Η Αθήνα είναι αντιμέτωπη με την «απειλή» του υπερτουρισμού. Ή, με άλλα λόγια, αλλά επί το… ηπιότερον, παρουσιάζει μια «τουριστική ευθραυστότητα» και μια ευαισθησία στην πίεση των υποδομών της από την άνοδο του τουρισμού τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τα αποτελέσματα Μελέτης Φέρουσας Τουριστικής Ικανότητας που διενήργησε ο Δήμος Αθηναίων.
Από τη μελέτη ναι μεν προκύπτει ότι η Αθήνα αυτήν τη στιγμή «δεν χαρακτηρίζεται ως πόλη με υπερτουρισμό», αλλά «οδηγείται σταδιακά σε τουριστική μονοκαλλιέργεια, “τουριστικοποίηση” και μείωση των δραστηριοτήτων της πόλης».
Δεκατέσσερις (14) γειτονιές της –δηλαδή το 1/10 της πόλης– είναι ήδη «κορεσμένες» και 17 γειτονιές «μετρίως κορεσμένες». Η δε τουριστικοποίηση αναμένεται να ασκήσει πιέσεις στις περιφερειακές αθηναϊκές συνοικίες και όχι μόνο αυτές του Κέντρου. Και οι πιέσεις μεταφράζονται ως «σημαντικές επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο και την αγορά».
Θύμα της επιτυχίας
Είναι ήδη 27 –δηλαδή περίπου το 1/5 της πόλης– οι γειτονιές της Αθήνας που συνδυάζουν υψηλές τιμές κορεσμού με υψηλές τιμές ενοικίων. Σε κάθε περίπτωση, «η Αθήνα θα πρέπει να υιοθετήσει πολιτικές και πρακτικές σαν να είχε υπερτουρισμό, χωρίς να έχει, ώστε να μην καταστεί στο μέλλον θύμα της επιτυχίας της», είναι ένα από τα συμπεράσματα της μελέτης το οποίο υιοθέτησε στις δηλώσεις του ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας.
Πρόκειται για την πρώτη αντίστοιχη μελέτη για την πρωτεύουσα-μητρόπολη της χώρας. Παρουσιάζεται στην κοινή γνώμη έπειτα από έναν χρόνο «εντατικής δουλειάς» -σύμφωνα με τη δημοτική αρχή του Χάρη Δούκα- και εκπονήθηκε μέσω του δημοτικού οργανισμού «Αναπτυξιακή Αθήνας Α.Ε.», σε συνεργασία με το Τμήμα Τουριστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά και το Τεχνικό Γραφείο «Γκοιμίσης και Συνεργάτες». Αν μη τι άλλο, η μελέτη κρούει ένα σημαντικό «καμπανάκι» προειδοποίησης πριν ο τουρισμός «σπάσει» τα όρια αντοχής της πρωτεύουσας.
Αρχικά, η μελέτη εντοπίζει «κορεσμούς» σε συγκεκριμένες γειτονιές του αθηναϊκού Κέντρου (Εμπορικό Κέντρο, Μοναστηράκι, Πλάκα, Ψυρρή-Κουμουνδούρου, Μακρυγιάννη), οι οποίες διαχρονικά «πιέζονται» από μόνιμους κατοίκους και τουρίστες. Αυτές οι περιοχές καταγράφουν υψηλές καταναλώσεις σε νερό και ενέργεια, παράγουν δε περισσότερα απορρίμματα, συνθήκη που εκ των πραγμάτων υποβαθμίζει –έστω σε τοπική κλίμακα– το περιβάλλον. Η επιβάρυνση που δέχεται η πόλη στη δίκτυά της φαίνεται να εγείρει ζήτημα ευρύτερης «Φέρουσας Ικανότητας» και όχι συγκεκριμένα «Φέρουσας Τουριστικής Ικανότητας».
Ορια αντοχής
Με άλλα λόγια, σε κάποιες περιοχές τα όρια αντοχής της πόλης ήδη αμφισβητούνται, με πιθανές συνέπειες τόσο για τους μόνιμους κατοίκους όσο και για τους τουρίστες. Την ίδια στιγμή οι τάσεις τουριστικοποίησης εξαπλώνονται προς γειτονιές με χαμηλότερο «κορεσμό», όπως το Δουργούτι, η Φωκίωνος Νέγρη, τα Κάτω Πατήσια, ο Αγιος Νικόλαος και οι Αμπελόκηποι.
Η επιβάρυνση της Αθήνας από την τουριστική επισκεψιμότητα δεν φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο την πόλη κατά την υψηλή τουριστική περίοδο για δύο λόγους: α) αφενός μεν ο μόνιμος πληθυσμός εγκαταλείπει την Αθήνα, με αποτέλεσμα το ισοζύγιο μόνιμου κατοίκου και επισκέπτη να τείνει να παραμένει σχεδόν σταθερό, β) αφετέρου δε η Αθήνα αποτελεί «city break» προορισμό, δηλαδή δέχεται τουρισμό 365 ημέρες τον χρόνο, με αποτέλεσμα η επιβάρυνσή της να είναι συνεχής, χωρίς να μεσολαβούν περίοδοι στις οποίες η τουριστική δραστηριότητα μετριάζεται. Σε κάθε περίπτωση, η επιβάρυνσή της έχει ήδη εμφανίσει συνέπειες στην πόλη:
Α) Από τα ευρήματα της μελέτης είναι εμφανές ότι από το 2021 έως το 2023 παρατηρήθηκε διαχρονική αύξηση του συνολικού όγκου απορριμμάτων την τουριστική και μη τουριστική περίοδο, σε ποσοστά 2,6% και 6,3% αντίστοιχα.
Β) Στην 1η Δημοτική Κοινότητα (περιλαμβάνει γειτονιές όπως: Ακρόπολη, Εξάρχεια, Κολωνάκι, Κουκάκι, Σύνταγμα, Λυκαβηττός, Μεταξουργείο, Μοναστηράκι, Πλατεία Ομονοίας, Πλάκα, Ψυρρή) περισσότερο από το 50% της συνολικής παραγωγής απορριμμάτων, κατανάλωσης ενέργειας και νερού προέρχεται διαχρονικά από τους τουρίστες.
Γ) Οι ίδιοι οι τουρίστες μιλούν για ηχορρύπανση σε σημεία του αθηναϊκού Κέντρου καθώς και για συνωστισμό σε αρχαιολογικούς χώρους (π.χ. Ακρόπολη και Αρχαιολογικό Μουσείο), αλλά και σε μέσα μαζικής μεταφοράς.
Δ) Εντοπίζονται υψηλότερες τιμές στην αγορά σε σημεία του Κέντρου, συμφωνούν μόνιμοι κάτοικοι και τουρίστες.
Ε) Αυξάνονται τα ενοίκια και, όπως προαναφέρθηκε, είναι 27 οι αθηναϊκές γειτονιές που συνδυάζουν υψηλό κορεσμό και υψηλές τιμές ενοικίων.
Τα ενοίκια
«Η αύξηση των ενοικίων αναγνωρίζεται ως η πιο σημαντική αρνητική επίπτωση του τουρισμού και αποτελεί ένα από τα κυριότερα προβλήματα στην Αθήνα», τονίζεται στα συμπεράσματα της μελέτης, αν και σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι «είναι ερευνητέος ο βαθμός που η τουριστικοποίηση συνετέλεσε σε αυτήν την αύξηση».
Ωστόσο, γειτονιές με πολύ υψηλό βαθμό κορεσμού από ξενοδοχεία και καταλύματα SRT (Short Term Rental: Καταλύματα Βραχυχρόνιας Μίσθωσης) εμφανίζουν δυσθεώρητα ύψη ενοικίων. Σύμφωνα με τη μελέτη, περιοχές όπως:
● Ψυρρή-Κουμουνδούρου έχει ποσοστό κορεσμού 96% και 1.280 ευρώ μέση τιμή ενοικίου
● Μακρυγιάννη έχει ποσοστό κορεσμού 96% και 1.450 ευρώ μέση τιμή ενοικίου
● Μοναστηράκι-Πλάκα έχει ποσοστό κορεσμού 95% και 1.700 ευρώ μέση τιμή ενοικίου
Περαιτέρω, υπάρχει ένα στοιχείο της μελέτης που συνηγορεί ότι η τουριστική επισκεψιμότητα της Αθήνας επηρεάζει αρνητικά το ευρύτερο real estate: «Η πλειονότητα των καταλυμάτων SRT και των ξενοδοχείων για το έτος 2023 εντοπίζεται στις γειτονιές που η αντικειμενική αξία αρχίζει από τα 2.500 ευρώ/τ.μ.». Ως ενδεικτικό παράδειγμα καταγράφονται οι εξής περιοχές: Μοναστηράκι, Πλάκα, Μακρυγιάννη, Κολωνάκι, Λυκαβηττός.
Διαθεσιμότητα
Σε κάθε περίπτωση, «η μεγάλη πλειονότητα των κατοίκων φαίνεται να αντιλαμβάνεται ότι ο τουρισμός έχει σημαντική επίδραση στην αύξηση των τιμών των ενοικίων και στη διαθεσιμότητα κατοικιών, με τις τουριστικά πιο πυκνές περιοχές να εμφανίζουν εντονότερη την αντίληψη αυτή», συμπεραίνει η μελέτη, στο πλαίσιο της οποίας, μεταξύ άλλων, πραγματοποιήθηκε πρωτογενής έρευνα με 788 απαντημένα ερωτηματολόγια από όλες τις δημοτικές κοινότητες της Αθήνας, ενώ ελήφθησαν υπόψη αξιολογήσεις επισκεπτών σε διαδικτυακές πλατφόρμες και δεδομένα βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας μίσθωσης.
Αλλοίωση
Επιπροσθέτως, οι αθηναϊκές γειτονιές -στις οποίες σήμερα βασική χρήση γης είναι η γενική κατοικία- είναι μπροστά σε αλλοίωση των χαρακτηριστικών τους. «Η ανεξέλεγκτη και ραγδαία εξάπλωση της βραχυχρόνιας μίσθωσης σε περιοχές του δήμου, ανεξαρτήτως τοποθεσίας και ιστορικού πλαισίου, δείχνει να αλλάζει τη φυσιογνωμία τους, καθώς δέχονται πιέσεις τόσο από αυτήν όσο όμως και από τις μη οργανωμένες και συμπληρωματικές προς αυτήν υποστηρικτικές χρήσεις (εστίαση, αναψυχή, εμπόριο)».
Επτά μέτρα-πυλώνες για βιώσιμη ανάπτυξη
Η μελέτη προκρίνει «μια ισορροπημένη και βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού, προς όφελος τόσο των κατοίκων όσο και των επισκεπτών». Προς τον σκοπό αυτό, η ομάδα εργασίας προτείνει επτά μέτρα-πυλώνες στρατηγικής:
1. Ρύθμιση Τουριστικής Ανάπτυξης και Υποδομών
2. Ρύθμιση Βραχυχρόνιων Μισθώσεων (STR)
3. Οικονομικά Μέτρα και Φορολογία Τουρισμού
4. Προώθηση Βιώσιμου και Υπεύθυνου Τουρισμού
5. Δράσεις για την Προστασία της Τοπικής Κοινότητας
6. Επένδυση σε Υποδομές και Δημόσιες Υπηρεσίες
7. Διαχείριση Τουριστικών Ροών και Συμφόρησης.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας