Αυτοψία στο πρώτο «έγκλημα» της «ψυχιατρικής (αντι)μεταρρύθμισης»

Mε fast track διαδικασίες η κυβέρνηση της Ν.Δ. προχωρά ακάθεκτη στην εφαρμογή του σχεδίου της που δεν είναι άλλο από την συρρίκνωση -μέχρι εξαφάνισης- του κοινωνικού κράτους και της δημόσιας υγείας για χάρη της επιχειρηματικής δράσης και στον ευαίσθητο τομέα της ψυχικής υγείας. Μετά την ψήφιση μέσα στο καλοκαίρι του νέου νομοσχεδίου της με τον ψευδεπίγραφο τίτλο της «Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης», που ισοπεδώνει τον χώρο της ψυχικής υγείας και της απεξάρτησης, ξεκινά με βήμα γοργό τα μπαλώματα -για τα μάτια του κόσμου- και ταυτόχρονα το ξεχαρβάλωμα σε ό,τι έχει απομείνει όρθιο με το βλέμμα πάντα στον στόχο της που είναι η διόγκωση του ιδιωτικού τομέα.

Στην κατεύθυνση αυτή παίρνει τον πρώτο φορέα εξωνοσοκομειακής-πρωτοβάθμιας ψυχιατρικής περίθαλψης σε κοινοτικό πλαίσιο, που δημιουργήθηκε στη χώρα μας πριν από 70 χρόνια, το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών (ΕΚΕΨΥΕ) και του αλλάζει τα πάντα, βάζοντας τον -με αιφνίδιες και παράτυπες αλλαγές στον Οργανισμό του- να αναλάβει την ψυχιατροδικαστική! Κι αυτό μόνο και μόνο γιατί αναμένεται μέσα στο φθινόπωρο νέα επίσκεψη της Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης, από την οποία το ψυχιατρείο των φυλακών μετράει δύο αρνητικές εκθέσεις για τις συνθήκες του, αλλά και για το γεγονός ότι ανήκει -εν έτει 2024- στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, αντί για το υπουργείο Υγείας.

Με δυο λόγια η κυβέρνηση επιλέγει και εδώ τη λύση του μπαλώματος προκειμένου να κοροϊδέψει την Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων ότι κάτι έκανε για τις συνθήκες νοσηλείας των φυλακισμένων ψυχικά ασθενών. Αποδυναμώνει με αυτόν τρόπο ένα κέντρο που μέχρι τώρα λειτουργούσε στο πλαίσιο της τομεοποίησης παρέχοντας ψυχοθεραπευτικές αλλά και αποκαταστασιακές υπηρεσίες στους πολίτες όλων των ηλικιών αλλά και που διαχρονικά από το έτος ίδρυσής του (1956) έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην προσφορά δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας για όλες τις ηλικιακές ομάδες -παιδιά, εφήβους και ενήλικες- τόσο στους τομείς της θεραπείας όσο και της αποκατάστασης.

Ηδη πριν από την ψήφιση του νόμου 5129/2024, ο υφυπουργός Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος διέδιδε αυτόν τον σχεδιασμό μιλώντας με τη διοίκηση, τον σύλλογο εργαζομένων, την Ενωση Ιατρών του Κέντρου για να λάβει ως απάντηση προφορικά αλλά και εγγράφως ότι πέραν της τραγικής υποστελέχωσης που αντιμετωπίζει (και αυτός) ο φορέας είναι και άσχετος με το αντικείμενο.

Η κυβέρνηση όμως δεν ακούει κουβέντα. Ετσι αιφνιδιαστικά στις 10 Σεπτεμβρίου το Διοικητικό Συμβούλιο του φορέα πέρασε αιφνιδιαστικά και παράτυπα τροποποίηση του Οργανισμού του ΕΚΕΨΥΕ, καταγγέλλει στην «Εφ.Συν.» το προεδρείο του συλλόγου εργαζομένων, ο πρόεδρος Μάριος Αβλαμισόπουλος και η γενική γραμματέας Σοφία Γενειατάκη. Για το θέμα αυτό δεν είχε ενημερωθεί κανείς, μας λένε: «Δεν ήταν στην ημερήσια διάταξη παρά τη σοβαρότητα του, ενώ δεν εστάλη στα επτά μέλη του Δ.Σ., αλλά μόνο στα τέσσερα που είχαν δεσμευτεί ότι θα ήταν παρόντα στη συγκεκριμένη συνεδρίαση. Το έφερε ο πρόεδρος του ΕΚΕΨΥΕ, Δ. Κόντης, διευθυντής στο Δαφνί- ψυχίατρος. Οχι μόνο πέρασε “στα ψιλά” ένα τόσο σοβαρό θέμα, αλλά δεν έλαβε καν γνώση όλο το Διοικητικό Συμβούλιο». Οι εργαζόμενοι καταγγέλλουν την ασυδοσία της διοίκησης και τον εξευτελισμό των θεσμών, καθώς λαμβάνονται τόσο σοβαρές αποφάσεις με παράτυπες διαδικασίες.

Αντιδράσεις

«Η απόφαση αυτή λέει ρητά ότι αναλαμβάνουμε τις ψυχιατροδικαστικές υπηρεσίες ενώ ορίζει ότι οι θέσεις του προέδρου και αντιπροέδρου του ΕΚΕΨΥΕ είναι πλέον έμμισθες, χωρίς να απαιτείται πλέον να είναι ψυχίατρος ή ψυχίατρος παιδιού και εφήβου ο πρόεδρος» καταδεικνύουν οι εργαζόμενοι. Φυσικά «στην τροποποίηση αυτή δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για αύξηση των οργανικών θέσεων, ούτε υπάρχει κάποια δέσμευση από πλευράς υπουργείου Υγείας για πρόσληψη προσωπικού», προσθέτουν και σημειώνουν ότι δεν αποκλείουν την επιδίωξη της δικαστικής ακύρωσης της απόφασης.

«Το ΕΚΕΨΥΕ είναι ένας ιστορικός φορέας, αλλά και πρωτοπόρος στον τομέα της πρωτοβάθμιας ψυχικής υγείας. Οι υπηρεσίες που προσέφερε και προσφέρει μέχρι σήμερα, όπως δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας και δωρεάν ψυχοθεραπείες σε όλο το ηλικιακό φάσμα, ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας», μας λέει ο Μάριος Αβλαμισόπουλος. «Μετά την πανδημία του 2019 η ανάγκη για τις προαναφερθείσες υπηρεσίες αυξήθηκαν και θα περίμενε κανείς από το υπουργείο Υγείας να ενισχύσει έναν φορέα, όπως το ΕΚΕΨΥΕ, με μόνιμο σταθερό προσωπικό και αύξηση προϋπολογισμού. Αντ’ αυτού το νέο νομοσχέδιο για την Ψυχική Υγεία εντάσσει τον φορέα με τις δομές του στις κατά τόπους υγειονομικές περιφέρειες (ΥΠΕ). Ο διοικητής της εκάστοτε ΥΠΕ θα αποφασίζει για τα κενά που υπάρχουν σε ανθρώπινο δυναμικό και κατά το δοκούν θα μπορεί να μετακινεί τους εργαζομένους (διοικητικό και επιστημονικό προσωπικό), όπου αυτός κρίνει», προσθέτει.

Ακόμα περισσότερο, μας λέει, «το ΕΚΕΨΥΕ δεν έχει καμία σχέση με ψυχιατροδικαστικές υπηρεσίες, δεν ανήκουν στους σκοπούς του ιδρύματος. Εμείς ως σύλλογος εργαζομένων υπερασπιζόμαστε τον ρόλο του ΕΚΕΨΥΕ στην κοινωνία δηλαδή τις υπηρεσίες στην πρωτοβάθμια δημόσια ψυχική υγεία, και πάντα θα αγωνιζόμαστε για μόνιμες θέσεις εργασίας στον φορέα, γιατί σε αντίθετη περίπτωση ένας φορέας σαν το ΕΚΕΨΥΕ κινδυνεύει σε μερικά χρόνια να μην μπορεί να λειτουργήσει».

Οι εργαζόμενοι τονίζουν ότι το πρόβλημα είναι διπλό: ως προς το θεσμικό κομμάτι της ακυρότητας της απόφασης αλλαγής του κανονισμού του Οργανισμού, όσο και ως προς το ουσιαστικό που είναι η τυπική-διοικητική ανάθεση μιας τόσο σοβαρής αρμοδιότητας - της ψυχιατροδικαστικής (Ψυχιατρείο Κορυδαλλού) σε έναν φορέα με εντελώς άλλο προφίλ, που επί χρόνια υπηρετεί την κοινοτική ψυχιατρική και την πρόληψη.

Η ανάθεση στο ΕΚΕΨΥΕ της Ψυχιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου των Φυλακών Κορυδαλλού δεν συνάδει ούτε συνδέεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο με τη φυσιογνωμία, τον σκοπό και την εμβληματική ταυτότητα του φορέα, μας λέει ο πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων, Μάριος Αβλαμισόπουλος. Επιπλέον, εξηγεί, μια τέτοια σύνδεση θα δημιουργήσει επιπρόσθετα προβλήματα παροχής δημόσιας ψυχικής φροντίδας, καθώς θα στερήσει σημαντικές υπηρεσίες από τους ψυχιατρικούς τομείς που εξυπηρετεί και δυναμικά θα μπορούσε να εξυπηρετεί το ΕΚΕΨΥΕ. Ακόμη περισσότερο, μας λέει η γραμματέας του Συλλόγου Εργαζομένων Σοφία Γενειατάκη, οι ασθενείς που νοσηλεύονται στην Ψυχιατρική Κλινική του Νοσοκομείου των Φυλακών Κορυδαλλού αποτελούν μια ομάδα με αυξημένες, πολυσύνθετες ανάγκες ψυχιατρικής φροντίδας αλλά και ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων που θα πρέπει να καλυφθούν με δομημένο, ολοκληρωμένο τρόπο και όχι με μια πρόχειρη σύνδεση με ένα εξ αντικειμένου διαφορετικό φορέα που δεν διαθέτει το απαραίτητο εξειδικευμένο προσωπικό και εμπειρία.

Νοσοκομείο Κορυδαλλού

«Το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο με την απόφαση του υφυπουργού Υγείας κ. Βαρτζόπουλου να αναθέσει στον φορέα ψυχιατροδικαστικές υπηρεσίες και συγκεκριμένα σε πρώτη φάση την ψυχιατρική κλινική του Νοσοκομείου Κορυδαλλού, παρόλο που ο φορέας δεν έχει και δεν είχε ποτέ καμία σχέση με αυτόν τον τομέα και καμία εμπειρία», μας λέει η γραμματέας του Συλλόγου Εργαζομένων, Σοφία Γενειατάκη. Πρόκειται για μια «βιαστική, γραφειοκρατική λύση προκειμένου να φανεί έργο προς την Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης (CPT) η οποία στην έκθεσή της του 2022 μετά από επίσκεψη στην Ελλάδα εγκαλεί τη χώρα για τις συνθήκες στο ψυχιατρικό τμήμα των φυλακών του Κορυδαλλού και επισημαίνει ότι θα πρέπει η σχετική μέριμνα και αρμοδιότητα να ανατεθεί σε φορέα του υπουργείου Υγείας», προσθέτει.

Οι εργαζόμενοι ζητούν από το υπουργείο Υγείας να μην προχωρήσει στη σύνδεση του ΕΚΕΨΥΕ με οποιοδήποτε τρόπο με την Ψυχιατρική Κλινική του Νοσοκομείου των Φυλακών Κορυδαλλού και δηλώνουν ότι είναι αποφασισμένοι να υπερασπιστούν τη συνέχεια στο έργο τους ώστε το κέντρο να διατηρήσει τον κοινοτικό χαρακτήρα που έχει μέχρι σήμερα, για να μπορεί με την εμπειρία και τη γνώση που διαθέτει το προσωπικό του, να προσφέρει ουσιαστικά στην ψυχιατρική περίθαλψη και στην πρόληψη ψυχοκοινωνικών προβλημάτων των πολιτών των τομέων ευθύνης του στο πλαίσιο της κοινοτικής ψυχιατρικής/πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας.

Απαραίτητη προϋπόθεση, τονίζουν, παραμένει η ενίσχυσή του με προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, όπως έχει ήδη συζητηθεί στις συναντήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στο υπουργείο και δηλώνουν ότι παραμένουν ανοιχτοί σε κάθε πρόταση, όπου το ΕΚΕΨΥΕ μπορεί να συνεισφέρει με τις υπηρεσίες του στα πλαίσια των σκοπών και στόχων του, όπως περιγράφονται στον κανονισμό του οργανισμού.

Ποιο είναι το ΕΚΕΨΥΕ

Το ΕΚΕΨΥΕ είναι φορέας παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας, ειδικά σε κοινοτικό πλαίσιο και λειτουργεί στα πλαίσια της Τομεοποίησης του υπουργείου Υγείας. Λειτουργεί πρωτοποριακά στο πεδίο της εξωνοσοκομειακής φροντίδας σχεδόν 70 χρόνια και έχει αποκτήσει πολύτιμη εμπειρία στην κοινοτική ψυχιατρική και σταθερά την μεταβιβάζει στα νέα στελέχη του πεδίου μέσα από την εκπαίδευση που παρέχει σε ειδικευόμενους ψυχιάτρους ενηλίκων και παιδιών – εφήβων, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς - προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς, διδακτορικούς, μεταδιδακτορικούς και ερευνητές κ.ά.

Οι δομές ψυχικής υγείας του είναι από τους ελάχιστους δημόσιους φορείς που παρέχουν ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική των περισσότερων θεωρητικών προσεγγίσεων καθώς τα στελέχη του είναι εκπαιδευμένοι και έμπειροι ψυχοθεραπευτές. Επίσης το ΕΚΕΨΥΕ με τις Μονάδες Ημερήσιας Περίθαλψης/Κέντρα Ημέρας και τους ΚοιΣΠΕ (Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης) που έχει αναπτύξει είναι πρωτοπόρο στην κοινωνική και επαγγελματική αποκατάσταση των ασθενών.

Ο φορέας δεν είχε ποτέ προσανατολισμό και στόχο τη φροντίδα σε επίπεδο τριτοβάθμιας περίθαλψης και αυτό δεν περιλαμβάνεται στον Οργανισμό του που εγκρίθηκε μόλις προ τετραετίας. Αντίθετα, στον Οργανισμό του ΕΚΕΨΥΕ υπάρχουν σε αναμονή 5 σχεδιασμένες δομές κοινοτικής κοινωνικής ψυχικής φροντίδας για γεωγραφικές περιοχές της χώρας όπου είχε εκτιμηθεί η αναγκαιότητα ίδρυσής τους για κάλυψη των ψυχοκοινωνικών και εκπαιδευτικών αναγκών του τοπικού πληθυσμού για τις οποίες μέχρι τώρα δεν υπάρχει καμία πληροφορία ή μέριμνα και οι ανάγκες παραμένουν ακάλυπτες από δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας.