Κίνητρα για συνεταιρισμούς

Σε φάση υλοποίησης μπαίνει για την κυβέρνηση η ανάπτυξη της οικονομίας μέσω των συνεταιριστικών επιχειρήσεων, αφού η αρμόδια υπουργός Ράνια Αντωνοπούλου έχει ετοιμάσει τον σχεδιασμό που θα δώσει ώθηση στη λεγόμενη και κοινωνική οικονομία και μάλιστα την περασμένη εβδομάδα αυτές οι δράσεις έλαβαν και την έγκριση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Κοινωνικής Πολιτικής.

Μέχρι τώρα και από το 2011, όταν ετέθη σε ισχύ το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο των κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων, οι προσπάθειες που έχουν γίνει εδράζονται στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και παρέχουν κατά κύριο λόγο υπηρεσίες.

Ως προς το μείγμα των υπηρεσιών που παρέχουν, κυριαρχούν οι υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής μέριμνας, δευτερευόντως τέχνης, διασκέδασης και ψυχαγωγίας, ακολουθούν το εμπόριο, οι διοικητικές-υποστηρικτικές δραστηριότητες, οι επιστημονικές, επαγγελματικές και τεχνικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίες καταλύματος και εστίασης και άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών.

Για την κυβέρνηση το στοίχημα είναι η άμβλυνση των γεωγραφικών ανισοτήτων και η σύνδεση των οικονομικών δραστηριοτήτων με παραγωγικές δραστηριότητες σε τομείς όπως ο αγροδιατροφικός και η βιομηχανία τροφίμων, η εφοδιαστική αλυσίδα, η ενέργεια και το περιβάλλον, ο τουρισμός.

Ετσι, σε κυβερνητικό επίπεδο έχουν καταρτιστεί και είναι έτοιμες να τεθούν σε εφαρμογή οι βασικές κατευθύνσεις της κυβερνητικής πολιτικής για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας.

Ευνοϊκό περιβάλλον

Στρατηγικό στόχο για την κυβέρνηση αποτελεί η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος που θα επιτρέπει την ανάπτυξη και την ενδυνάμωση των εγχειρημάτων της κοινωνικής οικονομίας.

Μέσω αυτής της ενίσχυσης θα καταστεί δυνατή η αύξηση του αριθμού των εγχειρημάτων εντός της συνεταιριστικής οικονομίας και η ανάπτυξή τους σε μια σειρά παραγωγικούς τομείς ώστε να καταλάβουν ικανό μερίδιο της αγοράς, όπως συμβαίνει και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες (σε κάποιες χώρες οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις εισφέρουν έως και το 10% του ΑΕΠ).

Η στρατηγική και οι προτεραιότητες για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας επικεντρώνονται στους παρακάτω τομείς:

⚫ Παρεμβάσεις σε θεσμικό/νομοθετικό επίπεδο που διευκολύνουν τη σύσταση κοινωνικών επιχειρήσεων και διασφαλίζουν ένα απλοποιημένο και κωδικοποιημένο θεσμικό πλαίσιο.

Τα τέσσερα χρόνια εφαρμογής του 4019/2011 έχουν αναδείξει μια σειρά ζητημάτων. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν γκρίζα σημεία, που επέτρεψαν τη δημιουργία ψευδοσυνεταιρισμών ή προκάλεσαν προβλήματα σε καλόπιστους φορείς.

Επιπλέον, υπάρχουν ρυθμίσεις που λειτουργούν ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας. Επίσης, τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε ένα ρεκόρ πτωχεύσεων επιχειρήσεων.

Ωστόσο, τόσο η στάση του Δημοσίου στην πτωχευτική διαδικασία ως προς την εκπροσώπηση των συμφερόντων του όσο και το θεσμικό πλαίσιο του πτωχευτικού δικαίου όχι μόνο δεν προώθησαν, αλλά, αντιθέτως, εμπόδισαν τη δυναμική που εκδηλώθηκε σε αρκετές περιπτώσεις περί αναδιοργάνωσης των επιχειρήσεων διασφαλίζοντας θέσεις εργασίας αλλά και τη συνέχιση της λειτουργίας μιας υγιούς πλέον επιχείρησης.

Με αυτά τα δεδομένα, με το νομοσχέδιο που είναι ήδη έτοιμο και τις επόμενες ημέρες θα τεθεί στη διαβούλευση προσδοκάται η θεραπεία προβληματικών σημείων που έχουν εμφανιστεί και η δυνατότητα δημιουργίας εγχειρημάτων σε τομείς και δραστηριότητες που έως τώρα δεν ήταν εφικτό να αναπτυχθούν.

Παράλληλα, η κωδικοποίηση της νομοθεσίας θα δώσει ένα ενιαίο πλαίσιο για τους συνεταιρισμούς εντός του οποίου θα αναπτύσσονται τα επιμέρους είδη των συνεταιρισμών και των κοινωνικών επιχειρήσεων συνεταιριστικής μορφής, οι οποίες αποτελούν την κυρίαρχη μορφή στην Ελλάδα.

⚫ Εργαλεία στήριξης της κοινωνικής οικονομίας, ώστε να παρέχονται όλα εκείνα τα μέσα που θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη των εγχειρημάτων με βιώσιμο τρόπο. Κατά την προηγούμενη περίοδο σημειώθηκε ουσιαστικά παντελής απουσία εργαλείων ανάπτυξης και χρηματοδοτικών εργαλείων στήριξης των εγχειρημάτων.

Το μοναδικό κίνητρο που υπήρξε ήταν η απαλλαγή φορολόγησης των κερδών, η οποία το 2013 έπαψε να παρέχεται.

Επιπρόσθετα, συστάθηκε και λειτούργησε ο Κεντρικός Μηχανισμός Στήριξης της Κοινωνικής Οικονομίας, ο οποίος επί της ουσίας αποτέλεσε μια «συνταγή από τα παλιά», δηλαδή κλήθηκαν να υλοποιήσουν ένα έργο φορείς που ελάχιστη, έως καμία, σχέση είχαν με το πεδίο της κοινωνικής οικονομίας.

Με τις κυβερνητικές παρεμβάσεις που θα εφαρμοστούν εντός του Μαρτίου θα συσταθεί σε κάθε περιφέρεια ένα Κέντρο Στήριξης και Προώθησης της Κοινωνικής Οικονομίας που θα παρέχει υπηρεσίες μίας στάσης (one stop shop) για τους κοινωνικούς επιχειρηματίες και τις κοινωνικές επιχειρήσεις και θα εξυπηρετεί τις ανάγκες της κάθε Περιφέρειας, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές της.

Κοινωνική οικονομία

Παράλληλα, το Ινστιτούτο για την Κοινωνική Οικονομία θα δραστηριοποιείται μεταξύ άλλων στην παροχή εξειδικευμένων προτάσεων πολιτικής για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση εργαλείων πολιτικής, τη διαμόρφωση και επικαιροποίηση κριτηρίων πιστοποίησης συμβούλων και εκπαιδευτών, καθώς και τη διοργάνωση δημόσιων εκδηλώσεων με επιστημονικό κύρος.

⚫ Παρεμβάσεις δικτύωσης και δημοσιότητας, ώστε η κοινωνική οικονομία να μετατραπεί από περιφερειακή δραστηριότητα σε κεντρική επιλογή για την κάλυψη και εξυπηρέτηση αναγκών.

Σ’ αυτό το πλαίσιο κεντρικό ρόλο θα διαδραματίσουν μία ηλεκτρονική πλατφόρμα και η θεσμοθέτηση μίας ετήσιας έκθεσης, στην οποία θα μπορούν να συμμετάσχουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις.

Με την ηλεκτρονική πλατφόρμα που είναι ήδη έτοιμη τεχνικά θα δοθεί η δυνατότητα ενημέρωσης και πληροφόρησης για τις δραστηριότητες της κοινωνικής οικονομίας, ενώ ταυτόχρονα θα αποτελέσει και εργαλείο δικτύωσης.

Η Εκθεση Κοινωνικής Οικονομίας (Social and Solidarity Economy Expo), σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, θα λαμβάνει χώρα στην Αθήνα τον Νοέμβριο κάθε έτους, από τον Νοέμβριο του 2016.

Δυνατότητες χρηματοδότησης

Με προγράμματα ενίσχυσης με κεφάλαια έναρξης ή κεφάλαια κίνησης καθώς και την κάλυψη μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων αυτών, μαζί με την ανάπτυξη ενός συστήματος μικροχρηματοδοτήσεων, η κυβέρνηση ετοιμάζεται να δώσει πνοή στη συνεταιριστική οικονομία.

Συγκεκριμένα έχουν σχεδιαστεί δύο διακριτές προσκλήσεις που θα απευθύνονται:

α) σε εργαζόμενους άτομα με αναπηρία,

β) σε εργαζόμενους από άλλες ομάδες-στόχους.

Επιπλέον, προβλέπεται η ενίσχυση με επιδοτήσεις για την έναρξη συνεταιριστικής επιχείρησης και συνεταιρισμών εργαζομένων (σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο) για την περίοδο 2014-2020.

Αυτό το σύστημα μικροχρηματοδοτήσεων αναμένεται να περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:

◼ Ενα βιώσιμο ταμείο εγγυήσεων το οποίο αναλαμβάνει τον κίνδυνο μη αποπληρωμής και τη διαχείριση της τελικής έγκρισης μικροδανείων.

◼ Ενδιαμέσους φορείς οι οποίοι θα υποστηρίζουν τους φορείς της ΚΑΟ και θα αναλάβουν μέρος της ευθύνης αξιολόγησης μέσα από τη γνωμοδότηση για την έγκριση μικροδανείων.

◼ Εναν μηχανισμό πιστοποίησης της ποιότητας με τη μορφή διαιτησίας και επίβλεψης για την εύρυθμη λειτουργία του όλου συστήματος.