«Είναι η Αθήνα το φυτώριο του ευρωπαϊκού θεάτρου;»

«Ενας βουβός θάνατος, ένα εντυπωσιακό νέο ταλέντο και μια κατάληψη 50 ημερών: είναι η Αθήνα το κέντρο εξελίξεων του ευρωπαϊκού θεάτρου;». Ας αναλύσουμε καταρχάς τον τίτλο. Ο «βουβός θάνατος» αναφέρεται στην παράσταση «Αντίο Λιντίτα» που εστιάζει στα ταφικά έθιμα και τις παραδόσεις διαφόρων χωρών (Πειραιώς 260, έως 30/4)*.

Το «εντυπωσιακό νέο ταλέντο» είναι ο Μάριο Μπανούσι, ένας πολυσχιδής νέος καλλιτέχνης που σκηνοθέτησε τη συγκεκριμένη παραγωγή δημιουργώντας μια χειροποίητη, συγκινητική εικαστική «αφήγηση» (χωρίς λόγια, μόνο με μουσικές και εικόνες) με θέμα την απώλεια. Η «κατάληψη» είναι αυτή στις κρατικές σκηνές η οποία έληξε πρόσφατα. Και πάμε στο διά ταύτα: την ερώτηση που θέτει ο τίτλος κατάφερε να την απαντήσει ο Μάικλ Μπίλινγκτον κατά την παραμονή του στην Αθήνα;

Ο σημαντικός θεατρικός κριτικός της «Γκάρντιαν» μας επισκέφθηκε για μερικές μέρες, είδε παραστάσεις, ήρθε σε επαφή με καταστάσεις, ενθουσιάστηκε κι απογοητεύτηκε, συνάντησε πρόσωπα, μίλησε με επικεφαλής οργανισμών και τα συμπεράσματά του φιλοξενήθηκαν σε ένα μεγάλο αφιέρωμα (με τον τίτλο που λέγαμε) που δημοσιεύτηκε χθες στο σάιτ της βρετανικής εφημερίδας.

«Η θλίψη έχει πολλές μορφές, αλλά αυτό που εισέπραξα από την παράσταση είναι πως διαπερνά τις περίτεχνες τελετουργίες του θανάτου. Κατά καιρούς θυμήθηκα τον υπερρεαλισμό του Βαυαρού δραματουργού Φραντς Ξάβερ Κρετς: Ο Μπανούσι παρουσιάζει πολύ καλά τον τρόπο με τον οποίο οι οικογένειες προσπαθούν να εκμηδενίσουν τα συναισθήματά τους. Αλλες στιγμές -όπου μια πόρτα μετατρέπεται ξαφνικά σε φέρετρο κι ένα χέρι εμφανίζεται ως εκ θαύματος από έναν τοίχο σαν οι νεκροί να απλώνουν το χέρι στους ζωντανούς- μου ήρθε στο μυαλό ο Μαγκρίτ», λέει γοητευμένος από τον νεαρό σκηνοθέτη κι αυτήν την παράσταση-παραβολή που έστησε. Κλείνοντας μάλιστα προβλέπει: «Το πώς θα εξελιχθεί ο Μπανούσι μένει να φανεί, αλλά εικάζω ότι θα δούμε σύντομα δουλειά του στα ευρωπαϊκά φεστιβάλ. Ελπίζω και στη Βρετανία».

Στην πραγματικότητα ο Μ. Μπίλινγκτον έφτασε στην Αθήνα ως καλεσμένος του Εθνικού Θεάτρου, το οποίο προ ημερών διοργάνωσε για πρώτη φορά ένα Showcase με 20 καλεσμένους καλλιτεχνικούς διευθυντές-ντριες και επιμελητές-τριες σημαντικών φεστιβάλ και θεάτρων του εξωτερικού. Στόχος ήταν να παρακολουθήσουν οι καλεσμένοι παραστάσεις και πρόβες του οργανισμού, να γνωρίσουν καλλιτέχνες που συμμετέχουν σε αυτές και, βεβαίως, να επιχειρηθεί να ταξιδέψουν παραστάσεις του Εθνικού σε σημαντικά ξένα φεστιβάλ και να δρομολογηθούν συνεργασίες-συμπαραγωγές.

Η ευρύτερη προσπάθεια, λοιπόν, του Εθνικού Θεάτρου να δημιουργήσει ένα ισχυρό δίκτυο διεθνών συνεργασιών έφερε και τη συνάντηση του Μπίλινγκτον με τον Γιάννη Μόσχο, καλλιτεχνικό διευθυντή του οργανισμού, ο οποίος του παραδέχτηκε: «Μας λείπει η προβολή στο εξωτερικό». Ομως τη στιγμή που -όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ- γινόταν προσπάθεια να βελτιωθεί αυτό «όλα κινδύνευσαν από την κατάληψη, που ξεκίνησε στις 5 Φεβρουαρίου από 200 και πλέον σπουδαστές θεάτρου. Η αιτία ήταν ένα κυβερνητικό διάταγμα που ουσιαστικά θα υποτιμούσε τα πτυχία των σχολών θεάτρου, χορού, κινηματογράφου και μουσικής και θα τα μείωνε στο επίπεδο των απολυτηρίων Γυμνασίου: μια απόφαση που προκάλεσε εκτεταμένη οργή».

«Η κατάληψη», απάντησε ο Μόσχος, «ήταν μια συμβολική χειρονομία που εμείς στο Εθνικό υποστηρίξαμε χωρίς να προβούμε σε ακραίες ενέργειες όπως να καλέσουμε την αστυνομία. Ομως διήρκεσε 50 ημέρες, τελείωσε μόνο λόγω της ελπίδας ότι οι επερχόμενες εκλογές θα φέρουν αλλαγές, κι επηρέασε αναπόφευκτα το πρόγραμμά μας. Κάποιες παραστάσεις έπρεπε να κατέβουν, άλλες καθυστέρησαν, άλλες έκαναν πρόβες σε ενοικιαζόμενους χώρους».

Ο διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου είναι άλλο ένα πρόσωπο που αποτυπώνεται με συμπάθεια στο κείμενο του Μπίλινγκτον. «Ο Μόσχος παραδέχεται με θλίψη ότι το τελευταίο διάστημα της κατάληψης είχε αρχίσει να χάνει την υπομονή του, αλλά είναι μια ευγενική φιγούρα που έχει σπάσει τις συμβάσεις με πολλούς τρόπους», γράφει. «Είναι ο πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού που επιλέχθηκε από επιτροπή και όχι από υπουργό της κυβέρνησης. Είναι ο πρώτος σκηνοθέτης που ακολούθησε διαφορετική πολιτική στις πέντε σκηνές του θεάτρου. Μου είπε επίσης ότι είναι ο πρώτος σκηνοθέτης στο ελληνικό θέατρο που μίλησε ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία του. Παρ’ όλες τις αξιοσημείωτες πρωτιές του, παλεύει ακόμα με ένα διαχρονικό πρόβλημα: η κρατική επιδότηση του Εθνικού παραμένει κολλημένη στα 6 εκατ. ευρώ για το μεγαλύτερο διάστημα της τελευταίας δεκαετίας».

Κατά τα άλλα, ο Βρετανός κριτικός παρακολούθησε το «Ενα σπίτι φωτεινό σαν μέρα» του Τόνι Κούσνερ (Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» - Τσίλερ), είδε πρόβες στο «Σχολείον» για την επικείμενη δουλειά του Νίκου Καραθάνου «Μια νύχτα στην Επίδαυρο» και πήρε μια γεύση από τα όσα επιχειρεί στον «Ρωμαίο και Ιουλιέτα» ο Δημήτρης Καραντζάς.

Το οδοιπορικό της «Γκάρντιαν» στην Αθήνα ολοκληρώθηκε στη Στέγη και στο «Εγκλημα και τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι σε σκηνοθεσία Βασίλη Μπισμπίκη, με τον Μπίλινγκτον να λέει ότι έσπευσε διότι στο παρελθόν είχε εντυπωσιαστεί από το «Aνθρωποι και ποντίκια» του ίδιου στο «Καρτέλ». «Σε αντίθεση με εκείνη τη χαμηλού προϋπολογισμού παράσταση στο συνεργείο, η παραγωγή στη Στέγη είναι πολύ ακριβή και βαθιά απογοητευτική», έγραψε...

● Παραγωγή ενταγμένη στο πρόγραμμα της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, το «Αντίο Λιντίτα» φιλοξενείται μέχρι την ερχόμενη Κυριακή στον Χώρο Β της Πειραιώς 260 -όπως είχε προαποφασιστεί λόγω της κατάληψης στο REX. Μετά το Πάσχα και σε ημερομηνία που θα ανακοινωθεί από το Εθνικό Θέατρο, το «Goodbye Lindita» θα μεταφερθεί στη σκηνή «Κατίνα Παξινού».