Το Γεφύρι της Πλάκας δεν υπάρχει πια...

Το Γεφύρι της Πλάκας, ένα από τα πιο όμορφα και ιστορικά γεφύρια της Ελλάδας και των Βαλκανίων, δεν υπάρχει πια. Χτυπήθηκε από την κακοκαιρία το πρωί της Κυριακής και χάθηκε μέσα στα αγριεμένα νερά του Αράχθου. Η περιοχή των Ιωαννίνων, όπως και όλη η Ηπειρος, πλήττεται από το βράδυ της Παρασκευής από πολύ έντονα καιρικά φαινόμενα, με τις βροχοπτώσεις να γίνονται ακόμα πιο έντονες από το Σάββατο το πρωί και μετά.

Το Γεφύρι, «ψυχή» των Τζουμέρκων, το κέντρο ενός σπάνιου τόπου, αυτού του υπέροχου τοπίου της κοιλάδας του Αράχθου, εξαφανίστηκε προκαλώντας τη θλίψη, ακόμα και το κλάμα των κατοίκων των ορεινών χωριών που το είχαν σαν κομμάτι της δικής τους ζωής, σαν κομμάτι του δικού τους σπιτιού.

Δεν μπορεί να περιγραφεί εύκολα με λόγια το αίσθημα που νιώθεις στη θέα του κενού χώρου, της απουσίας αυτού του μοναδικού ανθρώπινου επιτεύγματος, 40 μέτρα μήκος και 20 μέτρα ύψος ψηλά στο μοναδικό του τόξο, μία γέφυρα πολιτισμού, εμπορίου, ιστορίας, που κρατήθηκε ακέραια από το 1866 ώς τις μέρες μας.

Μανιασμένος Αραχθος

Κατεβαίνοντας τον στενό, φιδωτό δρόμο προς την Πλάκα, ερχόμενος από τα Γιάννενα, φτάνεις στη στρατιωτική γέφυρα «μπέλεϊ», μοναδικό άξονα σύνδεσης και σήμερα των Ιωαννίνων με τα μεγάλα χωριά των Τζουμέρκων, τα Πράμαντα, τα Αγναντα ή τους Μελισσουργούς. Σε αυτό το σημείο, την Κυριακή το πρωί, ο Αραχθος ήταν από μόνος του μια είδηση με τη σφοδρή δύναμη των νερών που κατέβαζε.

Στρέφοντας αριστερά το βλέμμα, βαθιά μέσα στη χαράδρα, ένας θεόρατος καταρράκτης δεκάδων μέτρων πέφτει με δύναμη στο ποτάμι. Βλέπεις τον καταρράκτη, βλέπεις το ουράνιο τόξο που παλεύει να γεφυρώσει τον ουρανό σε ένα άνοιγμα του ήλιου ανάμεσα στα βαριά σύννεφα και μετά... τίποτα.

Εκεί ακριβώς ήταν που ορθωνόταν το Γεφύρι της Πλάκας, το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων, όπως περήφανοι λένε οι Ηπειρώτες. Αν δεν έχεις ξαναπεράσει από αυτό το σημείο, δεν καταλαβαίνεις πια την έλλειψη. Τώρα, μόνο αν προσέξεις λίγο καλύτερα διακρίνεις αριστερά στην όχθη προς την πλευρά των Ιωαννίνων ένα μικρό τμήμα, υπόλειμμα του μεγάλου γεφυριού.

Ηταν ένα τέταρτο μετά τις 9 το πρωί, όταν έγινε αντιληπτό ότι πέφτει το γεφύρι. Οσοι βρίσκονταν στην περιοχή δεν πίστευαν αυτό που έβλεπαν. Πλησιάζοντας κοντά στο γεφύρι, δίπλα στην όχθη του ποταμιού, η εικόνα είναι ακόμα πιο αποκαρδιωτική. Από τη μεριά των Πραμάντων, δίπλα στο ιστορικό κτίριο του Τελωνείου, έχει απομείνει ένα μικρό τμήμα της δεύτερης βάσης. Βλέπεις απέναντι την άλλη βάση και «ανάμεσα» περνάει πλέον ο άνεμος και τίποτ' άλλο.

Η κινητοποίηση των υπηρεσιών ήταν άμεση και στην περιοχή βρέθηκαν η αντιπεριφερειάρχης Ιωαννίνων Τατιάνα Καλογιάννη, με μηχανικούς της Περιφέρειας και στελέχη της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων. Το μόνο όμως που μπορεί να γίνει πλέον είναι η αναζήτηση των αιτιών που προκάλεσαν την καταστροφή και βέβαια να ξεκινήσει η αποκατάσταση. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Περιφέρειας, «από τον όγκο των νερών του Αράχθου καταστράφηκε το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας, καθώς από την άνοδο της στάθμης δεν άντεξαν οι θυρίδες εκτόνωσης».

Κάτοικοι της περιοχής τόνιζαν στις κουβέντες τους ότι είχαν προειδοποιήσει από παλιότερα για την ανάγκη προστασίας του γεφυριού, ενώ είχαν γίνει και συσκέψεις για τον προγραμματισμό δράσεων. Είχε προχωρήσει δε από το 2006 και η εκπόνηση μελέτης που αντιμετώπιζε πολλά θέματα προστασίας του μνημείου.

Να σημειωθεί ότι κάτοικοι και φορείς της περιοχής των Τζουμέρκων είχαν προχωρήσει σε πολύχρονες κινητοποιήσεις την τελευταία δεκαετία ενάντια στη λειτουργία υδροηλεκτρικών φραγμάτων στην περιοχή και κατάφεραν να διατηρήσουν την αισθητική και περιβαλλοντική ακεραιότητα της κοιλάδας του Αράχθου, μέρος της οποίας είναι και το γεφύρι.

Γέφυρα εμπορίου, επικοινωνίας και ιστορικής συμφιλίωσης

Το Γεφύρι της Πλάκας χτίστηκε το 1866 από τον κτίστη Κωνσταντίνο Μπέκα από τα Πράμαντα. Είχε προηγηθεί μία άλλη κατασκευή το 1863 από άλλο μάστορα, η οποία όμως έπεσε σχεδόν αμέσως, ενώ προϋπήρχε κι άλλη γέφυρα το 1860. Ο Αραχθος σε αυτό το σημείο αποτέλεσε το σύνορο της Ελλάδας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία έως και το 1912, γι’ αυτό και λειτουργούσε σε μικρό κτίριο που διασώζεται και Τελωνείο. Αποτέλεσε πέρασμα εμπορίου και την κύρια οδό επικοινωνίας για τους κατοίκους της περιοχής με την Ηπειρο και τη Θεσσαλία. Το 1943 χτυπήθηκε από γερμανικό αεροπλάνο, αλλά οι κάτοικοι των γύρω χωριών κατάφεραν και επιδιόρθωσαν τις ζημιές.

Στο Γεφύρι υπογράφηκε στις 29 Φεβρουαρίου 1944 η ολοκλήρωση του Συμφώνου Πλάκας-Μυρόφυλλου, όπως έχει γίνει γνωστή η συμφωνία των αντιστασιακών οργανώσεων ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ, παρουσία των Σ. Σαράφη, Ν. Ζέρβα, Γ. Καρτάλη κ.ά., μία συμφωνία που έκλεισε την περίοδο των ένοπλων συγκρούσεων μεταξύ των οργανώσεων το προηγούμενο διάστημα στην περιοχή των Τζουμέρκων και άνοιξε τον δρόμο για κοινή αντιμετώπιση των Γερμανών κατακτητών μέχρι την απελευθέρωση.

...αλλά θα το ξαναχτίσουμε

Αργά χθες το βράδυ, το υπουργείο Πολιτισμού και Παιδείας ανακοίνωσε ότι θέτει «ως προτεραιότητά του την αποκατάσταση των ζημιών στο ιστορικό γεφύρι της Πλάκας και γι' αυτό συντάσσει άμεσα σχετική μελέτη. Επιπλέον, ξεκινάει η λήψη άμεσων μέτρων προστασίας του μνημείου και η περισυλλογή των δομικών στοιχείων που κατέπεσαν, ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν μαζί με όσο νέο υλικό απαιτηθεί για την αναστήλωση του ιστορικού γεφυριού. Μόλις το επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες και υποχωρήσει η στάθμη των υδάτων, θα ελεγχθεί η κατάσταση των θεμελίων των βάθρων και θα αξιολογηθούν τα αίτια της πτώσης».

Το νερό σάρωσε τα πάντα

Τεράστιες είναι οι ζημιές που προκλήθηκαν στην Ηπειρο από τις συνεχείς βροχοπτώσεις που έπληξαν το σύνολο σχεδόν της περιφέρειας με πολύ μεγάλη ένταση το Σάββατο και την Κυριακή. Η περιοχή της Ηπείρου έχει κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αφού πάνω από το 60% και πλέον του οδικού δικτύου της Ηπείρου έχει πληγεί. Μεγάλο είναι το χτύπημα και στον παραγωγικό ιστό, αφού έχουν πλημμυρίσει καλλιέργειες, καταστήματα, σπίτια, εμπορικές επιχειρήσεις και καλλιέργειες.

Η Αρτα ήταν η περιοχή που επλήγη περισσότερο από τις πλημμύρες στον κάμπο, ενώ τα ξημερώματα της Κυριακής τέθηκε, όπως ανακοινώθηκε, σε εφαρμογή το σχέδιο της ΔΕΗ για παροχέτευση υδάτων από τα υδροηλεκτρικά φράγματα Πουρναρίου, στο πλαίσιο του οποίου έγινε και εκκένωση οικισμών. Προληπτικά εκκενώθηκαν οι οικισμοί Νεοχώρι, Ακροποταμιά και Ανθότοπος, αλλά και τμήμα της πόλης της Αρτας (οδός Γώγου Μπακόλα), με τους κατοίκους να μεταφέρονται σε ασφαλείς χώρους για διανυκτέρευση. Με απόφαση του δημάρχου Αρταίων, όλα τα σχολεία του δήμου σήμερα θα παραμείνουν κλειστά.

Μεγάλης έκτασης προβλήματα και στα Ιωάννινα, με κατολισθήσεις, καθιζήσεις και καταπτώσεις σε όλο το επαρχιακό οδικό δίκτυο, αλλά προβλήματα και μέσα στην πόλη, με υπόγεια που πλημμύρισαν κ.ά. Στη Θεσπρωτία προκλήθηκαν μεγάλες καταστροφές στον Δήμο Φιλιατών (περιοχή του ποταμού Καλαμά), στον Δήμο Ηγουμενίτσας, επίσης στην περιοχή του Καλαμά, και στον Δήμο Σουλίου στις κοινότητες Γλυκής, Παγκρατίου, Καρυωτίου, Πετουσίου.

Στην Πρέβεζα έχουν προκληθεί μεγάλες ζημιές στον δήμο Ζηρού και στον δήμο Πάργας, λόγω υπερχείλισης των ποταμών Λούρου και Αχέροντα, με τα σοβαρότερα προβλήματα να καταγράφονται σε Αμμουδιά, Βουβοπόταμο, Κυψέλη και συνολικά στα παραποτάμια χωριά του Αχέροντα μέχρι τη Γλυκή. Κυβερνητικό κλιμάκιο με τον αναπληρωτή υπουργό Υποδομών, Χρήστο Σπίρτζη, βρέθηκε χθες το απόγευμα στην Αρτα και ανέλαβε τον συντονισμό των υπηρεσιών, ενώ άμεσα θα ξεκινήσει η καταγραφή των ζημιών.