Αμετανόητοι για τον χάρτη κινδύνου πυρκαγιάς

Φωτιές στην ακαδημαϊκή κοινότητα και στον κρατικό μηχανισμό άναψε η αποκάλυψη της «Εφ.Συν.» και του Mεσογειακού Ινστιτούτου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) για την ανεπάρκεια και την έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης του ημερήσιου χάρτη πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς.

Στην απάντησή της -κατόπιν εορτής και χωρίς υπογραφή του γενικού γραμματέα ή άλλου υπευθύνου- στην «Εφ.Συν.» («Αντιδράσεις «Ραντανπλάν» από ΓΓΠΠ για Χάρτη Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς», efsyn.gr, 5/8/2023), η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) χαρακτηρίζει ανακριβή και ανυπόστατα όσα αποκαλύφθηκαν για τον χάρτη, υπερασπίζεται τη μεθοδολογία έκδοσής του χωρίς να αναφέρει συγκεκριμένα στοιχεία για αυτό, όπως και τα πρόσωπα που ασχολούνται με τη σύνταξη του χάρτη χωρίς να τα κατονομάζει. Παράλληλα αφήνει αιχμές για τους επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου όσο και για τον πρώην υπαρχηγό του Πυροσβεστικού Σώματος και ειδικό εμπειρογνώμονα, Ανδριανό Γκουρμπάτση, ο οποίος σε νεότερη ανάρτησή του επιμένει -και αυτός- πως υπάρχει σοβαρό πρόβλημα αξιοπιστίας που θέτει σε κίνδυνο τον επιχειρησιακό σχεδιασμό της πρόληψης και καταστολής των δασικών πυρκαγιών. Με την απάντησή της η ΓΓΠΠ εκτίθεται διπλά, καθώς χαρακτηρίζει τα επιστημονικά στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου (και του έγκυρου meteo.gr) ως «δημοσιεύματα στο Διαδίκτυο» και τους μετεωρολογικούς σταθμούς του ως ερασιτεχνικού επιπέδου.

«Οι συμμετέχοντες δασολόγοι και οι μετεωρολόγοι στην ομάδα σύνταξης και έκδοσης του χάρτη αναφέρονται στις ετήσιες αποφάσεις σύστασης και συγκρότησης της επιστημονικής ομάδας που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και ως εκ τούτου είναι γνωστές σε κάθε ενδιαφερόμενο. [...] Λεπτομέρειες που αφορούν τα δεδομένα και την επιστημονική μεθοδολογία που χρησιμοποιεί η Ομάδα έκδοσης, δημοσιεύονται σε ετήσια βάση σε σχετική εγκύκλιο που εκδίδεται από τη ΓΓΠΠ και δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της ΓΓΠΠ και στη Διαύγεια και ως εκ τούτου είναι γνωστή σε κάθε ενδιαφερόμενο και επομένως η αναφορά στο εν λόγω δημοσίευμα περί «έκδοσης του χάρτη διαισθητικά» (σ.σ. όπως ανέφερε ο μετεωρολόγος και διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος) έχει χαρακτήρα υποτιμητικό και δηλώνει εσκεμμένη άγνοια» αναφέρει η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας στην ανακοίνωσή της.

Η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική. Δεν υπάρχει καμία επιστημονική δημοσίευση που να υποστηρίζει τον τρόπο υπολογισμού του συγκεκριμένου χάρτη, παρά μόνο γενικόλογες αναφορές (π.χ. Διαύγεια, ΑΔΑ: ΒΕΝ8Ι-ΤΛΟ).

Πριν από το 2021 με απόφαση (εγκύκλιο) του γενικού γραμματέα Πολιτικής Προστασίας οριζόταν η συγκεκριμένη επιτροπή και από το 2003 έως το 2021 τα ονόματα που την αποτελούσαν δεν δημοσιεύονταν. Από το 2022 η ομάδα αποτελείται από 3 άτομα όλα και όλα, εκ των οποίων οι δύο είναι δασολόγοι (Διαύγεια, ΑΔΑ: Ω5ΡΡ46ΝΠΙΘ-045). Πρόκειται για τους Φοίβο Θεοδώρου (σ.σ. ο οποίος δεν απάντησε στις δημοσιογραφικές ερωτήσεις του MIIR), πρόεδρος της Επιτροπής και γενικός διευθυντής Συντονισμού της ΓΓΠΠ, τη δασολόγο Κ.Τ. και τον φυσικό-μετεωρολόγο Δ.Α. Σύμφωνα με πληροφορίες του MIIR», ο κ. Θεοδώρου, παρότι έχει πρόσφατα συνταξιοδοτηθεί, φέρεται να ασχολείται ακόμα ενεργά με την έκδοση του χάρτη, ενώ φέρεται να διατηρεί και σχέση συμβούλου με το υπουργείο. Επί χρόνια ο ίδιος υπέγραφε καθημερινά την έκδοση του χάρτη, ο οποίος πλέον υπογράφεται από την «ομάδα έκδοσης» των... 2 ατόμων. Για τη συμμετοχή στην έκδοση του χάρτη καθορίζεται επιπλέον μηνιαία αποζημίωση για τους εν λόγω υπαλλήλους. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως τόσα χρόνια ο χάρτης εκδίδεται από 1η Ιουνίου έως και 31η Οκτωβρίου κάθε έτους, παρότι η αντιπυρική περίοδος και οι πυρκαγιές ξεκινούν αρκετά νωρίτερα, τον Μάιο και τον Απρίλιο. Αυτό όμως δεν είναι το σημαντικότερο.

«Σχετικά με την αναφορά στο εν λόγω δημοσίευμα για την ανάγκη επικαιροποίησης του χάρτη μέσα στη διάρκεια του 24ωρου για το οποίο ισχύει, διευκρινίζεται ότι οι ετοιμότητες των φορέων προσδιορίζονται ανά 24ωρο και δεν μπορούν να μεταβάλλονται σε πραγματικό χρόνο, όπου άλλοτε το επίπεδο κινδύνου αυξάνεται και άλλοτε μειώνεται» ισχυρίζεται η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Προσθέτει ότι «η ομάδα έκδοσης λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που θα επικρατήσουν καθ’ όλη της διάρκεια του επόμενου 24ώρου, εκτιμά τα επίπεδα κινδύνου με βάση τις δυσμενέστερες αναμενόμενες συνθήκες και εκδίδει τον χάρτη την προηγούμενη από την ημέρα για την οποία αυτός ισχύει, προκειμένου να είναι επιχειρησιακά αξιοποιήσιμος».

Θυμίζουμε βέβαια ότι στη φονική πυρκαγιά στο Μάτι ο χάρτης που είχε εκδοθεί το μεσημέρι της προηγουμένης έδειχνε επίπεδο επικινδυνότητας 4 και όχι 5 (κατάσταση συναγερμού), όπως θα απαιτούσαν οι ακραίες καιρικές συνθήκες που φάνηκαν ειδικά από το πρωί της ίδιας μέρας.

Στην απάντησή του το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) αναφέρει: «Xαιρόμαστε που η ΓΓΠΠ παραδέχεται πως ο χάρτης δεν επικαιροποιείται μέσα στη διάρκεια της ημέρας, αλλά εκδίδεται από το μεσημέρι της προηγουμένης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι συχνότατες μετεωρολογικές αλλαγές. [...] Και μόνο το γεγονός ότι δεν επικαιροποιείται, όπως επιβάλλεται, τουλάχιστον επί το δυσμενέστερο (μεταβολή κατηγορίας κινδύνου πυρκαγιάς), με βάση τα εκδιδόμενα από την ΕΜΥ -ανά εξάωρο- μετεωρολογικά δεδομένα, όταν συντρέχει τέτοια περίπτωση, τη στιγμή που από τον συγκεκριμένο χάρτη της ΓΓΠΠ συναρτάται ο επιχειρησιακός σχεδιασμός του Πυροσβεστικού Σώματος και συνακόλουθα το στάδιο ετοιμότητας του δασοπυροσβεστικού μηχανισμού, και ότι αυτός εκδίδεται άπαξ τη 12.30 μ.μ. και ισχύει για την επόμενη της έκδοσής του ημερομηνία, καθιστά αναξιόπιστο τον ως άνω χάρτη κι επιβεβαιώνει το δημοσίευμα. Διαψεύδεται δε από τα προεκτεθέντα και ο ισχυρισμός τής ΓΓΠΠ ότι συνεργάζεται και λαμβάνει συνεχώς τα στοιχεία της ΕΜΥ. Επιπλέον η ΓΓΠΠ ισχυρίζεται ότι είναι «επιχειρησιακά αδόκιμο ο κίνδυνος να εκτιμάται σε πιο στενά χωρικά πλαίσια», άποψη η η οποία αφήνεται στην κρίση του αναγνώστη, των αρμόδιων πυροσβεστών και των επιστημόνων. Επιχειρησιακά αδόκιμο είναι να αναφέρεις ότι ολόκληρη η Στερεά Ελλάδα π.χ. είναι στο κόκκινο, ενώ στην πραγματικότητα -και το αναγνωρίζει αυτό η ΓΓΠΠ- ο κίνδυνος δεν είναι ίδιος σε όλες τις περιοχές, επομένως και η διάταξη των δυνάμεων δεν μπορεί να είναι η ίδια».