Πώς ήταν η Ομόνοια πριν από την Ολυμπιάδα, τον υπερτουρισμό και την οικονομική κρίση; Ποια ήταν η σεξουαλική ζωή των Αθηναίων δίχως dating apps; Πώς ζούσαν οι τρανς γυναίκες όταν κινήματα και πολιτικά κόμματα τις είχαν στο περιθώριο; Μερικές από τις συζητήσεις του Ερωτικού Περιπάτου που διοργάνωσε, την Κυριακή, η νεολαία του ΜέΡΑ25 με ξεναγό την υποψήφια ευρωβουλεύτρια, ακτιβίστρια και κινηματογραφίστρια Πάολα Ρεβενιώτη.
«Οταν αλλάζει μια πόλη, αλλάζει και η σεξουαλικότητα». Κάπως έτσι ξεκίνησε ο περίπατος από το ιστορικό σημείο όπου έδιναν ραντεβού οι Αθηναίοι, το φαρμακείο του Μπακάκου. Η Πάολα Ρεβενιώτη εξήγησε πως τις δεκαετίες του '80 και του '90 η Ομόνοια ήταν η καρδιά της πόλης, το σημείο αναφοράς και διέλευσης όλων, μόνιμων κατοίκων και επαρχιωτών, φαντάρων, τουριστών. Προχωρήσαμε στην Αγίου Κωνσταντίνου 10 και στον κινηματογράφο «Σταρ», φημισμένο σινεμά ταινιών πορνό τις δεκαετίες του '80 και του '90. «Πέρασαν γενιές αγοριών από αυτό το τσοντάδικο. Εχει περάσει όλη η επαρχία από εδώ», διηγείται η Πάολα.
«Πορνείο για αγόρια»
Λίγο παρακάτω, στην οδό Ξούθου και Σωκράτους η Πάολα αναφέρθηκε στο χαμάμ που λειτουργούσε στην περιοχή. Το ακίνητο, μας είπε, ανήκε στην Εκκλησία και τα χαμάμ λειτουργούσαν ως «πορνείο για αγόρια». Ακριβώς δίπλα ήταν το 4ο Αστυνομικό Τμήμα, «κολαστήριο» όπως το αποκάλεσε. «Τις τρανς τις συλλάμβαναν στη Σωκράτους και εκεί μέσα δεν είχε μπει κανείς», σχολίασε χαρακτηριστικά μιλώντας για το χαμάμ. Τώρα το Α.Τ. έχει μεταφερθεί. «Πώς τα φέρνει η ζωή, τώρα έγινε μπουρδέλο», πρόσθεσε γελώντας.
Φτάσαμε στο «Σινέ Cosmopolit» επί της οδού Μαρίκας Κοτοπούλη 8. Ενα τσοντοσινεμά που έκλεισε την περίοδο του κορονοϊού. Εικόνα εγκατάλειψης και στο «Σινέ Ομόνοια», στην οδό Σατωβριάνδου 3. «Επαιζε και τρισδιάστατες τσόντες», λέει η Πάολα μιλώντας για όσα συνέβαιναν τις βραδινές ώρες σε αυτούς του χώρους. Κατά τη διάρκεια της βόλτας, η Πάολα σχολίασε πως οι ταινίες ήταν στρέιτ περιεχομένου. Ομοερωτική αλληλεπίδραση στα καθίσματα, αλλά… στρέιτ ταινία στις οθόνες!
Προχωρώντας, βγήκαμε και πάλι στην πλατεία Ομονοίας, στο κτίριο όπου σήμερα στεγάζεται το Hondos Center, επί της 3ης Σεπτεμβρίου. Εκεί ήταν το Omonia Hotel και απέναντι η καφετέρια «Μέγας Αλέξανδρος». Σημείο διέλευσης και συναντήσεων «γεμάτο φαντάρους και επαρχιώτες». Σε αυτό το πέρασμα «γινόταν πάντα ψωνιστήρι», προσθέτει. Περάσαμε και από τη «γωνιά της εργατιάς», το καφενείο «Νέον» που ήταν σημείο αναφοράς μικροπωλητών και όσων αναζητούσαν εργασία. Λίγο παρακάτω, η στοά Τρικούπη, «η στοά της πείνας» καθώς στέγαζε διάφορα μαγειρεία. Βγαίνοντας από τη στοά, συναντούσες και ακόμα ένα τσοντάδικο, τον κινηματογράφο «Αλάσκα» στην οδό Πατησίων 6.
Ψωνιστήρι στα τζουρά
Κατεβήκαμε στον σταθμό του Ηλεκτρικού -στα «τζουρά» στη γλώσσα των καλιαρντών-, στα παλιά δημόσια ουρητήρια. Σε αυτό το σημείο γινόταν ψωνιστήρι δημόσια, όλη την ημέρα υπό το βλέμμα της τζουρατζούς, λέξεις που αρκετοί ακούσαμε για πρώτη φορά. Υπόγεια, εντός του σταθμού, ήταν και η καφετέρια «Μετρό». «Πάντα ήμασταν καλοδεχούμενες», είπε η Πάολα και περιέγραψε τον τρόπο που έδιναν τα τηλέφωνά τους κι έκαναν γνωριμίες με περαστικούς. Μίλησε, ακόμα, για «την πολιτική της επιθυμίας» και την ανάγκη των ανθρώπων, εκείνα τα χρόνια, να κάνουν περισσότερο σεξ, κόντρα στην καταπίεση. «Ολοι έχουν δικαίωμα στην καύλα», πρόσθεσε και υποστήριξε πως το σεξ ήταν λιγότερο «ενοχοποιημένο».
Φεύγοντας από τον Ηλεκτρικό, φτάσαμε στην οδό Λυκούργου όπου στεγάζονταν επίσης δημόσια ουρητήρια και ήταν ακόμα ένα σημείο σεξουαλικής αναζήτησης, τις δεκαετίες '80 και '90. Περάσαμε κι από την οδό Κρατίνου, πίσω από το δημαρχείο, όπου λειτουργεί ακόμα ένα από τα τελευταία τσοντάδικα που έχουν απομείνει στην Αθήνα, ο κινηματογράφος «Αθηναϊκόν», που στις τελευταίες προβολές αργά τη νύχτα προβάλλει γκέι πορνό.
Εκεί δίπλα, στην οδό Σωκράτους 29, η Πάολα Ρεβενιώτη «βρήκε καταφύγιο» το 1974, σε ηλικία 16 ετών, στο ξενοδοχείο «Οίτη». Σε όλους τους γύρω δρόμους λειτουργούσαν ξενοδοχεία και εργάζονταν σεξεργάτριες. Υπήρχαν και αρκετά πορνεία για πολλές δεκαετίες μετά τον Εμφύλιο.
«Βασίλειο των τρανς»
«Ηταν μια κυρία που μιλούσε γλυκά. Ηταν ο Κώστας Ταχτσής. Εμενε στο ξενοδοχείο "Οίτη". Αργότερα κατάλαβα…», διηγήθηκε η Πάολα Ρεβενιώτη προσελκύοντας το ενδιαφέρον όλων. Πανέμορφα νεοκλασικά κτίρια, μερικά σώζονται έως σήμερα. Ενα από αυτά ήταν και το ξενοδοχείο «Βασιλικόν» που στέγαζε αρκετές σεξεργάτριες. «Για μια δεκαετία σε αυτή τη γειτονιά “βασίλευαν” οι τρανς. Εχει περάσει όλη η Ελλάδα από εδώ, χιλιάδες άνδρες». Η ιστορικότητα των στενών και των κτιρίων συνδέεται και με τα Δεκεμβριανά. Τρομερό πώς αλλάζει χαρακτήρα μια περιοχή από δεκαετία σε δεκαετία.
Ο Ερωτικός Περίπατος έφτασε έως του Ψυρρή. Βρεθήκαμε στην οδό Αθηνάς και Καλαμίδα, εκεί όπου η Πάολα Ρεβενιώτη εργάστηκε 17 χρόνια. Φτάνοντας στο σημείο οι ιστορίες που μπορούσε να διηγηθεί ήταν δεκάδες και οι ερωτήσεις του κοινού αρκετές. «Δεν ζούσαμε κρυφή ζωή. Ο ένας φίλος έφερνε τον άλλο φίλο». Παρά τις τρομερές οικονομικές δυσκολίες και την περιθωριοποίηση, η Πάολα είπε πως ήταν «γοητευτικές εποχές». «Ηταν ίσως πιο απενοχοποιημένος ο στρέιτ κόσμος». Ωστόσο, ξεκαθάρισε πως η σεξεργασία ήταν βιοποριστική ανάγκη για τις τρανς της εποχής που ήταν αποκλεισμένες από την εργασία και την κοινωνική πρόνοια.
«Ο συντηρητικός κόσμος τα ήξερε αυτά», είπε καθώς περπατούσαμε και εξήγησε πως η «τσατσά του μπουρδέλου» ήταν «εντός του κοινωνικού ιστού» με φιλίες και σχέσεις στη γειτονιά. Περιγράφοντας τη ζωντάνια της Ομόνοιας, η Πάολα ανέφερε πως περνούσαν από την περιοχή οι πάντες. «Ο νταβατζής καθόταν εκεί, ο βουλευτής εκεί. Συνυπήρχαν», λέει αφήνοντας να καταλάβουμε πως ο ερωτικός χαρακτήρας της περιοχής ήταν εν γνώσει όλων, αναπόσπαστο κομμάτι της πρωτεύουσας.
Αποκλεισμός
Τέλος, η Πάολα εξήγησε πως η Αριστερά και ο χώρος των κινημάτων τις δεκαετίες του '70 και του '80 δεν στήριξαν την τρανς κοινότητα, παρά τη σταδιακή προσέγγιση της Ανανεωτικής Αριστεράς με την γκέι και μπαϊσέξουαλ κοινότητα. Οι τρανς βίωσαν πολύ μεγαλύτερους αποκλεισμούς. «Οι αντιεξουσιαστές των Εξαρχείων εκείνης της εποχής ήταν τα πιο ανοιχτόμυαλα πλάσματα. Τις πρώτες εκδηλώσεις που κάναμε οι αναρχικοί τις στήριξαν. Αλλά προσέξτε: Και αυτοί ποτέ δεν έβλεπαν μια τρανς ισότιμα. Ηθελαν να είσαι θύμα. Δεν ήθελαν μια τρανς να περνάει καλά, να ζει, να είναι όμορφη και ευτυχισμένη. Ηθελαν να “κλαίγεται” για να 'χεις όλους αυτούς με τα προνόμιά τους να υποστηρίζουν δήθεν τους πιο καταπιεσμένους. Δεν έμαθα εγώ τίποτα από την Αριστερά. Η Αριστερά έγινε πιο ανθρώπινη από εμένα», σχολίασε η Πάολα Ρεβενιώτη.
Τα πολιτικά κόμματα δεν συζητάνε για το σεξ και την ερωτική επιθυμία, τα σεξεργαζόμενα άτομα παραμένουν «άφαντα» εκτός υγειονομικής περίθαλψης και το ν/σ ισότητας στον πολιτικό γάμο αδιαφόρησε για τα τρανς δικαιώματα. Ο Ερωτικός Περίπατος ήταν η πολιτική εκδήλωση μιας τρανς γυναίκας, πρώην σεξεργάτριας, ακτιβίστριας και κινηματογραφίστριας που ζει στο κέντρο της Αθήνας και που δεν έχει ανάγκη να «εκπροσωπηθεί» από προνομιούχους.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας