Κλείνουν πενήντα χρόνια από τότε που τέσσερις Ολλανδοί οικονομολόγοι και εμπειρογνώμονες πρότειναν μηχανισμούς υπεύθυνης και κοινωνικής χρήσης του χρήματος για να οικοδομηθεί ένας καλύτερος κόσμος. Ηταν 1968, οι μεγαλουπόλεις του πλανήτη κατακλύζονταν από κινήματα διαμαρτυρίας κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, των φυλετικών διακρίσεων, ενώ η Ευρώπη ζούσε τον ξεσηκωμό του Μάη.
Ανάμεσα σε όλες τις ιδεολογικές ζυμώσεις της αμφισβήτησης που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή αναδύθηκε κι ένα κίνημα πολιτών κατά των τραπεζών, οι οποίες στην πράξη χρηματοδοτούσαν τους πολέμους και τις αδικίες εναντίον των οποίων διαμαρτύρονταν οι νέοι στους δρόμους.
Ετσι, το γκρουπ των τεσσάρων, όπως έμεινε γνωστό (Adriaan Deking Dura, Dieter Brüll, Lex Bos και Rudolf Mees), δημιούργησε μια ομάδα εργασίας με στόχο την αναζήτηση τρόπων για να χρησιμοποιηθεί το χρήμα ως εργαλείο κοινωνικού μετασχηματισμού.
Το 1971 δημιούργησαν στο Ζέιστ της Ολλανδίας το Ιδρυμα Triodos με αντικείμενο τη συγκέντρωση δωρεών για να επενδυθούν σε δράσεις με κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς στόχους, που αργότερα μετεξελίχθηκε σε τράπεζα, ενώ η πρώτη σύγχρονη ηθική τράπεζα της Ευρώπης θεωρείται η GLS, που ιδρύθηκε το 1974 στο Μπόχουμ της Γερμανίας.
Μισό αιώνα αργότερα, οι ηθικές πιστώσεις δεν αποτελούν μια γενικόλογη θεωρητική προσέγγιση, αλλά μια πραγματικότητα που αρχίζει και κάνει τη διαφορά επιτρέποντας να διατηρηθεί και να αυξηθεί η οικονομική αξία της αποταμίευσης και με κοινωνικές αξίες όπως ο σεβασμός στο περιβάλλον, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, το δικαίωμα στη στέγη ή στην καλή διατροφή, η ένταξη ατόμων και συλλογικοτήτων που κατά παράδοση δεν έχουν πρόσβαση στα παραδοσιακά κερδοσκοπικά χρηματοπιστωτικά κυκλώματα.
Αυτό προκύπτει από την πρώτη σχετική πανευρωπαϊκή έρευνα που εκπόνησε το ιταλικό Ιδρυμα Ηθικής Χρηματοδότησης και καταδεικνύει πως το σύνολο των δραστηριοτήτων της ηθικής και υπέρ της αειφορίας χρηματοδότησης στην Ευρώπη εκπροσωπεί τα 715 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο περίπου 5% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Από αυτό το ποσό τα 39,80 δισεκατομμύρια ευρώ εκπροσωπούν το ενεργητικό σχεδόν 30 ηθικών τραπεζών που το 2016 χορήγησαν πιστώσεις ύψους σχεδόν 30 δισ. σε δεκάδες χιλιάδες σχέδια που αφορούσαν την κοινωνική ένταξη των πολιτών, την προστασία του περιβάλλοντος, τον πολιτισμό και τη διεθνή συνεργασία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η αναλογία δανείων/ενεργητικού φτάνει το 73,42% στις ηθικές τράπεζες έναντι 38,53% στις συστημικές.
Τα 496 δισεκατομμύρια επενδύθηκαν σε κοινωνικά υπεύθυνα κεφάλαια (funds) που επιλέχτηκαν με βάση μια σειρά από αυστηρά κριτήρια βιωσιμότητας.
Αποκλείστηκαν όσοι δραστηριοποιούνται στους τομείς των όπλων, του πετρελαίου, του άνθρακα, των τυχερών παιγνίων, του καπνού κ.λπ. και ενισχύθηκαν εκείνες οι εταιρείες και τα κράτη που επενδύουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε πιστοποιημένα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης κι άλλα ανάλογα σχέδια προστασίας του περιβάλλοντος.
Τα δε 2,54 δισεκατομμύρια διατέθηκαν σε μικροπιστώσεις, δηλαδή δάνεια λίγων χιλιάδων ευρώ που επέτρεψαν σε 750.000 Ευρωπαίους να ξεκινήσουν μια επιχειρηματική δράση ή να αντιμετωπίσουν μια προσωρινή έλλειψη ρευστότητας: όλοι τους άνθρωποι που ποτέ δεν θα είχαν μπορέσει να πάρουν δάνειο από μια παραδοσιακή τράπεζα γιατί με βάση τα κριτήριά της θεωρούνται «αφερέγγυοι».
Το τελευταίο τμήμα της έρευνας ασχολείται με τα πράσινα ομόλογα, που εκδίδονται από επιχειρήσεις, κυβερνήσεις ή διεθνείς οργανισμούς και χρηματοδοτούν περιβαλλοντικά προγράμματα που αμβλύνουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Πλέον η αξία των πράσινων ομολόγων που κυκλοφορούσαν πέρσι ανερχόταν στα 178 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ τα ομόλογα κοινωνικού αντίκτυπου χρηματοδοτούν σχέδια συνολικού ύψους 273 εκατομμυρίων ευρώ.
Οπως επισημαίνουν οι ερευνητές, για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποίησαν πολλαπλά φίλτρα ώστε να αποκλείσουν χρηματοπιστωτικά προϊόντα που διαφημίζονται ως ηθικά αλλά αποτελούν περισσότερο κομμάτι του οπλοστασίου του εταιρικού μάρκετινγκ για να προσελκύσει «νέους πελάτες».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας