Σαράντα οκτώ πορτρέτα γυναικών, 48 ιστορίες από τις αμέτρητες που κουβαλάει μαζί της η σπουδαία φωτογράφος Πέπη Λουλακάκη, έρχονται ξανά στο φως μέσα από μια έκθεση φωτογραφίας που μας παίρνει από το χέρι για να ταξιδέψουμε στις ζωές των γυναικών μέσα στον κόσμο και τον χρόνο, αλλά και να θυμηθούμε τον τρόπο που τα μάτια μας κοιτάζουν.
● Μια γυναίκα φωτογραφίζει γυναίκες. Υπάρχει γυναικείο βλέμμα στη φωτογραφία;
Προσωπικά, όταν πρώτη φορά έρχομαι σε επαφή με μια φωτογραφία, δεν θέλω να ξέρω τίποτα για το ποιος την τράβηξε και αναζητώ να βγάλω τα δικά μου συμπεράσματα από αυτό που βλέπω και να αφεθώ στα συναισθήματα που μου προκαλεί. Η αλήθεια είναι ότι η δουλειά μου έχει επιρροές και από σπουδαίες γυναίκες φωτογράφους και αυτό το θεωρώ κολακευτικό.
Νομίζω ότι το γυναικείο βλέμμα υπάρχει στη φωτογραφία και το διακρίνει μια αμεσότητα στην προσέγγιση του αντικειμένου τους και μια ποιητικότητα όπως αυτή που συναντάμε στο έργο της Francesca Woodman. Μην ξεχνάμε τα πορτρέτα της Julia Margaret Cameron, η οποία ήταν και η πρώτη γυναίκα στην ιστορία της φωτογραφίας που «πλησίασε» περισσότερο και έκανε κοντινά close up στα μοντέλα της.
● Συναντάτε εδώ και πάρα πολλά χρόνια μέσα από τον φακό σας γυναίκες σε όλο τον κόσμο. Υπάρχει ένας κοινός κώδικας;
Από πολύ νωρίς, κρατώντας τη φωτογραφική μηχανή στα χέρια μου, ένιωσα την ανάγκη πέρα από το καλλιτεχνικό κομμάτι αυτής της τέχνης να τη χρησιμοποιήσω και ως εργαλείο για να αναδείξω προβλήματα και καταστάσεις που απασχολούν τον κόσμο μας. Κυρίως σε ό,τι αφορά την καταπίεση των δικαιωμάτων των παιδιών και των γυναικών, έχοντας την αίσθηση ότι σπάω κάποιο άβατο όταν κατάφερνα να φωτογραφίσω τον τρόπο ζωής τους. Φυσικά και ήταν μεγάλο προσόν το ότι είμαι γυναίκα και έτσι μπόρεσα να εισχωρήσω ευκολότερα μέσα στις κλειστές κοινωνίες τους. Μπορώ να πω ότι ένιωθα την ανακούφισή τους που κάποια από τον έξω κόσμο ερχόταν να ασχοληθεί μαζί τους, με πραγματική περιέργεια για το πώς ζουν και πώς βιώνουν την καθημερινότητά τους.
«Η φωτογραφία σε στήνει απέναντι από τον εαυτό σου»
Οι γυναίκες αυτές έχουν μεγάλη δύναμη και αντοχή. Πολλές φορές ήταν τόσο κλειστή η οικογένεια, που δυστυχώς χρειάστηκε να πάρω την άδεια από τον άντρα. Εχω βρεθεί σε σπίτι όπου η γυναίκα με το μωρό στην αγκαλιά δεν έμπαινε στο σαλόνι παρά μόνο αφού έπαιρνε την άδεια του άντρα για να σερβίρει το τσάι και τον καφέ. Θυμάμαι πόση εντύπωση μου είχε κάνει να κάθομαι στον μεγάλο άνετο καναπέ αυτής της οικογένειας ως φιλοξενούμενη με τη συνεργάτιδά μου και η γυναίκα του σπιτιού να στέκεται όρθια στο κατώφλι και να μας κοιτάζει χωρίς να μιλάει. Ενιωθα άβολα, αφύσικα και καταπιεστικά να μην μπορώ να συζητήσω και μαζί της.
● Εμβληματικοί συνάδελφοί σας πίστευαν ότι μια φωτογραφία μπορεί ακόμα και να αλλάξει τον κόσμο. Σε μια εποχή που κατακλυζόμαστε από εικόνες, έχει δύναμη η φωτογραφία;
Περισσότερο από ποτέ άλλοτε μια «πραγματική» φωτογραφία έχει αξία για τον απλούστατο λόγο ότι δείχνει την αλήθεια. Και η αλήθεια κινητοποιεί την ψυχή του ανθρώπου. Σε ένα σημείο μπορεί να αλλάξει τον κόσμο γιατί τον κάνει να προβληματιστεί και να σκεφτεί την πορεία και τα έργα του. Η φωτογραφία σε στήνει απέναντι από τον εαυτό σου. Σου θέτει ερωτήματα, σε προκαλεί να σκεφτείς, να δράσεις, να αλλάξεις τον κόσμο που ζεις αν δεν σου αρέσει.
Ολα αυτά συμβαίνουν σε προσωπικό επίπεδο στην αρχή, αλλά οι εμβληματικές εικόνες περνούν μέσα από τη συλλογική μνήμη. Σίγουρα θα χρειαστεί οι εικόνες να φιλτράρονται πια και να ενημερωνόμαστε από τα κοινωνικά δίκτυα αν το περιεχόμενο είναι αλλοιωμένο. Εχει τεράστια σημασία να ενημερωνόμαστε από έγκυρες πηγές και διευθύνσεις. Δυστυχώς, ζούμε σε μια εποχή που δεν μπορούμε πια να πιστεύουμε ό,τι βλέπουμε αλλά να είμαστε υποψιασμένοι.
● Από τις φωτογραφίες που εκθέτετε τώρα, υπάρχουν κάποιες που ξεχωρίζετε; Ποιες και γιατί;
Κάθε φωτογραφία από αυτές κρύβει μια μεγάλη ιστορία. Αυτό που τις συνδέει μεταξύ τους είναι ότι τα κορίτσια και οι γυναίκες που φωτογράφισα δεν βρέθηκαν εκεί για να στηθούν μπροστά στον φακό μου. Είχαμε μια σχέση αποδοχής η μία με την άλλη και βαθύτερης επικοινωνίας. Εγώ μπορεί να βρέθηκα εκεί και να έκανα την πρώτη κίνηση, αλλά εκείνες με προσκάλεσαν να μπω στον κόσμο τους, να τον παρακολουθήσω και να συμμετέχω. Ενώ φωτογράφιζα ήταν σαν να χορεύω μαζί τους. Τις αγαπώ όλες τους και δεν μπορώ να τις ξεχωρίσω.
● Αν έπρεπε να συνοψίσετε τη μακριά διαδρομή σας μέσα από μια φωτογραφία σας, ποια θα ήταν αυτή;
Αποφάσισα να σπουδάσω φωτογραφία για να μάθω τεχνικές και την ιστορία της και να φωτογραφίζω με μεγαλύτερη γνώση. Οταν έπεσαν οι δύο διπλωματικές μου δουλειές στα χέρια του αρχισυντάκτη τού μοναδικού για την εποχή φωτογραφικού-ειδησεογραφικού περιοδικού «Εψιλον» της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία», αποφάσισε να τις κάνει «Στιγμές» δηλαδή 5-6 σαλόνια φωτογραφιών με ελάχιστο κείμενο. Από εκεί και πέρα όλα είναι ιστορία. Δεν σταμάτησα να φωτογραφίζω και να προτείνω αποστολές στην Ελλάδα και στον κόσμο σχεδόν πάντα με θέματα που με απασχολούσαν να ζήσω και να μεταφέρω μέσα από τις φωτογραφίες μου.
Αρχισα αργότερα να συνεργάζομαι με το «Κ» της «Καθημερινής», δουλεύοντας και πολλά πορτρέτα σημαντικών προσωπικοτήτων της Ελλάδας και του κόσμου γενικότερα και σύντομα ξεκίνησα να φωτογραφίζω λευκώματα και βιβλία. Παράλληλα δουλεύω πάνω σε ένα μεγάλο σώμα δουλειάς που έχω με πορτρέτα σημαντικών μουσικών από όλο τον κόσμο.
ℹ️ Η έκθεση της Πέπης Λουλακάκη «Πορτρέτα γυναικών» παρουσιάζεται στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Women of the World Athens 2024, μιας παγκόσμιας διοργάνωσης για γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα, που από το 2010 στο Λονδίνο διακτινίστηκε σε 45 τοποθεσίες και έξι ηπείρους με περισσότερα από 100 φεστιβάλ και εκδηλώσεις, φτάνοντας σε πάνω από πέντε εκατομμύρια άτομα. Το WOW Athens, που πραγματοποιείται από τις 6 ώς τις 8 Απριλίου, αποπειράται για δεύτερη χρονιά να θίξει τα πλέον επίκαιρα ζητήματα στον αγώνα της έμφυλης ισότητας, σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο, και να δώσει βήμα στις φωνές και τις ιστορίες που εμπνέουν και δίνουν ελπίδα για έναν πιο δίκαιο κόσμο. Διάρκεια έκθεσης: 6 Απριλίου-30 Ιουνίου
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας