Εξαιρετικά επωφελημένα από τις ιδιωτικές πολιτικές δωρεές είναι τα ακροδεξιά και εξτρεμιστικά κόμματα στην Ευρώπη, σύμφωνα το Transparency Gap, μια έρευνα που πραγματοποίησαν ο Guardian και ακόμη 26 ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης. Επικεφαλής της έρευνας είναι η ερευνητική ομάδα Follow the Money.
Εν όψει ευρωεκλογών, μελετήθηκαν περισσότερα από 200 κόμματα σε 25 χώρες και διαπίστωσαν ότι το ένα τέταρτο όλων των ιδιωτικών δωρεών προς τα πολιτικά κόμματα στην ΕΕ πηγαίνουν σε ακροδεξιά, ακροαριστερά και λαϊκιστικά κινήματα. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τα εθνικιστικά και ακροδεξιά κόμματα πιθανόν θα τερματίσουν πρώτα στην Ουγγαρία και σε οκτώ άλλα κράτη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Αυστρίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ολλανδίας και της Πολωνίας.
Και διαπιστώθηκε ότι 150 εκατ. ευρώ ιδιωτικών δωρεών, μεταξύ των ετών 2019 έως 2022, πήγαν σε λαϊκιστικά κόμματα και σε εκείνα με τις πιο ακραίες πολιτικές απόψεις. Οι ακροδεξιές ομάδες έχουν λάβει τη μερίδα του λέοντος έχουν αντλήσει περισσότερα από 97 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή 1 ευρώ για κάθε 7 ευρώ ιδιωτικής δωρεάς.
Το έργο χρησιμοποίησε την ίδια κομματική ταξινόμηση με την ερευνητική ομάδα The PopuList, η οποία ορίζει τους ακροδεξιούς ως κατέχοντες εθνικιστική και αυταρχική ιδεολογία.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ενώ οι περισσότερες χώρες υποχρεώνουν τα κόμματα να δηλώνουν το συνολικό τους εισόδημα από ιδιωτικές και δημόσιες πηγές, οι κανόνες ποικίλλουν πολύ και η χρηματοδότηση σε ορισμένα κράτη-μέλη είναι μια «μαύρη τρύπα». Είναι τέτοιο το κενό διαφάνειας, που τα τρία τέταρτα των κομμάτων δεν δημοσιεύουν καμία πληροφορία ή δημοσιεύουν μόνο μερικά στοιχεία σχετικά με τα άτομα ή τις επιχειρήσεις που βρίσκονται πίσω από τις δωρεές. Το γεγονός αυτό, επισημαίνει η έρευνα, μπορεί να εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους διαφθοράς.
Υπάρχει κενό διαφάνειας ακόμη και όταν τα κόμματα ακολουθούν τους κανόνες της χώρας τους. Η έρευνα δεν βρήκε σημάδια αδικοπραγίας, αλλά μια σημαντική μελέτη που ανατέθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη χρηματοδότηση πολιτικών κομμάτων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η έλλειψη διαφάνειας μπορεί να οδηγήσει σε κινδύνους διαφθοράς.
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Συγκριτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ, Φερνάντο Κασάλ Μπέρτοα, «τίποτα δεν απαγορεύει στα κόμματα να δημοσιεύουν πιο λεπτομερείς πληροφορίες από αυτές που απαιτεί ο νόμος. Αλλά σχεδόν κανείς δεν το κάνει. Τα κόμματα δεν ενδιαφέρονται για τη διαφάνεια. Νομίζουν ότι αυτό θα τους περιορίσει».
Όταν περιλαμβάνονται και άλλες μορφές χρηματοδότησης, όπως από συγκεκριμένα μέλη και δωρεές από πολιτικούς ή αξιωματούχους ενός κόμματος, τα εξτρεμιστικά και λαϊκιστικά κόμματα αποκόμισαν το ένα πέμπτο των χρημάτων που συγκεντρώθηκαν μεταξύ 2019 και 2022, ποσό συνολικού ύψους σχεδόν 500 εκατ. ευρώ. Για τα ακροδεξιά κόμματα το ποσό ήταν κοντά στα 200 εκατ. ευρώ.
Στη Γαλλία, σημαντική αύξηση ιδιωτικών δωρεών κατέγραψαν τρία κόμματα στα άκρα του πολιτικού φάσματος, το Reconquête και ο Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν, στα δεξιά, και η Ανυπότακτη Γαλλία στα αριστερά. Αυτά τα τρία κόμματα πήραν μόλις το 13% του μη δημόσιου χρήματος που συγκεντρώθηκε στη Γαλλία το 2019, αλλά το μερίδιό τους έφτασε το 38% το 2022, όταν ο Εμμανουέλ Μακρόν βρέθηκε αντιμέτωπος με τη Μαρίν Λεπέν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών.
Στη Λετονία, στην οποία αναμένεται σημαντική αύξηση των αντιευρωπαίων και λαϊκιστών ευρωβουλευτών, η μη δημόσια χρηματοδότηση σε αυτά τα κόμματα έχει αυξηθεί από 9% σε 36% σε τέσσερα χρόνια, κυρίως λόγω της ανόδου του λαϊκιστικού κόμματος «Πρώτα η Λετονία».
Υψηλά ποσοστά ιδιωτικής χρηματοδότησης, σχεδόν κοντά στο 50%, προσελκύουν ακροδεξιά, ακροαριστερά και λαϊκιστικά κόμματα στη Σλοβενία, την Ιταλία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα.
Στην Ουγγαρία, το κυβερνών κόμμα του Βίκτορ Όρμπαν, Fidesz, που ήδη κυβερνά 14 χρόνια, πήρε το 55% του συνόλου των ιδιωτικών δωρεών το 2022.
Στην Πολωνία, το ακροδεξιό κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη», υπό την προεδρία του Ματέους Μοραβιέτσκι, που κυβερνούσε μέχρι τον Απρίλιο, πήρε το 44% του συνόλου της μη δημόσιας χρηματοδότησης το 2022.
Στην Ιταλία, τέσσερα λαϊκιστικά κόμματα, συμπεριλαμβανομένων «Αδελφών της Ιταλίας», της Τζόρτζια Μελόνι, και της Λέγκας του Βορρά, του Ματέο Σαλβίνι, μαζί με το Forza Italia και το Κίνημα Πέντε Αστέρων, εξασφάλισαν το 55% των ιδιωτικών δωρεών το 2022.
Στην Ελλάδα, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας παίρνει πάνω από το ήμισυ της ιδιωτικής χρηματοδότησης, ενώ το αντίστοιχο στην Πορτογαλία Partido Comunista, παίρνει πάνω από το 50% του συνόλου.
Στις περισσότερες χώρες, η κρατική χρηματοδότηση είναι η πιο σημαντική πηγή εισοδήματος για τα κόμματα, με το μη δημόσιο χρήμα να αντιπροσωπεύει λιγότερο από το ένα τέταρτο της διαθέσιμης χρηματοδότησης στην Ισπανία, την Ουγγαρία και την Πορτογαλία και μόλις το 15% περίπου στην Ιρλανδία και το Βέλγιο. Αλλά ακόμη και σε χώρες όπου κυριαρχούν οι ιδιωτικές δωρεές, η κρατική χρηματοδότηση εξακολουθούν να είναι σημαντική. Στη Γερμανία και την Ολλανδία, η δημόσια χρηματοδότηση αντιπροσώπευε περίπου το 45% των χρημάτων που έλαβαν τα πολιτικά κόμματα το 2022.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας