Τα κόμικς ως εκπαιδευτικό εργαλείο για την κοινωνική ένταξη των προσφύγων αξιοποιεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Bonds», στο πλαίσιο του οποίου παιδιά και μητέρες σχεδιάζουν ιστορίες είτε για να μοιραστούν με δημιουργικό τρόπο τις δικές τους εμπειρίες είτε για να συζητήσουν τη διαχείριση καθημερινών προβλημάτων.
Στα κόμικς δεν υπάρχει σωστό και λάθος, δεν υπάρχει η διαμεσολάβηση της λογικής, αλλά ο συνδυασμός εικόνας και λόγου, ανεξάρτητα από τη γλώσσα του καθενός, και δίνεται η δυνατότητα αφήγησης ακόμα και δύσκολων ζητημάτων, όπως τα βιώματα όσων άφησαν τις πατρίδες τους για να έχουν ένα καλύτερο μέλλον.
Σκοπός των εργαστηρίων σε έξι ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Κύπρο, Ισπανία, Ιταλία, Σλοβενία, Ολλανδία) αποτέλεσε οι συμμετέχοντες να δουλέψουν ομαδικά, να ανοιχτούν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
Για όλα τα παραπάνω μάς μίλησε στον φιλόξενο χώρο της Athens Comics Library η Λήδα Τσενέ, υπεύθυνη της μη κερδοσκοπικής εταιρείας Comicdom Press, που υλοποιεί το πρόγραμμα με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+.
«Οι ιστορίες που ακούγαμε συνήθως είναι για το πώς μπήκαν σε ένα σκάφος για να φτάσουν στην Ελλάδα. Ιστορίες γεμάτες πόνο, δάκρυα και δυστυχία. Για εμάς ήταν και εξουθενωτικό, γιατί δεν είμαστε κοινωνικοί λειτουργοί ή ψυχολόγοι. Οπότε έπρεπε να βρούμε έναν τρόπο και για να εμπνεύσουμε αυτούς τους ανθρώπους, για να δουν κάτι άλλο. Υστερα από δύο χρόνια, ακούμε καθημερινές ιστορίες για το πώς ζουν τώρα και ιστορίες για το τι θέλουν να κάνουν στο μέλλον. Θέλω να πιστεύω ότι αυτοί οι πληθυσμοί έχουν κάπως αποδεχτεί την κατάσταση και προσπαθούν να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον εδώ ή να δουν τι μπορούν να πάρουν ή να δώσουν στην Ελλάδα», σημείωσε η κ. Τσενέ.
Γι’ αυτό έχει ενδιαφέρον να δούμε ποιες ιστορίες και επέλεξαν να μοιραστούν οι πρόσφυγες, αλλά και με ποιον τρόπο.
«Στις γυναίκες δεν άρεσαν καθόλου τα κόμικς με σούπερ ήρωες. Παράλληλα, όταν ζητούσαμε στα παιδιά να ζωγραφίσουν σούπερ ήρωες, τα περισσότερα ζωγράφιζαν τις μητέρες τους. Αφού δείχναμε στις μητέρες τι ζωγράφισαν τα παιδιά τους, συζητούσαμε για την ιδέα των σούπερ ηρώων με φυσιολογικές δυνάμεις, όπως το να έχεις ενσυναίσθηση ή να είσαι ικανός να καταλάβεις τι συμβαίνει σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον. Οταν ζητούσαμε από τις μητέρες να σχεδιάσουν τους δικούς τους σούπερ ήρωες, εκείνες -εκτός από λίγες συμμετέχουσες- απεικόνιζαν πάντα άνδρες κι αυτό έχει να κάνει με την αντίληψη που έχουν για τα δύο φύλα».
Ενα από τα καθημερινά σενάρια για κόμικ που δημιούργησε η Δήμητρα Αδαμοπούλου έπειτα από συνεργασία με το Melissa network, αφορά μια οικογένεια που μετακομίζει σε ένα νέο σπίτι, σε μια νέα χώρα.
«Οταν ο πατέρας έχει φύγει για τη δουλειά και τα παιδιά για το σχολείο, η μητέρα μένει μόνη στο διαμέρισμα, ξεκινάει να φτιάξει καφέ, συνειδητοποιεί ότι δεν έχει ζάχαρη και σκέφτεται να ζητήσει από τους γείτονές της, ενώ πλάθει στο μυαλό της διαφορά σενάρια για την αντίδρασή τους: θα ανοίξουν την πόρτα, θα την κλείσουν στο πρόσωπό της, πώς θα επικοινωνήσουν; Ζητάμε από τους συμμετέχοντες να τελειώσουν την ιστορία και να μας πουν τι νομίζουν ότι θα συμβεί», εξηγεί η κ. Τσενέ.
«Ενα άλλο κόμικ εμφάνιζε γυναίκες να μαγειρεύουν και να μιλούν πίσω από την πλάτη κάποιου που λείπει, όταν το κουδούνι χτυπάει και το νέο μέλος της παρέας ρωτάει: “Τι έχασα;”. Εδώ οι γυναίκες καλούνται να σχεδιάσουν αντίστοιχες εμπειρίες από τη δική τους κουλτούρα. Ενα από τα σενάρια για τα παιδιά, που μπορεί να είναι κοντά με δικά τους βιώματα, έχει ως πρωταγωνίστρια μία χαριτωμένη αλεπού, που έχει χαθεί σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον και δεν ξέρει πώς θα επιβιώσει ή πώς θα γυρίσει σπίτι. Εκεί θέλουμε να δούμε πώς θα απαντήσουν τα παιδιά: θα επιλέξουν να γυρίσει σπίτι, να προσαρμοστεί στο καινούργιο, θα βρει φίλους;».
Σύμφωνα με την κ. Τσενέ, το κλειδί της επιτυχίας των εργαστηρίων ήταν ότι όλοι είχαν την ευκαιρία να αλληλογνωριστούν καλύτερα και να μάθουν κάτι ο ένας από τον άλλον. «Ηταν μια εμπειρία κατά την οποία εμείς μάθαμε περισσότερα από ό,τι αυτοί από εμάς και μας ενέπνευσαν», τόνισε και έκλεισε μεταφέροντας μια ιστορία που ζωγράφισε για το νόημα της ζωής ένα κορίτσι από τη Συρία, το οποίο ήρθε με τον «γνωστό τρόπο» στη Λέσβο και μετά στην Αθήνα, ύστερα από πολλούς μήνες στη Μόρια.
«Το δικό της κόμικ είχε έναν χαρακτήρα ο οποίος γνώριζε κάθε μέρα ένα άτομο που έκανε κάτι χαρούμενο, όπως για παράδειγμα ένα παιδί με ένα κόκκινο μπαλόνι. Στο τέλος, κατέληγε στην άποψη ότι πρέπει να δεις τη θετική εικόνα και να σκεφτείς όμορφα, για να κάνεις τη δική σου τη ζωή όμορφη. Πρόκειται για ένα δυνατό μήνυμα για έναν άνθρωπο που έχει υποφέρει πολλά, δεν κατηγορεί κάποιον άλλον, και βλέπει την πραγματικότητα με στόχο μια καλύτερη ζωή. Είμαστε πολύ χαρούμενοι, γιατί το εξέφρασε μέσα από τη μεθοδολογία των κόμικ».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας