Πολύ συχνά και ειδικά τα τελευταία 20 χρόνια η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται σε συνδυασμό με μία ή περισσότερες ογκολογικές θεραπείες, όπως χειρουργική, χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, ανοσοθεραπεία και πιο πρόσφατα με μοριακά στοχευμένες θεραπείες.
Οταν η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται με τη χειρουργική δύναται να εφαρμοστεί πριν ή μετά τη χειρουργική επέμβαση - προεγχειρητική ή μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία. Σε κάποιες λιγότερο συχνές περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί και διεγχειρητικά.
Οταν συνδυάζεται με χημειοθεραπεία δύναται να εφαρμοστεί σαν βασική θεραπευτική αντιμετώπιση, όπως π.χ. σε καρκίνους ρινοφάρυγγα, καρκίνους του πρωκτού κ.ά.
Ο συνδυασμός ακτινοχημειοθεραπείας εφαρμόζεται σε πολλές περιπτώσεις προ/ή μετεγχειρητικά. Είναι γνωστό ότι πολύ συχνά η θεραπεία ορισμένων όγκων μόνο με χειρουργική ή μόνο με ακτινοθεραπεία δεν προσφέρει ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο το ενδιαφέρον και η έρευνα στράφηκαν, και ορθώς όπως αποδείχθηκε από τα αποτελέσματα, στον συνδυασμό των δύο αυτών θεραπειών.
Επειδή η ακτινοθεραπεία στηρίζεται εκτός των άλλων κυρίως στην εμπειρία που αποκτήθηκε στα περίπου 110 χρόνια εφαρμογής της, αξίζει να σημειωθεί ότι προσπάθειες συνδυασμού ακτινοθεραπείας–χειρουργικής αναφέρονται πολύ νωρίς, λίγα χρόνια μετά την ανακάλυψη των ακτίνων Χ το 1895 (η δημοσίευση της ανακάλυψης του Roentgen έγινε στις 29 Ιανουαρίου του 1896).
Στα χρόνια που ακολούθησαν παράλληλα με την αυξανόμενη κλινική εμπειρία, που κατέδειξε τους περιορισμούς των δύο αυτών μεθόδων, όταν χρησιμοποιούνται χωριστά, αναδείχθηκαν και οι δυνατότητες που προέκυπταν από τον συνδυασμό τους.
Νεότερες εξελίξεις στον σχεδιασμό της ακτινοθεραπείας
Κατά την επιλογή του θεραπευτικού σχήματος πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οργανικά, λειτουργικά και αισθητικά στοιχεία των οποίων η διαφύλαξη είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της ποιότητας ζωής του ασθενούς. Η προσπάθεια επίτευξης και των τριών αυτών στόχων πολλές φορές δεν εξασφαλίζει την επιλογή των θεραπευτικών μεθόδων και μερικές φορές οδηγεί σε συμβιβασμούς και επιλογές με προτεραιότητες.
Η σύγχρονη αντιμετώπιση των κακοήθων όγκων απαιτεί πλέον μια πολύπλευρη προσέγγιση. Οι συμβαλλόμενες θεραπευτικές μέθοδοι, χειρουργική ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία, οδηγούν σε αποτελεσματικότερη και κατά το δυνατόν λιγότερο τραυματική αντιμετώπιση της νόσου. Ετσι προκύπτει η αναγκαιότητα ακριβέστερου και πλέον προσεγμένου προσδιορισμού του όγκου-στόχου, της μεγαλύτερης δυνατής προστασίας των υγιών ιστών.
Η αποτελεσματικότητα της ακτινοθεραπείας είναι συνάρτηση της δόσης στον ακτινοβολούμενο όγκο και κατά συνέπεια απαιτεί επίσης ακρίβεια και προσεκτική προσέγγιση.
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας, η υπέρθεση και σύντηξη εικόνων CT, MRI, PET-CT δίνουν τη δυνατότητα ακριβέστερης εντόπισης του στόχου και των παρακείμενων δομών καθώς επίσης και της καλύτερης αξιολόγησης της ανταπόκρισης της νόσου. Η διαμορφούμενης έντασης ακτινοθεραπεία (IMRT) και η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική (x-Knife, γ-Knife) έχουν μπει στην καθημερνή πράξη.
Καρκίνος ορθού
Τις τελευταίες δεκαετίες οι εξελίξεις στους τομείς της χειρουργικής, ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας έχουν επιφέρει σημαντική πρόοδο στην αντιμετώπιση του καρκίνουτου ορθού.
Ο τοπικός έλεγχος της νόσου παραμένει πρωταρχικός στόχος και ο ρόλος της ακτινοθεραπείας στην επίτευξή του έχει διερευνηθεί εκτεταμένα.
Η προεγχειρητική ακτινοθεραπεία, θεωρητικά τουλάχιστον, είναι πιο αποτελεσματική για τον λόγο ότι οι ιστοί δεν έχουν διαταραχθεί, είναι καλύτερα οξυγονωμένοι και τα κύτταρα είναι περισσότερο ευαίσθητα στη δράση της ακτινοβολίας. Επιπλέον, τα πεδία ακτινοβόλησης είναι συνήθως μικρότερα και η άμεση τοξικότητα δεν είναι σοβαρή.
Το κύριο πλεονέκτημα της μετεγχειρητικής ακτινοθεραπείας είναι ότι η επιλογή των ασθενών βασίζεται στα παθολογο-ανατομικά ευρήματα και επομένως δεν χορηγείται θεραπεία σε ασθενείς πρώιμου σταδίου οι οποίοι δεν θα ωφεληθούν από αυτήν.
Επιπλέον, δεν υπάρχει καθυστέρηση στην αφαίρεση του όγκου ούτε επιπλοκές στην επούλωση. Η τοξικότητα, όμως, άμεση και απώτερη, είναι αυξημένη λόγω παρουσίας ελίκων λεπτού εντέρου στην πύελο.
Αποτελεσματική στη θεραπεία του προστάτη
Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται στη ριζική θεραπεία του εντοπισμένου καρκίνου του προστάτη περίπου εδώ και έναν αιώνα. Εχουν αναπτυχθεί δύο μέθοδοι για την προσέγγιση του προστάτη αδένα: η κλασική εξωτερική ακτινοθεραπεία και η ενδοϊστική βραχυθεραπεία.
Σύμφωνα με στοιχεία του αμερικανικού National Cancer Institute (NCI) 60% των ασθενών με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη αντιμετωπίζεται με ακτινοθεραπευτική αγωγή (εξωτερική ή βραχυθεραπεία).
Ενας στους 6 άνδρες διαγιγνώσκεται με καρκίνο του προστάτη. Τα 2/3 των ασθενών είναι κατά τη διάγνωση από 45-75 ετών.
Χάρη στον συστηματικό προσδιορισμό του προστατικού αντιγόνου (PSA) στο 70% των ασθενών η νόσος είναι σε πρώιμο στάδιο, στο οποίο το προσδόκιμο επιβίωσης είναι υψηλό. Επομένως η θεραπευτική προσέγγιση προσανατολίζεται σε μεθόδους που προσφέρουν τα καλύτερα άμεσα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα με τις χαμηλότερες παρενέργειες.
Με την είσοδο των γραμμικών επιταχυντών υψηλής ενέργειας, του διορθικού υπερηχογραφήματος και των ειδικών λογισμικών προγραμμάτων καθίσταται εφικτή η τρισδιάστατη προσέγγιση των ορίων του προστάτη αδένα και η σύμμορφος τεχνική κατά την εφαρμογή της εξωτερικής ακτινοθεραπευτικής αγωγής και της βραχυθεραπείας αντίστοιχα.
Η σύμμορφος τεχνική (3D-conformal) έχει σκοπό την ομοιόμορφη κάλυψη του προστάτη αδένα και την προστασία των ευαίσθητων οργάνων που γειτνιάζουν, του ορθού και της ουροδόχου κύστης.
Η ενδοϊστική εμφύτευση ραδιενεργών κόκκων ιωδίου (Ι125), μέθοδος Real Time, πραγματοποιείται σε μόνο μία συνεδρία, με χαμηλή νοσηρότητα και μακροπρόθεσμα συγκρίσιμα θεραπευτικά αποτελέσματα με εκείνα της ριζικής προστατεκτομής και της εξωτερικής ακτινοβολίας και επιλέγεται όλο και συχνότερα στην Αμερική και την Ευρώπη για τη ριζική αντιμετώπιση του εντοπισμένου καρκίνου του προστάτη.
Με την ακτινοθεραπευτική ογκολογική αγωγή ο ασθενής με εντοπισμένο καρκίνο προστάτη χαμηλού ή υψηλού κινδύνου αντιμετωπίζεται αναίμακτα και αποτελεσματικά διατηρώντας την ποιότητα της ζωής του.
* ακτινοφυσικός Ιατρικής M.Sc., Ph.D.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας