Διπλωματική ασυλία στον Πούτιν από Ν. Αφρική για τη σύνοδο των BRICS;

Η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής δήλωσε ότι θα επεκτείνει τον Νόμο περί Διπλωματικής Ασυλίας και Προνομίων σε όλους τους διεθνείς αξιωματούχους που σκοπεύουν να συμμετάσχουν στη σύνοδο κορυφής του μπλοκ των BRICS (Brazil, Russia, India, China, South Africa), τον Αύγουστο στη χώρα. Η ανακοίνωση «φωτογραφίζει» τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και άλλους ανώτατους αξιωματούχους του Κρεμλίνου, για τους οποίους εκκρεμεί διεθνές ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) με την κατηγορία της τέλεσης εγκλημάτων πολέμου στην Ουκρανία.

Σημειώνεται ότι η Νότια Αφρική είναι μία από τις χώρες που έχουν έχουν εγκρίνει επίσημα τη συμμετοχή τους στο διεθνές δικαστικό σώμα. Κατά συνέπεια, τυπικά δεσμεύεται από τις αποφάσεις του οφείλει να τις υλοποιεί και εντός της εθνικής της κυριαρχίας, εκτός αν συντρέχει κάποιο νομικό κώλυμα ή ειδική συνθήκη που δεν της το επιτρέπει, σύμφωνα με τους κανονισμούς του ΔΠΔ. Αυτό το νομικό παραθυράκι ψάχνει να εκμεταλλευτεί η Νότια Αφρική, η οποία έχει συσφίξει τους δεσμούς της με τη Ρωσία στα χρόνια του καθεστώτος απαρτχάιντ που έχει εγκαθιδρύσει.

Ανώτεροι Νοτιοαφρικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι είπαν στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CBS News ότι η πιθανή συμμετοχή του Πούτιν στη σύνοδο κορυφής του μπλοκ των αναπτυσσόμενων χωρών υπήρξε κύριο θέμα συζήτησης στα «ανώτατα κλιμάκια επίπεδα» από τότε που εκδόθηκε το διεθνές ένταλμα σύλληψης του Ρώσου προέδρου, τον Μάρτιο.

Τον Απρίλιο, ο Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόσα διόρισε μια διυπουργική επιτροπή με επικεφαλής τον αναπληρωτή πρόεδρό του Paul Mashatile για να εξετάσει το θέμα. Σύμφωνα με το CBS News, η κυβέρνηση της Πρετόριας εξετάζει αυτή τη στιγμή τη διατύπωση του Καταστατικού της Ρώμης, του καταστατικού που ίδρυσε το ΔΠΔ και η οποία ορίζει την υποχρέωση της σύλληψης ατόμου για το οποίο εκκρεμεί διεθνές ένταλμα. Στόχος είναι εκείνο το νομικό κενό που θα αποδεσμεύει τη Νότια Αφρική από αυτή της την υποχρέωση, καθώς η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να συλλάβει τον Ρώσο πρόεδρο, με ό, τι αυτό θα συνεπαγόταν για τις ισορροπίες εντός των BRICS και την ίδια τη χώρα.

Το άρθρο 98 του Καταστατικού της Ρώμης του ΔΠΔ αναφέρει συγκεκριμένα: «Το Δικαστήριο δεν μπορεί να προχωρήσει σε αίτημα παράδοσης ή συνδρομής που θα απαιτούσε από το συνυπογράφον Κράτος να ενεργήσει αντίθετα με τις υποχρεώσεις του βάσει του διεθνούς δικαίου όσον αφορά το κράτος ή τη διπλωματική ασυλία ενός ατόμου… προς τρίτο κράτος, εκτός εάν το Δικαστήριο μπορεί πρώτα να εξασφαλίσει τη συνεργασία αυτού του τρίτου κράτους για την άρση της ασυλίας».

Η παραπάνω διατύπωση συνεπάγεται πολύ απλά ότι ο Πούτιν μπορεί να συλληφθεί στη Νότια Αφρική μόνο εάν η Ρωσία συμφωνήσει να άρει την ασυλία του Ρώσου προέδρου, όπως αυτή θα οριζόταν έπειτα από συμφωνία με την αφρικανική χώρα. Και οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο είναι… ανύπαρκτες.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε σήμερα ότι «Η Ρωσία αποδίδει τεράστια σημασία στην ανάπτυξη αυτής της μορφής ολοκλήρωσης (BRICS). Και (ς.ς. η Ρωσία) θα λάβει μέρος σε αυτή τη σύνοδο κορυφής στο αρμόδιο επίπεδο», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η χώρα πρέπει να εκπροσωπηθεί από τον πρόεδρό της, Βλαντιμίρ Πούτιν. Άλλωστε, ο ίδιος έχει ήδη λάβει επίσημη πρόσκληση από τη Νότια Αφρική για να παραστεί τον Αύγουστο.

Σημειώνεται ότι το Κρεμλίνο δεν έχει επιβεβαιώσει τις πληροφορίες για κάποια συμφωνία παραχώρησης διπλωματικής ασυλίας στον Πούτιν, ούτε έχει εκδώσει κάποια ανακοίνωση με την οποία να ανακοινώνει επίσημα τη συμμετοχή του, που σημαίνει ότι η υπόθεση κάθε άλλο παρά λήξασα μπορεί να θεωρηθεί.

«Φυσικά, υπολογίζουμε ως δεδομένο ότι οι χώρες εταίροι σε μια τόσο σημαντική μορφή (τους BRICS) δεν καθοδηγούνται από τέτοιες παράνομες αποφάσεις», απάντησε ο Πεσκόφ όταν ρωτήθηκε για την πιθανότητα σύλληψης του Πούτιν στη σύνοδο κορυφής.

Παράλληλα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην Κένυα, επιβεβαίωσε ότι θα συμμετάσχει στη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών των BRICS, στο τέλος αυτής της εβδομάδας στο Κέιπ Τάουν.

Η Ρωσία η οποία, όπως και οι ΗΠΑ, δεν έχει υπογράψει για την αναγνώριση και συμμετοχή της στο ΔΠΔ, απορρίπτει από την πρώτη κιόλας στιγμή την κατηγορία του διεθνούς δικαστηρίου κατά του Πούτιν, χαρακτηρίζοντάς τη μια αβάσιμη και παράνομη κίνηση.

Η θέση της Νότιας Αφρικής στη διεθνή γεωπολιτική αντιπαράθεση

Είναι η δεύτερη φορά που η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής επιχειρεί να εκμεταλλευτεί το άρθρο 98 του Καταστατικού της Ρώμης. Η πρώτη ήταν τον Ιούνιο του 2015, όταν το ΔΠΔ ζήτησε από την κυβέρνηση να συλλάβει τον τότε Σουδανό πρόεδρο Ομάρ αλ-Μπασίρ, ο οποίος είχε ταξιδέψει στο Γιοχάνεσμπουργκ για να παρακολουθήσει μια σύνοδο κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης. Η άφιξή του στη χώρα πυροδότησε πυρετώδεις διπλωματικές συζητήσεις, και η σύλληψή του τελικά αποφασίσθηκε από ανώτατο δικαστήριο της χώρας, όμως είχε ήδη διαφύγει.

Ο Ραμαφόσα είχε προκαλέσει τον Απρίλιο κάποια σύγχυση δηλώνοντας ότι το κυβερνών Κόμμα του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου του οποίου είναι Πρόεδρος θα πιέσει την κυβέρνηση να αποσυρθεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Η κυβέρνηση ωστόσο απέρριψε γρήγορα αυτά τα σχόλια.

Η σχέση της Νότιας Αφρικής με τις ΗΠΑ είναι τεταμένη από τότε που η χώρα υιοθέτησε «στάση ουδετερότητας» για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω νωρίτερα αυτό το μήνα, όταν ο πρέσβης των ΗΠΑ στη Νότια Αφρική, Ρούμπεν Μπρίτζετι, μιλώντας σε τοπικά μέσα ενημέρωσης, κατηγόρησε τη χώρα για μυστική μεταφορά όπλων με ρωσικό πλοίο από το λιμάνι Simon's Town τον Δεκέμβριο του 2022, με προορισμό τη Ρωσία.

Ο Μπρίτζετι είχε πει τότε ότι ήταν «θεμελιωδώς απαράδεκτο».

Τα σχόλιά του έγιναν μετά το ρήγμα του περασμένου Φεβρουαρίου, όταν η Νότια Αφρική  διεξήγαγε με τη Ρωσία και την Κίνα κοινά γυμνάσια του πολεμικού ναυτικού στα ανοικτά των ακτών της.

Με πληροφορίες από το CBS News