Πόσο καρπαζοεισπράκτορες είμαστε ως χώρα (και ένοπλες δυνάμεις) κατά τις εικονικές ελληνοτουρκικές αερομαχίες πάνω από το Αιγαίο; Καθώς μια μερίδα τουλάχιστον της στρατιωτικής μας ηγεσίας ασκεί ευδιάκριτες πιέσεις για «δυναμικότερη» πολιτική απέναντι στη γείτονα, συμπεριλαμβανομένης της εξουσιοδότησής της για την αυτοκτονική εξαπόλυση «προληπτικού» πολέμου, η απάντηση στο ερώτημα δεν έχει φιλολογική μόνο σημασία.
Οι φευγαλέες «εκμυστηρεύσεις» που διαρρηγνύουν την εθνικά ορθή αυτολογοκρισία επ’ αυτού, ιδίως όταν προέρχονται από τους ίδιους κύκλους που ξορκίζουν συνήθως την υποτιθέμενη «παθητικότητά» μας, αξίζουν ως εκ τούτου μεγαλύτερη δημοσιότητα.
Αδωνιαίες αποκαλύψεις
Τον Ιούνιο του 2006, το περιοδικό «Ελληνική Αγωγή» του Αδώνιδος Γεωργιάδη κυκλοφόρησε με εξώφυλλο αφιερωμένο στις «Καταρρίψεις τουρκικών αεροσκαφών» από την ελληνική Πολεμική Αεροπορία πάνω από το Αιγαίο· το σχετικό άρθρο (σελ.44-55) υπογραφόταν από κάποιον Ιωνα Αγγελονίδη, πιθανότατα ψευδώνυμο. Προλογίζοντας το ίδιο τεύχος, ο Αδωνις τάχθηκε φυσικά υπέρ των δυναμικών λύσεων, με τη θυμόσοφη (αλλά ανατριχιαστική) παρατήρηση πως «ένα έθνος μπορεί να χάνει, άλλοτε κερδίζεις εδάφη, άλλοτε χάνεις»...
«Επισήμως δεν υφίσταται καμιά παραδοχή», περί καταρρίψεων τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών από ελληνικά, εξηγεί το άρθρο, «ενώ ανεπίσημα υπάρχουν πλείστες ενδείξεις κυρίως από τους Ελληνες πρωταγωνιστές. Δυστυχώς, οι άνθρωποι που προχώρησαν στις καταρρίψεις, όχι μόνο δεν τιμήθηκαν, αλλά η σταδιοδρομία τους έλαβε τέλος. Το ελληνικό κράτος δεν τόλμησε ν’ αποδεχθή ότι υπήρξαν άνθρωποι, οι οποίοι κάτω από συνθήκες εντάσεως και μετά από πρόκληση έπραξαν το καθήκον τους. Αντίθετα θεώρησε ότι αυτοί παρεβίασαν διαταγές (!) και γι’ αυτόν τον λόγο έπρεπε να τιμωρηθούν» (σ.47).
Ακολουθεί η εξιστόρηση δυο τέτοιων παραδειγμάτων. Το πρώτο αφορά αερομαχία της 21ης Ιουλίου 1974, μια μέρα μετά την εισβολή στην Κύπρο, με κατάρριψη ενός τουρκικού F-102 από ελληνικό F-5A της 337 Μοίρας Αναχαιτίσεως· παρατίθενται τα ονόματα των Ελλήνων πιλότων που μετείχαν στο επεισόδιο. Το συμβάν επιβεβαιώνεται κι από άλλες, σοβαρότερες πηγές: σύμφωνα λ.χ. με τον καθηγητή (και βουλευτή της Ν.Δ.) Αγγελο Συρίγο, που το τοποθετεί χρονικά μία μέρα νωρίτερα, «επρόκειτο περί κανονικής αερομαχίας» («Ελληνοτουρκικές σχέσεις», Αθήνα 2015, σ.397).
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το δεύτερο συμβάν, που τοποθετείται στις 8/10/1996, λίγους μήνες μετά τα Ιμια και προτού η δεύτερη κυβέρνηση Σημίτη πάρει ψήφο εμπιστοσύνης, φέρεται δε να «απεκρύβη με την συναίνεση πολλών προσώπων (ΜΜΕ και Υπουργείου Εθνικής Αμύνης)»:
«Αυτή την φορά είχαμε ένα τουρκικό διθέσιο μαχητικό F-16D, μέρος σχηματισμού αποτελούμενου από 4 F-4E Phantom II και 2 F-16 (C και D), το οποίο ενεπλάκη σε αερομαχία με ελληνικό Mirage 2000 της 331 Μοίρας της 114 Πτέρυγας Μάχης στην Τανάγρα. [...] Κατά την διάρκεια της κλειστής εμπλοκής, βλήμα αέρος-αέρος έφυγε από το ελληνικό Mirage και έπληξε το τουρκικό μαχητικό, το οποίο εξερράγη. Σκοτώθηκε ο ένας χειριστής, ενώ ο δεύτερος περισυνελέγη από ελληνικό ελικόπτερο ερεύνης και διασώσεως. [...] Τόσο το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης όσο και το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας διετήρησαν χαμηλούς τόνους και μέχρι σήμερα αρνούνται επίσημα το συμβάν» (σ.48-50).
Δημοσιογραφικές εκμυστηρεύσεις
Με δεδομένη τη σοβαρότητα του Αδώνιδος και των ομοίων του, δικαιολογημένη είναι βέβαια κάθε επιφύλαξη για την αξιοπιστία αυτών των ισχυρισμών. Για το ίδιο όμως γεγονός έχει καταθέσει, δίχως παράθεση συγκεκριμένης ημερομηνίας, την προσωπική του μαρτυρία κι ένας ημιεπίσημος παρατηρητής: ο τότε στρατιωτικός συντάκτης του «Βήματος», Νίκος Χασαπόπουλος, στα απομνημονεύματα που εξέδωσε πρόσφατα («Η αγωνία ενός ρεπόρτερ», Αθήνα 2017, σελ.115-6).
«Μια μέρα», θυμάται, «με φώναξε ο Α/ΓΕΑ στο γραφείο του να με ρωτήσει πώς τα πάει η κόρη του [που είχε προσληφθεί “δοκιμαστικά” ως φωτογράφος στην εφημερίδα]. Μιλούσαμε χαλαρά μέσα στο γραφείο του. Πίσω του υπήρχε ένα δωμάτιο όπου ήταν ένας ασύρματος συνδεδεμένος άμεσα με το Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας στη Λάρισα. Ξαφνικά αισθάνομαι τον ασύρματο να ενεργοποιείται και ακούω να λέει “Α/ΓΕΑ ακούει; Α/ΓΕΑ ακούει; Ενα πουλάκι λιγότερο”. Ο Α/ΓΕΑ σηκώνεται αμέσως φουριόζος, γυρνάει στη φρουρά του και διατάζει “Να μη φύγει αυτός”, εννοώντας εμένα, και μπαίνει στο πίσω δωμάτιο. Εγώ ήξερα την ορολογία, αλλά δεν είπα τίποτα. Εγινε χαμός, ήρθε ο Σημίτης και επικοινώνησε αμέσως με την υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μαντλίν Ολμπράιτ. Εμεινα 48 ώρες εκεί μέσα. Με ορκίσανε να μην πω τίποτα. Και δεν έχω πει κάτι μέχρι τώρα. Ηταν η είδηση της χρονιάς, αλλά εγώ δεν μπορούσα να γράψω κάτι. Και ήξερα και ξέρω πολλά. Αργότερα το έγραψα μέσες άκρες σε ένα περιοδικό σαν μυθιστόρημα».
Οταν το 2003 το περιοδικό «Κράμα» περιέγραψε το συμβάν ως κατάρριψη, ο (απόστρατος, πλέον) Τούρκος Α/ΓΕΑ του 1996, Αχμέτ Κορεκτσί, το επιβεβαίωσε στη «Μιλιέτ». Ερωτώμενος επ’ αυτού, ο Ελληνας κυβερνητικός εκπρόσωπος περιορίστηκε δε στην αμήχανη δήλωση ότι κάτι τέτοιο «δεν έχει επιβεβαιωθεί» από τη σχετική ΕΔΕ («Ελευθεροτυπία» 20/5/2003).
Πώς όμως είχαν καλύψει οι αθηναϊκές εφημερίδες το θανατηφόρο επεισόδιο της 8/10/1996; Η πτώση του τουρκικού F-16, κατά τη διάρκεια της ελληνοκυπριακής άσκησης «Τοξότης», η απώλεια ενός πιλότου του και η διάσωση του (τραυματία) δεύτερου προβλήθηκαν ακόμη και πρωτοσέλιδα −με την καθησυχαστική ωστόσο διαβεβαίωση πως επρόκειτο για ατύχημα, οφειλόμενο σε «απώλεια ελέγχου» του αεροσκάφους κατά τη διάρκεια ελιγμών· ακόμη και τα εγκαύματα του διασωθέντος, που δεν ήταν δυνατό να οφείλονται σε απλή περιδίνηση, ερμηνεύτηκαν από «Τα Νέα» σαν αποτέλεσμα «βλάβης του κινητήρα ή ξαφνικής πυρκαγιάς στο σύστημα τροφοδοσίας».
Την εκδοχή του ατυχήματος υιοθέτησε πάντως και η τουρκική πλευρά, ενώ ο ΥΠΕΘΑ Ακης Τσοχατζόπουλος διακήρυξε σιβυλλικά ότι «παρόμοια γεγονότα πρέπει να προβληματίσουν τους πάντες».
Στρατάρχης Ακης
Η «είδηση της χρονιάς» που αποσιωπήθηκε δεν αφορούσε συνεπώς την πτώση του αεροπλάνου, αλλά τα αίτια που την προκάλεσαν.
Ξεφυλλίζοντας το «Βήμα» της επόμενης Κυριακής (13/10/1996), διαπιστώνουμε πάντως ότι ο ίδιος ο κ. Χασαπόπουλος περιορίστηκε τότε σ’ ένα χαριτωμένο, πολλαπλά εύγλωττο σχολιάκι (σ.Α22): «Το έχετε προσέξει; Από την ημέρα που ανέλαβε ο Ακης, τρεις Τούρκοι στρατιώτες αυτομόλησαν, παραδόθηκαν στους έλληνες σκοπούς και ζήτησαν πολιτικό άσυλο, ένα τουρκικό F-16 έπεσε κοντά στη Χίο και οι Τούρκοι δεν μπόρεσαν να ανακόψουν τα ελληνικά μαχητικά προς την Κύπρο. Και να σκεφθείτε ότι δεν δέχεται ακόμη να τον αποκαλούν... “στρατάρχη”!».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας