Μάχη για δύο με επίδοξο ρυθμιστή την Ακροδεξιά

Οι πρόωρες εκλογές της 10ης Μαρτίου στην Πορτογαλία δείχνουν να ακολουθούν την τάση που παρατηρείται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με την άνοδο των υπερσυντηρητικών και ακροδεξιών δυνάμεων. Οι δημοσκοπικές προβλέψεις δεν προϊδεάζουν για κάποιον βέβαιο νικητή, ενώ αναδεικνύουν το ακροδεξιό Chega! (Φτάνει) τρίτη πολιτική δύναμη στη χώρα και πιθανό ρυθμιστή της επόμενης κυβέρνησης.

Ο νέος ηγέτης των Σοσιαλιστών Πέδρο Νούνο Σάντος και ο επικεφαλής του συντηρητικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (PSD) Λουίζ Μοντενέγκρο φέρονται σχεδόν ισόπαλοι με ποσοστά 28%- 29%, με κάποιες δημοσκοπήσεις να δίνουν μικρό προβάδισμα στον πρώτο και άλλες στον δεύτερο. O δε 41χρονος νομικός και πρώην σχολιαστής ποδοσφαίρου Αντρέ Βεντούρα του Chega! βρίσκεται στο 16%- 19% στην πρόθεση ψήφου και θα μπορούσε να κατακτήσει ακόμη και 50 έδρες σε σύνολο 230 της Βουλής.

Το κόμμα του, που έχει κάνει σημαία του να «καθαρίσει» την Πορτογαλία από τη διαφθορά, τους μετανάστες, τους υπέρμαχους της κλιματικής αλλαγής ή την ιδεολογία του φύλου, είχε λάβει μόλις 1,3% το 2019 και 7,3% το 2022. Τώρα κεφαλαιοποιεί τη δυσαρέσκεια των πολιτών από τα αυξανόμενα προβλήματα, όπως το στεγαστικό, οι χαμηλοί μισθοί, τα χρόνια ελλείμματα στις δημόσιες υπηρεσίες, αλλά και από τα σκάνδαλα διαφθοράς που έχουν πλήξει τα δύο κόμματα που κυβερνούν την Πορτογαλία από την Επανάσταση των Γαριφάλων που έδωσε τέλος στη δικτατορία και φέτος συμπληρώνει 50 χρόνια.

Τον Νοέμβριο ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα παραιτήθηκε, αφού το όνομά του περιλήφθηκε σε έρευνα της Γενικής Εισαγγελίας για αθέμιτη επιρροή, διαφθορά και υπεξαίρεση σε συμβάσεις του ενεργειακού τομέα, υπόθεση για την οποία συνελήφθησαν πέντε άτομα, ανάμεσά τους και ο ίδιος ο προσωπάρχης του. Στον Κόστα δεν έχουν απαγγελθεί κατηγορίες και οι υποτιθέμενες αναφορές στο όνομά του σε μαγνητοφωνημένες συνομιλίες που άφησε να διαρρεύσουν η Εισαγγελία, αποκαλύφθηκε πως αφορούσαν όχι τον ίδιο αλλά τον συνονόματό του υπουργό Οικονομικών Αντόνιο Κόστα Σίλβα. Αλλά ο συντηρητικός πρόεδρος Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα έσπευσε να προκηρύξει πρόωρες εκλογές: μια πρωτοβουλία που επικρίθηκε πολύ, καθώς οι Σοσιαλιστές που κατείχαν αυτοδυναμία, πρότειναν τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης αλλά εκείνος το απέρριψε.

Ο Σοσιαλδημοκράτες είχαν το δικό τους σκάνδαλο στη Μαδέιρα: στον κυβερνήτη της αυτόνομης περιφέρειας Μιγκέλ Αλμπουκέρκε απαγγέλθηκαν κατηγορίες για οκτώ εγκλήματα, περιλαμβανομένων της διαφθοράς και της δωροληψίας, ενώ για την ίδια υπόθεση συνελήφθη ο επίσης Σοσιαλδημοκράτης δήμαρχος της πρωτεύουσας Φουντσάλ και δύο επιχειρηματίες, μεγιστάνες του τομέα των κατασκευών.

Ο Βεντούρα εκμεταλλεύεται αυτά τα σκάνδαλα για να εμφανιστεί ως «εκτός της κάστας των διεφθαρμένων» και μετά τη θεαματική του άνοδο θέτει ως όρο για τη στήριξη της όποιας δεξιάς κυβέρνησης τη συμμετοχή του σε αυτήν.

Ο Πέδρο Νούνο Σάντος σε τηλεμαχία του με τον Μοντενέγκρο ξεκαθάρισε πως σε περίπτωση που ο κεντροδεξιός συνασπισμός των Σοσιαλδημοκρατών (με τους Χριστιανοδημοκράτες και το μικρό φιλομοναρχικό κόμμα) έρθει πρώτος, θα στηρίξει μια κυβέρνηση μειοψηφίας της Δεξιάς, έτσι ώστε να αποτρέψει τη συμμετοχή των ακροδεξιών στην κυβέρνηση.

Ωστόσο, ο Μοντενέγκρο αρνήθηκε να αναλάβει ανάλογη δέσμευση. Επαναλαμβάνει ότι δεν πρόκειται να κυβερνήσει με το Chega! και πως τάσσεται υπέρ μιας συγκυβέρνησης με το επίσης αναδυόμενο δεξιό κόμμα Φιλελεύθερη Πρωτοβουλία. Αλλωστε και στις Αζόρες, όπου στις αρχές Φεβρουαρίου το PSD δεν πέτυχε την απόλυτη πλειοψηφία, αρνήθηκε να βάλει τους ακροδεξιούς στην τοπική κυβέρνηση. Ομως απέφυγε να διασαφηνίσει αν το κόμμα του σε περίπτωση που πρώτοι αναδειχτούν οι Σοσιαλιστές του Νούνο Σάντος θα στηρίξει μια δική τους κυβέρνηση μειοψηφίας.

Ολα αυτά βέβαια είναι επισφαλή σενάρια. Στις εκλογές του 2022 οι δημοσκοπήσεις –όπως και τώρα– έκαναν ξανά λόγο για «ισοπαλία στα όρια του στατιστικού λάθους» και ο Σοσιαλιστής Αντόνιο Κόστα επανεκλέχτηκε με 41,5% (έναντι 27,8% των Σοσιαλδημοκρατών) και κατέκτησε απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή με 119 από τις 230 έδρες.