Ενθαρρυντικές ενδείξεις από νέα θεραπεία για το AIDS

Πολλές ελπίδες δημιουργεί η πρώτη κλινική δοκιμή σε ανθρώπους πειραματικής θεραπείας με αντισώματα κατά του AIDS. Η θεραπεία, που χρησιμοποιεί μια νέα γενιά αντισωμάτων, πέτυχε να καταστείλει τη λοίμωξη στους ασθενείς, έστω προσωρινά, και για πρώτη φορά παρουσιάζει σχετική επιτυχία σε ανθρώπους. Η θεραπεία φαίνεται να μειώνει δραστικά την παρουσία του ιού HIV στο αίμα ενός ασθενούς, ωστόσο μένει να αποδειχθεί σε ποιο βαθμό τα αντισώματα μπορούν να έχουν θεραπευτική δράση σε βάθος χρόνου.

Η σχετική δημοσίευση έγινε στο περιοδικό «Nature» από ερευνητές του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ των ΗΠΑ, με επικεφαλής τον καθηγητή Μοριακής Ανοσολογίας Μίχελ Νουσεντσβάιγκ. Οι επιστήμονες εξηγούν πως η νέα αυτή θεραπεία αφήνει υποσχέσεις όσον αφορά τη ανοσοθεραπείας κατά του AIDS, διότι προσφέρει στους γιατρούς νέες δυνατότητες για την καταπολέμηση ή ακόμη και την πρόληψη της νόσου. Ανάλογες θεραπείες με αντισώματα που είχαν δοκιμαστεί στο παρελθόν κατά του ιού HIV, είχαν απογοητευτικά θεραπευτικά αποτελέσματα.

Το AIDS είναι μια συνεχής μάχη μεταξύ του ιού και του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς. Ωστόσο, ακόμα και στις περιπτώσεις που ο οργανισμός του ασθενούς παράγει νέα αντισώματα κατά του HIV, ο ιός μεταλλάσσεται συνεχώς, με συνέπεια να βρίσκεται συνεχώς σε πλεονεκτική θέση. Το επίτευγμα της νέας θεραπείας, που βασίζεται στο αντίσωμα 3BNC117, το οποίο ανήκει σε μια νέα γενιά «αντισωμάτων ευρείας εξουδετέρωσης», μπορεί να αντιμετωπίσει μια ευρεία γκάμα στελεχών του ιού. Πρόκειται για αντισώματα με ενεργή δράση εναντίον τουλάχιστον του 80% των στελεχών του HIV και είναι εξαιρετικά ισχυρά από ανοσολογική άποψη. Το 3BNC117 δρα εναντίον 195 από τα συνολικά 237 στελέχη του ιού.

Αντισώματα ευρείας εξουδετέρωσης

Τα αντισώματα ευρείας εξουδετέρωσης παράγονται με φυσικό τρόπο στο 10% έως 30% των ανθρώπων με HIV, μετά από αρκετά έτη λοίμωξης, ωστόσο, τότε, ο ιός στο σώμα τους έχει εξελιχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγει ακόμη και τα ισχυρά αντισώματα.

Οι Αμερικανοί επιστήμονες κατάφεραν να απομονώνουν και να κλωνοποιούν αυτά τα αντισώματα, ώστε να τα χορηγήσουν έγκαιρα στον οργανισμό του ασθενούς, προτού ο ιός κάνει τις κατάλληλες μεταλλάξεις. Τα πειράματα σε ποντίκια και πιθήκους ήταν αποτελεσματικά και η μέθοδος για πρώτη φορά αποδείχθηκε αποτελεσματική και στους ανθρώπους.

Οι ερευνητές χορήγησαν μία μόνο δόση του αντισώματος (σε τέσσερις διαφορετικές δοσολογίες) σε 29 φορείς και μη του ιού HIV στις ΗΠΑ και τη Γερμανία και επί δύο μήνες παρακολούθησαν την αντίδραση του οργανισμού. Και στους οκτώ φορείς που πήραν τη μεγαλύτερη δοσολογία, η ποσότητα του ιού στο αίμα τους μειώθηκε από οκτώ έως 300 φορές επί ένα μήνα. Τα αποτελέσματα σε κάθε ξεχωριστό ασθενή ήταν ανάλογα με τη σοβαρότητα της λοίμωξης του και την ευαισθησία στο αντίσωμα των συγκεκριμένων στελεχών του HIV στον καθένα.

Η δόση του 3BCN117 έγινε καλά ανεκτή από όλους τους ασθενείς και σε ορισμένους από αυτούς (όχι σε όλους) τα αντισώματα παρέμειναν ενεργά σε βάθος χρόνου. Αυτό το οποίο ελπίζουν οι επιστήμονες είναι πως τα αντισώματα όπως το ελπίζουν ότι αντισώματα όπως το 3BCN117 θα κατορθώνουν να βρίσκουν τον ιό από τις «κρυψώνες του στο σώμα, όπου αναγεννάται κάθε φορά, κάτι που δεν μπορούν έως σήμερα να πετύχουν τα σημερινά αντι-ιικά φάρμακα. Το νέο αντίσωμα θα πρέπει πιθανότατα να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με άλλα αντισώματα ή αντι-ιικά φάρμακα. Οι επιστήμονες εξηγούν πως κανένα αντίσωμα ή άλλο φάρμακο δεν φαίνεται ικανό να καταστείλει από μόνο του τον ιό για μακρύ χρονικό διάστημα, επειδή ο HIV βρίσκει τρόπο να αντιστέκεται απέναντι στα μεμονωμένα φάρμακα. Το θετικό στοιχείο της θεραπείας, σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι πως η θεραπεία του νέου αντισώματος απαιτεί χορήγησή του μόνο μία φορά κάθε λίγους μήνες, αντίθετα με τα σημερινά αντι-ιικά φάρμακα, που χορηγούνται καθημερινά.

Στόχος, ένα προληπτικό εμβόλιο

Οι επιστήμονες υπολογίζουν στην αξιοποίηση του συγκεκριμένου (ή κάποιου παρεμφερούς) αντισώματος για την ανάπτυξη επιτέλους ενός εμβολίου, που θα προλαμβάνει την λοίμωξη από τον ιό HIV. Ελπίζουν δηλαδή πως η χορήγηση του εμβολίου σε έναν υγιή οργανισμό θα γεννά στο ανοσοποιητικό σύστημά του ισχυρά αντισώματα, ώστε να μπλοκάρουν μια μόλυνση, προτού η νόσος εγκαθιδρυθεί.

Οι έρευνες για την ανακάλυψη και άλλων αντισωμάτων ευρείας εξουδετέρωσης συνεχίζονται, ενώ αναμένουν αποτελέσματα και άλλων κλινικών μελετών σε ανθρώπους που βρίσκονται σε εξέλιξη. Παρ' όλα αυτά το κόστος είναι σημαντικός παράγοντας, διότι ακόμη και ένας μόνος «γύρος» θεραπείας μπορεί να κοστίζει χιλιάδες ευρώ.