Εικόνες από το μέλλον της Ελλάδας;

ΚΙΤΟ, ΕΚΟΥΑΔΟΡ

To Εκουαδόρ και η Ελλάδα έχουν πολλά κοινά σημεία. Και στις δυο χώρες κυβερνούν αριστερές κυβερνήσεις. Και οι δυο χώρες έχουν υιοθετήσει ένα σκληρό νόμισμα (δολάριο και ευρώ) με όλες τις σχετικές (αρχικά θετικές, σήμερα αρνητικές) συνέπειες. Αμφότερες αντιμετωπίζουν πρόβλημα δραματικής μείωσης των εσόδων για τη χρηματοδότηση των δημόσιων δαπανών: η Ελλάδα, επειδή έχασε την πρόσβαση στην άφθονη εξωτερική δανειοδότηση που συνόδευσε την ένταξή της στην ευρωζώνη, το Εκουαδόρ, επειδή το τελευταίο έτος κατέρρευσε η τιμή του πετρελαίου –η κυριότερη πηγή εσόδων του. Επίσης, οι δύο χώρες προσπαθούν να αναπληρώσουν την απώλεια των εσόδων μέσω εξοντωτικής φορολογίας. Τέλος, αμφότερες οι χώρες αντιμετωπίζουν κρίση ρευστότητας, με αποτέλεσμα το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων και την αύξηση της ανεργίας.

Στο πλαίσιο αυτό είναι ενδιαφέρον να δούμε τη λύση του «διπλού νομίσματος» που έχει επιλέξει το Εκουαδόρ και του παρέχει το πλεονέκτημα της διατήρησης του δολαρίου (για ένα διάστημα τουλάχιστον...) αμβλύνοντας ταυτόχρονα τις επιπτώσεις του «σκληρού» νομίσματος. Πριν από ένα έτος η κυβέρνηση ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός ηλεκτρονικού νομισματικού συστήματος το οποίο ελπίζει ότι θα εξαλείψει σταδιακά τη χρήση του χάρτινου δολαρίου. Κάθε πολίτης έχει πρόσβαση μέσω του κινητού του σε έναν λογαριασμό -το «ηλεκτρονικό πορτοφόλι»- και μπορεί να κάνει ηλεκτρονικές πληρωμές. Σε αντίθεση με το bitcoin, η προσφορά χρήματος εδώ είναι συγκεντρωμένη στα χέρια της (κρατικής) Κεντρικής Τράπεζας.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις της κυβέρνησης, τα ηλεκτρονικά χρήματα που θα εκδίδονται θα βασίζονται σε «ρευστοποιήσιμα στοιχεία ενεργητικού» και κάθε πολίτης που θα θέλει να αλλάξει τα ηλεκτρονικά του δολάρια σε χάρτινα θα μπορεί να το κάνει με ένα-προς-ένα. Ομως η πρόταση που υπέβαλε ο επιχειρηματικός κόσμος της χώρας, σύμφωνα με την οποία κάθε εκδιδόμενο ηλεκτρονικό δολάριο θα πρέπει να έχει «back up» ένα χάρτινο, δεν έγινε αποδεκτή.

Kάτι τέτοιο άλλωστε θα ήταν αντίθετο στην ιδέα της εισαγωγής του ηλεκτρονικού νομίσματος, που είναι η αύξηση της ρευστότητας. Tα «ρευστοποιήσιμα στοιχεία ενεργητικού» μπορεί κάλλιστα να είναι κρατικά ομόλογα. Ο μόνος περιορισμός που επιβάλλει ο νόμος όσον αφορά το πού θα επενδύσει η τράπεζα τα κατατεθέντα δολάρια είναι ότι τα στοιχεία ενεργητικού θα πρέπει να είναι άμεσα ρευστοποιήσιμα.

Το ηλεκτρονικό χρήμα βασίζεται σε μια υπόσχεση μετατροπής, σύμφωνα με την οποία ο κάθε πολίτης μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετατρέψει τα ηλεκτρονικά σε χάρτινα δολάρια. Ομως, όπως τονίζουν οι επικριτές του σχήματος, πρόκειται για μια υπόσχεση δύσκολα υλοποιήσιμη, γιατί απλούστατα τα δολάρια θα έχουν επενδυθεί αλλού. Αν ξαφνικά όλοι οι κάτοικοι ζητήσουν την ίδια ημέρα να πάρουν πίσω τα χάρτινα δολάριά τους, αυτό θα ήταν αδύνατο. Ομως σύμφωνα με την κυβέρνηση, αυτό το πρόβλημα θα το είχε οποιαδήποτε τράπεζα στον κόσμο που θα αντιμετώπιζε ένα bank run και όχι μόνο η Τράπεζα του Εκουαδόρ.

Το ερώτημα που τίθεται είναι τι κίνητρα έχει ένας πολίτης να δεχτεί να πληρωθεί σε ηλεκτρονικά δολάρια ή να ανταλλάξει τα χάρτινα με τα ασφαλώς περισσότερο επισφαλή ηλεκτρονικά δολάρια. Η απάντηση είναι φορολογικά κίνητρα: Κάθε πολίτης που πραγματοποιεί αγορές με ηλεκτρονικά δολάρια δικαιούται μείωση 2% στον ΦΠΑ των προϊόντων/υπηρεσιών που αγοράζει.

Προφανώς είναι νωρίς ακόμα, για να κρίνει κανείς, αν το πείραμα του «δινομισματισμού» στο Εκουαδόρ θα πετύχει. Αυτό ασφαλώς θα εξαρτηθεί από τον αριθμό των πολιτών που θα σπεύσουν να δώσουν τα χάρτινα νομίσματά τους για ηλεκτρονικά δολάρια. Πάντως, καθώς το πρόβλημα της ρευστότητας της Ελλάδας γίνεται ολοένα οξύτερο, με αποτέλεσμα τον στραγγαλισμό των επιχειρήσεων και την εκρηκτική ανεργία, μεταβατικές λύσεις όπως αυτή του Εκουαδόρ ίσως να αρχίσουν να μελετώνται από το κυβερνητικό επιτελείο. Αν αυτό δεν έχει ήδη γίνει.