δίκαιη δίκη πρέπει να γίνονται σεβαστά».

«Στην Ελλάδα, οι δικαστικές έρευνες για τη χρήση spyware είναι σε εξέλιξη. Η χώρα αναφέρεται εδώ σε σχέση με τη χρήση του Predator. Ισως θυμάστε ότι είχα εκτενείς συζητήσεις, μάλιστα, με τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη, σχετικά με την ανάγκη να υπάρχουν επαρκείς δικλίδες ασφαλείας στην εθνική νομοθεσία, που θα εγγυώνται ότι μια τέτοια παρεμβατική τεχνολογία δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον των πολιτικών αντιπάλων ή δημοσιογράφων. Η συζήτηση συνεχίζεται. Αλλά υπάρχουν και οι έρευνες σε εξέλιξη στην Ελλάδα και περιμένουμε τα αποτελέσματα», είπε η αντιπρόεδρος της Κομισιόν.

Της τελευταίας στιγμής

Πάντως, αυτό που έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη εντύπωση είναι η αναφορά της Κομισιόν για την «πλήρη εφαρμογή» της σύστασης για «την αντιμετώπιση της ανάγκης εμπλοκής του δικαστικού σώματος στον διορισμό Προέδρου και Αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τους διορισμούς δικαστών». Πληροφορίες της «Εφ.Συν.» αναφέρουν ότι μία μέρα πριν, στην προηγούμενη εκδοχή της έκθεσης, αναφερόταν το ακριβώς αντίθετο! «Δεν υπάρχει ακόμη νέο πλαίσιο για τη συμμετοχή του δικαστικού σώματος στον διορισμό των ανώτατων δικαστών, ούτως ώστε να μην επαφίεται σε κυβερνητικές αποφάσεις», ανέφερε το κείμενο που αντικαταστάθηκε με «πλήρη εφαρμογή», παρά τις αντιρρήσεις των δικαστικών ενώσεων στην Ελλάδα, που έχουν διαφωνήσει με αυτήν τη ρύθμιση.

«Κάποια περαιτέρω πρόοδος» αναγνωρίστηκε στην Ελλάδα όσον αφορά την εντατικοποίηση των προσπαθειών «για τη δημιουργία μιας σταθερής και αξιόπιστης βάσης με σειρά εγκλήσεων και τελεσίδικων αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων υποθέσεων διακεκριμένης διαφθοράς κακουργηματικού βαθμού». Σε αυτό ακριβώς το θέμα, υπάρχει και μια σύσταση: να συνεχιστούν οι προσπάθειες για τη δημιουργία σταθερής και αξιόπιστης βάσης με σειρά εγκλήσεων και τελεσίδικων αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων υποθέσεων διακεκριμένης διαφθοράς κακουργηματικού βαθμού.

Αντιφάσεις

Κατά τον ίδιο τρόπο, η «κάποια περαιτέρω πρόοδος» που καταγράφει η Κομισιόν όσον αφορά την προώθηση της διαδικασίας έγκρισης μη νομοθετικών διασφαλίσεων και η «σημαντική πρόοδος» στην έναρξη της νομοθετικής διαδικασίας σε σχέση με την προστασία των δημοσιογράφων αναιρείται με τη σύσταση. Πρέπει «να σημειωθεί περαιτέρω πρόοδος με τη διαδικασία θέσπισης νομοθετικών και μη νομοθετικών διασφαλίσεων για τη βελτίωση της προστασίας των δημοσιογράφων, ιδίως όσον αφορά τις καταχρηστικές αγωγές κατά δημοσιογράφων και την ασφάλειά τους, σύμφωνα με το εγκριθέν Μνημόνιο Συνεννόησης και λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία των δημοσιογράφων», τονίζει η Κομισιόν.

Η Επιτροπή αναφέρει ότι έχει επιτευχθεί «κάποια πρόοδος» όσον αφορά τη διασφάλιση της αποτελεσματικής και έγκαιρης διαβούλευσης στην πράξη με τους ενδιαφερομένους σχετικά με σχέδια νομοθεσίας, μεταξύ άλλων με την παροχή επαρκούς χρόνου για δημόσια διαβούλευση. Στη σύσταση όμως αναφέρει ότι πρέπει «να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής και έγκαιρης διαβούλευσης στην πράξη με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με σχέδια νομοθεσίας, μεταξύ άλλων με την τήρηση του θεσμοθετημένου χρονοδιαγράμματος για τη δημόσια διαβούλευση».

Απαντώντας σε ερώτηση της «Εφ.Συν.» για τη δίκη Καραϊβάζ και τη δήλωση στην αίθουσα του δικαστηρίου ότι υλικό από το κινητό του δημοσιογράφου έχει καταστραφεί, η αντιπρόεδρος Γιούροβα δήλωσε ότι η Κομισιόν δεν μπορεί να παρεμβαίνει ή να επικρίνει το έργο των αρχών επιβολής του νόμου. Παρέπεμψε πάντως στην υπόθεση της δολοφονίας της Δάφνης Καρουάνα Γκαλίθια στη Μάλτα και του Γιαν Κούτσιακ στη Σλοβακία για να πει ότι χρειάζεται χρόνος.

Η Κομισιόν εξέφρασε ανησυχίες επίσης για το κράτος δικαίου σε Ουγγαρία, Ιταλία και Σλοβακία.