Η νέα πανδημία πανικού ως σύμπτωμα της «JN.1»

Η πρόσφατη πλανητική έκρηξη των μολύνσεων και των νοσηλίων από Covid-19 αποδίδεται στην υψηλή μεταδοτικότητα και στην ταχύτατη διάδοση της νέας παραλλαγής JN.1. Αναλύοντας τον γονότυπο των νέων κορονοϊών JN.1 διαπίστωσαν ότι πρόκειται για μια «υποπαραλλαγή», δηλαδή για μια δευτερογενή παραλλαγή της προγενέστερης υποπαραλλαγής Ομικρον «Ba.2.86» του κορονοϊού. Σε αντίθεση με την προηγούμενη, η πιο πρόσφατη υποπαραλλαγή μπορεί να εξαπλώνεται με εκρηκτικούς ρυθμούς χάρη σε μια νέα μετάλλαξη «L455S» στην πρωτεΐνη των ακίδων, η οποία, από ό,τι φαίνεται, επιτρέπει στους νέους, ιδιαίτερα μεταδοτικούς κορονοϊούς JN.1 να παρακάμπτουν πολύ ευκολότερα το ανοσιακό μας σύστημα, προκαλώντας τις πολυάριθμες μολύνσεις ή επαναμολύνσεις που καταγράφονται τον τελευταίο μήνα.

Ενα επαρκώς τεκμηριωμένο γεγονός, που δημιουργεί μεγάλη ανασφάλεια για την προοπτική μιας επικείμενης υγειονομικής κρίσης εξαιτίας της πανδημικής εξάπλωσης αυτών των μεταλλαγμένων κορονοϊών, οι οποίοι, αν επιβεβαιωθεί ότι είναι όντως ικανοί να παρακάμπτουν ευκολότερα τις ανοσιακές μας αντιστάσεις, τότε μπορούν κάλλιστα να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στα ήδη εμβολιασμένα άτομα και ειδικότερα σε όσους ή όσες υποφέρουν από κάποια σοβαρή νόσο.

Η διαρκής υγειονομική κρίση της νόσου Covid

Ομως, πόσο απειλητική είναι αυτή η πρόσφατη παραλλαγή του κορονοϊού που ανιχνεύεται πλέον παντού, εξαναγκάζοντάς μας να επαναφέρουμε κάποια από τα απελπιστικά μέτρα προστασίας που είχαν εφαρμοστεί (ματαίως) κατά την περίοδο της υγειονομικής καραντίνας;

Από την πρώτη στιγμή που επιβεβαιώθηκε, κατά τα τέλη του 2019, η νέα πλανητική πανδημική κρίση, η διεθνής επιστημονική κοινότητα των ιολόγων και επιδημιολόγων ήλπιζε ότι ο νέος και ιδιαίτερα μεταδοτικός ιός δεν θα μεταλλασσόταν με πολύ μεγάλη ταχύτητα, επειδή οι κορονοϊοί διαθέτουν έναν μοριακό μηχανισμό διόρθωσης των τυχαίων μεταλλάξεων που εμφανίζονται συχνά κατά την αναπαραγωγή τους, κάτι που, δυστυχώς, δεν επαληθεύτηκε. Εντούτοις, οι περισσότερες από τις πολυάριθμες γονιδιακές μεταλλάξεις δεν συνέβαλαν αποφασιστικά στη βελτίωση είτε της μολυσματικότητας είτε της αναπαραγωγικής ικανότητας των κορονοϊών. Πράγματι, από την εμφάνιση της πανδημίας μέχρι σήμερα, μόνο έξι παραλλαγές του νέου κορονοϊού επικράτησαν πλανητικά («Αλφα», «Βήτα», «Γάμα», «Δέλτα», «Λάμδα» και «Ομικρον»), επειδή μόνο αυτές οι παραλλαγές προσέφεραν στους κορονοϊούς κάποιο σαφές πλεονέκτημα.

H πανούργα αναπαραγωγική στρατηγική του κορονοϊού SARS-CoV-2, καθώς και όλων των άλλων ζωικών κορονοϊών, που έχουν γονιδίωμα από RNA και όχι όπως εμείς από DNA, είναι η εξής: οι λιγοστές γενετικές πληροφορίες που είναι κωδικευμένες στο μονόκλωνο RNA των κορονοϊών, επιτρέπει στα λιγοστά γονίδιά τους να μεταλλάσσονται ασύλληπτα ταχύτερα από τα δικά μας πολύ πιο πολυάριθμα γονίδια που είναι κωδικευμένα στο δίκλωνο DNA μας. Ετσι, οι μικροσκοπικοί και φαινομενικά ασήμαντοι βιολογικά κορονοϊοί μπορούν όχι μόνο να προσαρμόζονται και να εξελίσσονται πολύ ταχύτερα από εμάς, αλλά επιπλέον έχουν στη διάθεσή τους περισσότερους από 7,5 δισεκατομμύρια ανθρώπινους οργανισμούς για να τους «μολύνουν».

Πράγματι, από όλες τις σχετικές έρευνες επιβεβαιώνεται η δυσοίωνη πρόβλεψη ότι η πρωτοφανής ιστορικά πυκνότητα και η κινητικότητα των ανθρώπινων πληθυσμών στην εποχή μας, σε συνδυασμό με τη συστηματική υποβάθμιση του οικολογικού περιβάλλοντος από τις δραστηριότητές μας, ευνοούν τόσο την υψηλή μεταλλαξιμότητα του κορονοϊού SARS CoV-2 όσο και την ταχύτατη πλανητική διάδοση των πιο επιτυχημένων επιδημιολογικά παραλλαγών του.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πιο πρόσφατη παραλλαγή JN.1, η οποία εντοπίσθηκε πρώτη φορά στο Λουξεμβούργο, στα τέλη Αυγούστου 2023, και από εκεί διαδόθηκε ταχύτατα στην Ευρώπη, την Αγγλία, τις ΗΠΑ, την Ινδία και στην Κίνα. Γεγονός που επέβαλε στον ΠΟΥ να την εντάξει στην κατηγορία των «Παραλλαγών Υγειονομικού Ενδιαφέροντος» ή VOI (Variants Of Interest), τη δυναμική εξάπλωσης και θνητότητας της οποίας οφείλουμε πλέον να παρακολουθούμε συστηματικά.

Η υποκριτική αμηχανία των υγειονομικών αρχών

Σύμφωνα με τις τελευταίες εξαγγελίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, «Ο κορονοϊός παραμένει απειλή για την παγκόσμια υγεία». Οπως δήλωσε, στο τέλος του έτους, η Dr. Maria Van Kerkhove, η τεχνική-επιστημονική υπεύθυνη του ΠΟΥ για θέματα αντιμετώπισης της Covid-19, «Είμαι ανήσυχη. Μπαίνουμε σταδιακά στο πέμπτο έτος της πανδημίας… Σίγουρα, είμαστε σε μια διαφορετική φάση που χαρακτηρίζεται από έναν κορονοϊό που εξελίσσεται διαρκώς, με τις υποπαραλλαγές “ΧΒΒ” και ”ΒΑ.2” να συνεχίζουν να κυκλοφορούν, και την “JN.1” που τείνει να γίνει κυρίαρχη».

Ωστόσο, όπως υπογράμμισε, την ανησυχεί μάλλον λιγότερο το ότι ο «JN.1» θα συνεχίσει να αυξάνεται και να κυκλοφορεί, πολύ περισσότερο την ανησυχεί το ότι οι άνθρωποι και οι κυβερνήσεις δείχνουν να είναι ικανοποιημένοι από τα μέχρι σήμερα επιτεύγματά τους κατά την αντιμετώπιση της πανδημίας. Επεσήμανε, μάλιστα, ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος, σήμερα, είναι αυτή η αδικαιολόγητη «αυταρέσκεια»! Και προέτρεψε τους πολίτες να μην παραβλέπουν την αποφασιστική σημασία της χρήσης μάσκας, τον συχνό εξαερισμό των χώρων και τον συστηματικό εμβολιασμό.

Εντούτοις, παρέλειψε να αναφέρει ένα άλλο εξίσου αποφασιστικό εμπόδιο στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας. Το επιστημονικά τεκμηριωμένο γεγονός, που σχεδόν ποτέ δεν προβάλλεται επαρκώς από τους ειδήμονες, είναι ότι ακόμη κι αν καταφέρναμε, μέσω των επικαιροποιημένων εμβολίων και των ακραίων υγειονομικών μέτρων, να περιορίσουμε τη μεταδοτικότητα των λοιμώξεων, αυτό δεν θα συνεπαγόταν αυτομάτως ότι θα καταφέρουμε να μειώσουμε και τις δυνατότητες εξέλιξης του κορονοϊού, δηλαδή τις ευκαιρίες που έχει να μεταλλάσσεται και να διαφοροποιεί τυχαία τα γονίδιά του κάθε φορά που πολλαπλασιάζεται. Συνεπώς, ποτέ δεν πρέπει να παραβλέπουμε την εγγενή και δυσεξάλειπτη ικανότητα των ιών να προσαρμόζονται σε κάθε βελτίωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και τη μέχρι σήμερα εθνοκεντρική και οικονομιστική διαχείριση της εμβολιαστικής πολιτικής αντι-Covid, κατανοούμε γιατί κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί την πλανητική ανοσία και ακόμη λιγότερο την εξάλειψη νέων επικίνδυνων παραλλαγών του κορονοϊού. Ισως έτσι εξηγείται το ότι κανένα από τα πιο πιθανά επιστημονικά σενάρια για το μέλλον της πανδημίας του κορονοϊού δεν προβλέπει την επικείμενη εξάλειψή του. Στην καλύτερη περίπτωση, ενδέχεται να μετεξελιχθεί σε έναν ενδημικό ιό, κάτι ανάλογο με τον εποχικό ιό της γρίπης: με περιόδους υψηλής διάδοσης κάθε χρόνο, που θα αντιμετωπίζονται ετησίως με τους κατάλληλους εμβολιασμούς.

Πέρα, όμως, από την όποια αποτελεσματικότητα των σημερινών εμβολίων εξίσου αποφασιστικό είναι να μάθουμε τη διάρκεια της επίκτητης ανοσίας. Αν, δηλαδή, οι άνθρωποι που έχουν πρόσκαιρη ανοσία ενδέχεται να εξακολουθούν να είναι «ασυμπτωματικοί φορείς» του κορονοϊού. Τα άτομα αυτά, ενώ δεν κινδυνεύουν από τις πιο σοβαρές επιπτώσεις της μόλυνσης, εξακολουθούν να μεταδίδουν τις παραλλαγές του κορονοϊού.

Κατανοούμε, λοιπόν, γιατί η άγνοιά μας σχετικά με τη διάρκεια της επίκτητης ανοσίας έπειτα από εμβολιασμό ή από νόσηση, σε συνδυασμό με τη συχνότητα εμφάνισης και την εντυπωσιακή ταχύτητα διάδοσης των νέων παραλλαγών του νέου κορονοϊού καθιστούν εξαιρετικά απίθανη –αν όχι πρακτικά αδύνατη!– την οριστική εξάλειψη της απειλής του ιού σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. «Το να εξαλείψουμε σήμερα τον κορονοϊό από τον πλανήτη θα ήταν σαν να προσπαθούμε να κατασκευάσουμε ένα μονοπάτι από πέτρες για να φτάσουμε από τη Γη στη Σελήνη. Δεν είναι ρεαλιστικό!» όπως πολύ δηκτικά σχολίασε ο κορυφαίος Αμερικανός επιδημιολόγος Michael Osterholm την επιστημονικά ουτοπική προοπτική εξάλειψης των κορονοϊών μέσω εμβολίων.

Το γεγονός, όμως, ότι δεν είμαστε σε θέση να εξαλείψουμε τους ιούς που προκαλούν την επιδημία της νόσου COVID-19 δεν δικαιολογεί καθόλου τα αντιεβολιαστικά σενάρια, ούτε όμως και τις εκφοβιστικές πολιτικές της απάνθρωπης κοινωνικής αποστασιοποίησης, που επιβλήθηκαν μαζικά και υιοθετήθηκαν άκριτα για να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ομως, για τις καταστροφικές συνέπειες της παρατεταμένης ή διαρκώς ανανεούμενης υγειονομικής κρίσης θα πούμε περισσότερα στο επόμενο άρθρο.