Η διαχείριση απορριμμάτων σκοντάφτει στα κονδύλια

Η αναντιστοιχία ανάμεσα στα διαθέσιμα κονδύλια και τα απαιτούμενα έργα, αλλά και διοικητικά ζητήματα στη λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης είναι τα βασικά «αγκάθια» για τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, που ωστόσο, σε γενικές γραμμές, βρίσκεται σε ένα σχετικά καλό επίπεδο.

Η θετική πλευρά, που θέλει τις υπάρχουσες υποδομές να επαρκούν, έστω και προσωρινά, για τη διαχείριση του παραγόμενου όγκου απορριμμάτων ήταν αυτή που επικράτησε στην περιοδεία του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος Σωκράτη Φάμελλου στη Στερεά Ελλάδα και στις συναντήσεις που είχε με εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Η επίσκεψη του υπουργού, που στόχευε στον έλεγχο της πορείας υλοποίησης του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων, συνδυάστηκε μάλιστα με τα εγκαίνια νέων κυττάρων στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας της Χαλκίδας, της Αμφισσας και της Θήβας, καθώς επίσης και με την υπογραφή σύμβασης για το έργο αναβάθμισης και μετατροπής του ΧΥΤΑ Θήβας σε ΧΥΤΥ.

Εργα που είναι ενταγμένα στον περιφερειακό σχεδιασμό και θα συμβάλουν στη διατήρηση και τη βελτίωση της σχετικά καλής διαχείρισης.

Ομως, για να συνεχιστεί η θετική πορεία, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ορισμένα ζητήματα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η αναντιστοιχία ανάμεσα στα διαθέσιμα κονδύλια και το κόστος των έργων που προβλέπονται στον ΠΕΣΔΑ Στερεάς Ελλάδας.

Ενα αρκετά μεγάλο χρηματοδοτικό κενό, που αυξάνεται αν συνυπολογίσει κανείς τα έργα που ζητούν οι δήμοι και οι Φορείς Διαχείρισης και τα οποία δεν έχουν συμπεριληφθεί στον περιφερειακό σχεδιασμό ως έργα πρώτης χρηματοδοτικής προτεραιότητας.

Μάλιστα, το μεγάλο χρηματοδοτικό κενό, η μη ικανοποίηση όλων των δήμων και φορέων διαχείρισης, τα λιγοστά χρήματα που προβλέπονται για δράσεις όπως η ανακύκλωση και η κομποστοποίηση, αλλά και οι «περιπέτειες» που αντιμετωπίζει ο περιφερειακός ΦΟΔΣΑ Στερεάς Α.Ε. σχετικά με τη νομιμότητα της σύστασής του διαμορφώνουν την αρνητική όψη της διαχείρισης απορριμμάτων, που έχει αντίκτυπο και στην υλοποίηση των έργων του περιφερειακού σχεδιασμού.

Εργα ΠΕΣΔΑ

Τη δεδομένη χρονική στιγμή, τα χρήματα που υπάρχουν στο ΠΕΠ Στερεάς Ελλάδας για έργα διαχείρισης απορριμμάτων ανέρχονται μόλις στα 23 εκατ €.

Σε αυτά υπάρχει δυνατότητα να προστεθούν μερικά ακόμη εκατομμύρια μέσα από το τομεακό πρόγραμμα του υπουργείου, την κατανομή των αδιάθετων κονδυλίων του ΕΣΠΑ, αλλά και το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, σε σημείο να διπλασιάσουν το διαθέσιμο ποσό.

Ωστόσο, το κόστος των έργων πρώτης χρηματοδοτικής προτεραιότητας ανέρχεται περίπου στα 83 εκατ. ευρώ. Ανάμεσα σε αυτά, είναι οι Μονάδες Επεξεργασίας σε Χαλκίδα και Λαμία (περίπου 60 εκατ. ευρώ).

Μάλιστα, για την περίπτωση της Λαμίας πρέπει να εξευρεθούν 11,5 εκατ. για τη δημιουργία δύο νέων κυττάρων στον υφιστάμενο ΧΥΤΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος ματαίωσε την επίσκεψή του στον ΧΥΤΑ Λαμίας, καθώς η υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου έχει βαλτώσει στη διαδικασία του διαγωνισμού εδώ και 3,5 χρόνια.

Παράλληλα θα πρέπει να εξευρεθούν 53 εκατομμύρια ακόμη για έργα που συμπεριλαμβάνονται στον περιφερειακό σχεδιασμό αλλά έχουν χαρακτηριστεί ως δεύτερη προτεραιότητα, όπως τα έργα σε Λιβαδειά και νότια Εύβοια.

Ουσιαστικά, ο προϋπολογισμός των έργων πρώτης και δεύτερης προτεραιότητας που είναι ενταγμένα στον ΠΕΣΔΑ Στερεάς ξεπερνά τα 145 εκατομμύρια €, χωρίς βέβαια να υπολογίζονται οι αναμενόμενες εκπτώσεις στο πλαίσιο των διαγωνισμών.

Στο κόστος των απαραίτητων έργων διαχείρισης απορριμμάτων θα πρέπει να προσθέσει κανείς επιπλέον κονδύλια για δράσεις ανακύκλωσης, όπου υπάρχει μια σχετικά μεγάλη υστέρηση, αλλά και για τη δημιουργία των «πράσινων σημείων», όπου στη μελέτη του περιφερειακού σχεδιασμού έχουν προβλεφθεί μόλις 5 εκατομμύρια € για όλη τη Στερεά Ελλάδα. Επιπλέον θα πρέπει να εξευρεθούν κονδύλια για τη δημιουργία Σταθμών Μεταφόρτωσης, που θεωρούνται καθοριστικοί για αρκετές περιοχές και για τους οποίους δεν υπάρχει πρόβλεψη χρηματοδότησης.

Διοικητικές εμπλοκές

Την ίδια στιγμή, θα πρέπει να ξεπεραστούν τα ζητήματα και οι εμπλοκές που υπάρχουν σχετικά με τη λειτουργία των φορέων διαχείρισης και κυρίως τη σύσταση του περιφερειακού ΦΟΔΣΑ Στερεάς Α.Ε. Συγκεκριμένα, υπηρεσίες του υπουργείου Εσωτερικών αλλά και η Αποκεντρωμένη Διοίκησης Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας είχαν αμφισβητήσει τη νομιμότητα σύστασης του περιφερειακού Φορέα Διαχείρισης και της μετατροπής του σε Ανώνυμη Εταιρεία.

Ακολούθησε χρονικό διάστημα προσφυγών και αντιπαραθέσεων μεταξύ εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, της αποκεντρωμένης διοίκησης και του υπουργείου Εσωτερικών, που κορυφώθηκαν με την προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Μάλιστα, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας προχώρησε στην έκδοση διαπιστωτικής πράξης με την οποία διαπίστωνε αδυναμία εκπόνησης του περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης απορριμμάτων από τον περιφερειακό ΦΟΔΣΑ Στερεάς και ανέθετε την εκπόνησή του στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, όπερ και εγένετο.

Τη διαπιστωτική πράξη της Αποκεντρωμένης Διοίκησης προσέβαλε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ο ΦΟΔΣΑ Στερεάς Α.Ε., όπου τελικά δικαιώθηκε και πέτυχε την ακύρωσή της.

Ωστόσο η ακύρωση της απόφασης θέτει υπό αμφισβήτηση τη νομιμότητα εκπόνησης του περιφερειακού σχεδιασμού από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.

Αυτή η αρνητική εξέλιξη δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα στη χρηματοδότηση των έργων, καθώς τίθεται το ζήτημα της αιρεσιμότητας.

Τα συγκεκριμένα ζητήματα καθιστούν ιδιαίτερα σημαντικές τις εξαγγελίες των υπουργών Αλέξη Χαρίτση και Σωκράτη Φάμελλου σχετικά με τα χρηματοδοτικά εργαλεία για την υλοποίηση των έργων διαχείρισης απορριμμάτων, ενώ παράλληλα γίνεται καθοριστική η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την τροποποίηση του νόμου που αφορά τη λειτουργία των φορέων διαχείρισης.