Οι Ευρωπαίοι μιλάνε για την Ευρώπη που θέλουν

Μετανάστευση, προσφυγικό, οικονομική κρίση, κλιματική αλλαγή: κρίσιμα θέματα που απασχολούν σε διαφορετικό βαθμό τους πολίτες της Ε.Ε., οι οποίοι σε λίγες μέρες καλούνται να ψηφίσουν τους νέους αντιπροσώπους τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Και αν οι ίδιοι οι πολιτικοί συχνά δεν μπορούν να συνομιλήσουν μεταξύ τους ουσιαστικά για τα ζητήματα που απασχολούν τον κόσμο ή δεν ακούν αυτά που έχουν να πουν οι πολίτες, οι Ευρωπαίοι έδωσαν μόνοι τους το παράδειγμα του πολιτικού διαλόγου στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού της έκφρασης, όσο κι αν διαφωνούν σε αρκετά θέματα.

Το περασμένο Σάββατο, 11 Μαΐου, στις Βρυξέλλες, περίπου 200 άνθρωποι από διαφορετικές χώρες κάθισαν στο ίδιο τραπέζι, ανά ζευγάρια, για να μιλήσουν πρόσωπο με πρόσωπο για όλα αυτά που τους χωρίζουν αλλά και τους ενώνουν. Την ίδια ώρα, χιλιάδες άλλοι συμφώνησαν να συζητήσουν μέσω βιντεοκλήσης.

Αυτό έγινε εφικτό χάρη στην πρωτοβουλία Europe Talks, που ξεκίνησε από τη γερμανική Die Zeit, με σκοπό να φέρει κοντά τους πολίτες της Ε.Ε. Η «Εφ.Συν.» συμμετείχε στη μεγάλη καμπάνια μαζί με άλλα 15 μεγάλα ευρωπαϊκά μέσα και βρέθηκε στη βελγική πρωτεύουσα μαζί με δύο από τους Ελληνες που πήραν μέρος στον μεγάλο ευρωπαϊκό διάλογο.

Συνολικά πάνω από 21.000 άνθρωποι από 33 χώρες έλαβαν μέρος στην καμπάνια Europe Talks -οι 455 από την Ελλάδα- και οι απαντήσεις που έδωσαν αποτυπώνουν ότι μάλλον είναι περισσότερα αυτά που τους ενώνουν.

Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων είναι 42,7 έτη, με τους νεότερους συμμετέχοντες να είναι 18 ετών και τον γηραιότερο 91 ετών. Περίπου το 30% όλων των συμμετεχόντων είναι γυναίκες και το 70% άνδρες.

Οι περισσότεροι συμμετέχοντες προέρχονται από τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ιταλία, το Βέλγιο, τη Βρετανία και τη Φινλανδία.

Πώς απάντησαν

Στο ερώτημα «αν η Ε.Ε. βελτιώνει τη ζωή των κατοίκων της», το 90,9% απάντησε «ναι» και μόλις το 9,1% «όχι». Οι Ελληνες συμμετέχοντες πάντως δεν ανήκουν στην πλειοψηφία καθώς μόνο οι μισοί απάντησαν θετικά.

Το 88,5% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι «οι πλουσιότερες χώρες πρέπει να υποστηρίζουν τις πιο φτωχές». Σε αυτό το ερώτημα θετικά απάντησαν σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες από την Ελλάδα, ανεξάρτητα από το αν έχουν πιο φιλελεύθερες ή πιο συντηρητικές απόψεις σε άλλα ζητήματα.

Στο ερώτημα «αν η Ευρώπη έχει πολλούς μετανάστες» το 75,8% των συμμετεχόντων απάντησε «όχι» και το 24,2% «ναι». Ειδικά στο ερώτημα «αν πρέπει όλες οι ευρωπαϊκές χώρες να εισαγάγουν πιο αυστηρούς συνοριακούς ελέγχους» το 80,6% των συμμετεχόντων απάντησε αρνητικά και το 19,4% θετικά. Σε αυτή την περίπτωση ξεχωρίζουν οι απαντήσεις των Ιταλών, καθώς το 40% είναι υπέρ των αυστηρότερων εθνικών συνοριακών ελέγχων.

Οσο για το αν θα αντάλλασσαν το εθνικό τους διαβατήριο με ένα ευρωπαϊκό, το 79,8% απάντησε «ναι», έναντι 20,2% που είπε «όχι». Και εδώ καταγράφεται διάσταση απόψεων ανάμεσα σε πολίτες χωρών της Ε.Ε. και χωρών που δεν είναι μέλη της Ενωσης οι οποίοι τάσσονται σε μικρότερο βαθμό υπέρ ενός ευρωπαϊκού διαβατηρίου. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Νορβηγίας, όπου οι μισοί από τους συμμετέχοντες δεν είναι διατεθειμένοι να ανταλλάξουν το διαβατήριό τους.

Σχετικά με την κλιματική αλλαγή και το αν θα έπρεπε να αυξηθούν οι φόροι κατανάλωσης βενζίνης ως μέτρο ανακοπής των συνεπειών, το 72,3% των συμμετεχόντων τάχθηκε υπέρ, έναντι 27,7% κατά. Τέλος, αναφορικά με το αν η Ευρώπη θα έπρεπε να συσφίγξει τις σχέσεις της με τη Ρωσία, το 53,4% των συμμετεχόντων απάντησε θετικά, ενώ το 46,6% αρνητικά.

Και εδώ καταγράφονται μεγάλες διαφορές. Στην Ελλάδα, τη Νορβηγία, τη Φινλανδία και τη Γερμανία αρκετοί άνθρωποι, συγκριτικά με άλλες χώρες στην Ευρώπη, πιστεύουν ότι θα έπρεπε να είναι πιο στενή η σχέση με τη Ρωσία, την ώρα που εντελώς αντίθετη άποψη έχουν οι περισσότεροι στην Πολωνία και την Τσεχία. Στην Ελλάδα, υπέρ τάσσεται το 79,4% των συμμετεχόντων.

Η «Εφ.Συν.» συνάντησε τα δύο ζευγάρια συνομιλητών που είχαν ελληνική συμμετοχή:

▶ Dario Fritsch και Βασίλης Ρίζος: 

Θέλουν να ψηφίζουν στις ευρωεκλογές και κόμματα άλλων χωρών

Ο 22χρονος Ντάριο, που συνομίλησε με τον Βασίλη Ρίζο, ζει σε μια μικρή πόλη της ανατολικής Γερμανίας και εργάζεται σε μια εταιρεία που κάνει εμπόριο κυρίως στη Μέση Ανατολή. Με τον κ. Ρίζο διαφώνησαν κυρίως στο θέμα των σχέσεων με τη Ρωσία, ενώ συμφώνησαν σε αρκετά άλλα, μεταξύ των οποίων η δυνατότητα να ψηφίζουν στις ευρωεκλογές κόμματα άλλων χωρών.

«Ελαβα μέρος γιατί σκέφτηκα ότι δεν έχω κάτι να χάσω. Μου είπαν ότι το ταίρι σου είναι ένας 57χρονος από την Ελλάδα. Δεν ήταν ακριβώς αυτό που περίμενα, αλλά ήμουν πολύ ενθουσιασμένος και είχαμε μια ωραία συζήτηση εδώ. Η εμπειρία μου από το Europe Talks ήταν ωραία πρώτα απ’ όλα γιατί γνώρισα ανθρώπους απ’ όλη την Ευρώπη και φυσικά τον Βασίλη, καθώς είχα την ευκαιρία να μάθω τις δικές του απόψεις. Μου είπε πράγματα για την Ελλάδα και τι έγινε εκεί στην κρίση. Είναι άλλωστε μεγαλύτερος από μένα και έχω πολλά να μάθω από εκείνον.

»Στις επικείμενες ευρωεκλογές πρέπει ο κόσμος να πάει και να ψηφίσει δημοκρατικά κόμματα, αλλά σίγουρα το Ευρωκοινοβούλιο χρειάζεται περισσότερη δύναμη για να πιέζει την Κομισιόν και τους άλλους θεσμούς, γιατί αυτό εκλέγουμε απευθείας. Θα ήθελα επίσης να μπορώ να ψηφίσω ένα ελληνικό κόμμα στις ευρωεκλογές και να μπορούν αντίστοιχα και οι Ελληνες να ψηφίσουν ένα γερμανικό.

»Αυτό που με φοβίζει περισσότερο είναι η άνοδος της Ακροδεξιάς. Πρέπει να σταματήσουμε τα ακροδεξιά λαϊκιστικά κόμματα, γιατί αυτό έχει κοστίσει στην Ευρώπη και είδαμε πριν από 80 χρόνια τι μπορεί να προκαλέσει ο εθνικισμός. Αυτό που θα ήθελα να αλλάξει στην Ευρώπη είναι να είμαστε πιο ενωμένοι και να μην υπάρχουν έλεγχοι στα σύνορα. Πιστεύω ότι πρέπει να συναντιόμαστε πιο συχνά και να μιλάμε ο ένας με τον άλλο. Το βάρος της προσφυγικής κρίσης πρέπει να το μοιραστούμε. Εκεί που μένω έχουμε μερικούς εκατοντάδες πρόσφυγες και είναι μέρος της ζωής μας. Νομίζω ότι σίγουρα μπορούμε να τα καταφέρουμε σ’ αυτό».

Ο Βασίλης Ρίζος εργάζεται στον κλάδο των ασφαλίσεων και στα χρηματοοικονομικά και ζει στην Αθήνα. Με τον νεαρό συνομιλητή του από τη Γερμανία διαφώνησαν κυρίως για το θέμα της Ρωσίας. «Για μένα προτεραιότητα είναι η Ευρώπη όπως είναι τώρα και όχι οι σχέσεις της με άλλες χώρες», σημειώνει, σε αντίθεση με τον Ντάριο που πιστεύει ότι πρέπει να ενταθούν οι συνομιλίες με τη Μόσχα.

«Το Europe Talks ως πρωτοβουλία το βρίσκω εξαιρετικά καλό και πρωτοπόρο, γιατί έδωσε την ευκαιρία σε απλούς Ευρωπαίους πολίτες να συναντηθούν μεταξύ τους, να μιλήσουν. Ενα είδος πάρτι, ελπίζω να συνεχιστεί. Οι ευρωπαϊκές εκλογές στη χώρα μας, όπως και σε άλλες χώρες, είναι τοπικές. Θα πρέπει να γίνουμε λίγο πιο Ευρωπαίοι πολίτες και στην πράξη. Οι Γερμανοί με ρωτούσαν για τον Βαρουφάκη και πολλοί λένε ότι θα τον ψηφίσουν. Μου αρέσει ως ιδέα και θα ήθελα και εγώ να έχω την επιλογή να ψηφίσω ένα ευρωπαϊκό κόμμα ως Ευρωπαίος πολίτης. Για μένα αυτό που κάνει ο Βαρουφάκης είναι πρωτοποριακό και ελπίζω να δημιουργήσει μια τάση. Για την Ελλάδα οι ευρωεκλογές θα είναι κάτι σαν δημοψήφισμα εν όψει των εθνικών εκλογών. Οι Ευρωπαίοι, πιστεύω, θα δώσουν έμφαση σε θέματα όπως το προσφυγικό και μεγάλα κοινωνικά ζητήματα.

»Οι Γερμανοί με τους οποίους μίλησα με ρωτούσαν περισσότερο για το θέμα των αποζημιώσεων. Τους είπα ότι πρέπει να το δουν όχι από την οικονομική πλευρά αλλά την κοινωνική. Να καταλάβουν ότι για τους πιο μεγάλους Ελληνες είναι σαν αναγνώριση του λάθους και μια συγγνώμη. Τους εξήγησα ότι η Ελλάδα δεν είχε μόνο τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και τον Εμφύλιο που ακολούθησε και για τον οποίο σε μεγάλο βαθμό φταίει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μετά το κατάλαβαν και τους άρεσε. Το θέμα είναι πώς παρουσιάζουν οι πολιτικοί το πρόβλημα, αν θέλουν να το λύσουν, πρέπει να το παρουσιάσουν ως κοινωνικό.

»Νομίζω ότι υπάρχει κοινό σημείο με τους πολίτες πολύ περισσότερο από όσο θέλουν να παρουσιάσουν οι πολιτικοί. Αν μας ακούσουν περισσότερο και μας αφήσουν περισσότερο ελεύθερους, τα πράγματα, πιστεύω, θα γίνουν λίγο πιο εύκολα. Σε αυτά που διαφωνούμε το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να συζητήσουμε, χωρίς απαραίτητα να προσπαθεί ο ένας να πείσει τον άλλο. Οι περισσότεροι που γνώρισα πιστεύουν στην αλληλεγγύη, και η αλληλεγγύη δεν είναι μόνο οικονομική αλλά πολλά πράγματα. Επίσης, θέλουν όλοι περισσότερη δημοκρατία και διαφάνεια».

▶ Riitta Ruuskanen και Κώστας Μουράτης: 

Διαφωνίες για ευρωπαϊκό διαβατήριο και Ρωσία

Η Ρίτα είναι συνταξιούχος που ζει στη Φινλανδία και συνομίλησε με τον Κώστα Μουράτη, με τον οποίο διαφώνησαν σε σειρά θεμάτων, όπως η προοπτική ενός ευρωπαϊκού διαβατηρίου και οι κυρώσεις στη Ρωσία.

«Ελαβα μέρος κυρίως από περιέργεια. Σκέφτηκα να απαντήσω στις ερωτήσεις γιατί πιστεύω ότι οι άνθρωποι πρέπει να μιλάνε μεταξύ τους, ειδικά αν έχουν διαφορετικές απόψεις. Στην κουβέντα που κάναμε προσπαθήσαμε κυρίως να θυμηθούμε τις ερωτήσεις στις οποίες απαντήσαμε αντίθετα. Ακόμα και σε αυτά όμως καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλο. Από τη συμμετοχή μου στο Europe Talks δυνάμωσε η άποψή μου. Οσο σκληρή κι αν είναι η Ε.Ε., πρέπει να σκεφτόμαστε το μέλλον.

»Το θέμα είναι πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις στο Ευρωκοινοβούλιο. Ακόμα και μέσα σε κάποιες ομάδες υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Κατά την άποψή μου το Ευρωκοινοβούλιο θα έπρεπε να λαμβάνει τις σημαντικότερες αποφάσεις, γιατί αυτό έχουμε ψηφίσει. Δεν θα άφηνα το διαβατήριό μου. Πολεμήσαμε για την ανεξαρτησία μας και είμαι περήφανη που το έχω. Οι μετανάστες είναι πολλοί και κάποιος πρέπει να τους φροντίσει, ειδικά τους πρόσφυγες. Πρέπει να μοιραστούμε αυτό το φορτίο και να τους αντιμετωπίσουμε ως ανθρώπινα όντα».

Ο Κώστας Μουράτης είναι καθηγητής Αγγλικών και ζει στην Αθήνα.

«Το Europe Talks μού άρεσε ως concept, ότι δηλαδή βρίσκονται άτομα από όλη την Ευρώπη που κατά πάσα πιθανότητα δεν θα έχουν τις ίδιες ιδέες. Αυτό που κέρδισα απ’ αυτή την εμπειρία είναι ότι όταν μαζεύεται κόσμος στις Βρυξέλλες συζητιούνται πιο εύκολα κάποια πράγματα απ’ ό,τι στην Ελλάδα. Οπως, για παράδειγμα, θέματα για τους ομοφυλόφιλους που έθεσαν και στο πάνελ οι συνομιλητές. Οι ευρωεκλογές για μένα έχουν σημασία, όπως πάντα. Οχι ότι αυτές είναι πιο κρίσιμες από άλλες. Με ανησυχεί η άνοδος της Ακροδεξιάς και του λαϊκισμού γενικά, γιατί αυτό πιστεύω ότι είναι απέναντι στην ιδέα της Ε.Ε. και εμποδίζει την περαιτέρω διεύρυνση. Ισως είναι πιο έντονο τώρα γενικά, αλλά στην Ελλάδα υπήρχε Ακροδεξιά και πριν από πέντε χρόνια.

»Με τη Ρίτα αρχικά νομίζαμε ότι ήταν πολύ μεγάλη η διαφωνία μας, αλλά τελικά οι διαφωνίες μας ήταν κυρίως ότι εγώ θέλω μια πιο σφιχτά ενωμένη Ευρώπη με περισσότερους κανονισμούς, ενώ η Ρίτα θέλει κάτι πιο χαλαρό για τη χώρα της. Διαφορετική άποψη είχαμε και για τη Ρωσία. Εκείνη είναι κατά των κυρώσεων στη Ρωσία, εγώ πιστεύω ότι αν χρειαστεί να επιβληθούν, πρέπει. Συνολικά, θα έλεγα ότι είμαι λίγο πιο ευρωπαϊστής και η Ρίτα πιο συγκρατημένη».