Κυβέρνηση μειοψηφίας με ημερομηνία λήξης

Kάτι το… σουρεαλιστικό υπήρχε, χθες, στην πορτογαλική πολιτική παρουσία στις Βρυξέλλες. Ενώ στη Σύνοδο Κορυφής των «27» συμμετείχε ο σοσιαλιστής απερχόμενος πρωθυπουργός, Αντόνιο Κόστα, στη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος συμμετείχε ως «διορισθείς πρωθυπουργός» της Πορτογαλίας ο επικεφαλής του κεντροδεξιού συνασπισμού Δημοκρατική Συμμαχία και αρχηγός των Σοσιαλδημοκρατών, Λουίς Μοντενέγκρο.

Είχε επιλεγεί μέσα στα μαύρα μεσάνυχτα -μεταξύ Τετάρτης και Πέμπτης- από τον πρόεδρο της Πορτογαλίας, Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα, ως ο επόμενος πρωθυπουργός της χώρας της Ιβηρικής, κατόπιν μιας και πλέον εβδομάδας μετεκλογικών διαβουλεύσεων.

Μόλις λίγες ώρες νωρίτερα, είχαν ανακοινωθεί τα τελικά αποτελέσματα των πρόωρων εκλογών της 10ης Μαρτίου, μετά την ολοκλήρωση της καταμέτρησης και των ψήφων του εξωτερικού. Δεν προέκυψε κάτι νεότερο από τις ήδη γνωστές ανατροπές στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, όπου οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Σοσιαλιστές εναλλάσσονται εδώ και δεκαετίες στην εξουσία.

Ομως οι πολιτικές ισορροπίες είναι τώρα επικίνδυνα ρευστές σε μια οκτακομματική Βουλή, με τη Δημοκρατική Συμμαχία νικήτρια χωρίς αυτοδυναμία (80 έδρες σε σύνολο 230), τους απερχόμενους από την κυβέρνηση Σοσιαλιστές στην αξιωματική αντιπολίτευση (78 έδρες) και το ακροδεξιό κόμμα Chega ως ενισχυμένη τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη (50 έδρες, τετραπλάσιες από όσες είχε στην προηγούμενη Βουλή) να προσπαθεί τώρα να μανιπουλάρει τους μοχλούς της εξουσίας.

Νέτα σκέτα ο αρχηγός του, Αντρέ Βεντούρα, απειλεί με πολιτικό χάος, εάν δεν ενταχθεί το Chega σε «μια κυβέρνηση σταθερότητας», όπως λέει, επιδιώκοντας να φέρει την Ακροδεξιά στην εξουσία, μισό αιώνα μετά το οριστικό τέλος της φασιστικής δικτατορίας Σαλαζάρ. Διαφορετικά, «η Δημοκρατική Συμμαχία θα είναι υπεύθυνη για την αστάθεια που θα προκύψει», υποστήριξε, με το βλέμμα του στραμμένο προφανώς και στις κρίσιμες ευρωεκλογές.

Αν και μια μικρή ομάδα βουλευτών των Σοσιαλδημοκρατών ασκεί πιέσεις για συνεργασία με το Chega, ο Μοντενέγκρο -προς το παρόν τουλάχιστον- το απορρίπτει. Αναμένεται να παρουσιάσει, την επόμενη εβδομάδα, την κυβέρνηση μειοψηφίας, της οποίας θα ηγηθεί. Δεδομένου ότι στην Πορτογαλία δεν απαιτείται ψήφος εμπιστοσύνης στη Βουλή και η αξιωματική αντιπολίτευση δεν εμφανίζεται διατεθειμένη να στηρίξει μια ψήφο δυσπιστίας, η ορκωμοσία έχει προγραμματιστεί στις 2 Απριλίου.

Θα σηματοδοτήσει την επιστροφή των Σοσιαλδημοκρατών στην εξουσία, ύστερα από εννέα χρόνια. Θα είναι ωστόσο μια κυβέρνηση «καταδικασμένη στη διαπραγμάτευση, όπως είναι η μοίρα των κυβερνήσεων μειοψηφίας», επισημαίνει ο Αντόνιο Κόστα Πίντο, αναλυτής του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Λισαβόνας.

Χωρίς εμπειρία στην εκτελεστική εξουσία, ο 51χρονος Μοντενέγκρο πρέπει τώρα να προσπαθήσει να παρουσιάσει ένα κυβερνητικό πρόγραμμα, που η αξιωματική αντιπολίτευση θα είναι διατεθειμένη να στηρίξει στη Βουλή. Μισοκλείνοντας το «μάτι», ο νέος ηγέτης των Σοσιαλιστών, Πέδρο Νούνο Σάντος, τόνισε ότι το κόμμα του θα είναι μια «σταθερή, ισχυρή και συμπαγής» αλλά και «υπεύθυνη αντιπολίτευση», που θα ήταν «ανοιχτή σε συμφωνίες».

Σκιαγράφησε ως έναν από τους τομείς «κοινών απόψεων» την ανάγκη αύξησης των αμοιβών δασκάλων, αστυνομικών, νοσοκόμων και δικαστικών υπαλλήλων. Ξεκαθάρισε ωστόσο ότι είναι «πρακτικά αδύνατη» η υπερψήφιση από τους Σοσιαλιστές του συνόλου του νέου προϋπολογισμού, η συζήτηση για τον οποίο θα γίνει το φθινόπωρο. Η απόρριψή του θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες εκλογές ή σε νέες συμμαχίες, μέσω διαβουλεύσεων υπό τον Πορτογάλο πρόεδρο. Πρώην σοσιαλδημοκράτης, νυν ανεξάρτητος, ο ντε Σόουζα έχει, άλλωστε, δηλώσει ότι θα προτιμούσε να μη στείλει τους ψηφοφόρους ξανά στις κάλπες μέχρι τη λήξη της θητείας του, το 2026.