Από τον «Αττίλα» στα Τέμπη

Επειτα από απουσία πέντε χρόνων η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων μάς καλεί και πάλι στην αίθουσα του Μετρό Συντάγματος, στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης. Αυτή τη φορά για μια αναδρομική έκθεση γελοιογραφίας που περιλαμβάνει σκίτσα τα οποία δημιουργήθηκαν στη διάρκεια μισού αιώνα: από το καλοκαίρι του 1974 μέχρι το καλοκαίρι του 2024, οπότε και συμπληρώθηκαν 50 χρόνια αδιάκοπης -αν και όχι αδιατάρακτης- Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας.

Πενήντα χρόνια από τη Μεταπολίτευση και θα ήταν αδιανόητο η Λέσχη των Γελοιογράφων να μην προσθέσει το δικό της λιθαράκι στο πλαίσιο των φετινών επετειακών εκδηλώσεων. Και αυτό γιατί ο Ιούλιος του 1974 και τα πυκνά γεγονότα των μηνών που ακολούθησαν μέχρι την καταδίκη των πρωταιτίων της χούντας και χάραξαν αποφασιστικά τη σύγχρονη ιστορία δεν υπήρξε κοσμογονικός μόνο για τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό, αλλά και για την ίδια την πολιτική γελοιογραφία. Ηταν τότε που μια πρωτόγνωρη πνοή ελευθερίας έπνευσε στη χώρα μετά από αρκετές δεκαετίες αυταρχισμού και λογοκρισίας. Και έφερε μια νέα αύρα στη δηκτική αποτύπωση της επικαιρότητας, που ήδη το ’74 μετρούσε ενάμιση αιώνα παρουσίας στον ελληνικό Τύπο.

Η έκθεση με τον τίτλο «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων» πραγματοποιείται από τη Δευτέρα 14 Οκτωβρίου υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, και τη στήριξη θεσμών και φορέων όπως η Βουλή των Ελλήνων, το υπουργείο Πολιτισμού, ο ΟΠΑΝΔΑ, η ΣΤΑΣΥ και το Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ.

Μια «πρόγευση» της τρέχουσας φθινοπωρινής έκθεσης είχαμε πάρει στον κήπο του προεδρικού μεγάρου τον περασμένο Ιούλιο κατά τον εορτασμό για την 50ή επέτειο της αποκατάστασης της δημοκρατίας. Και αφορούσε τους πρώτους 13 μήνες της μεταβατικής περιόδου που καλείται «Μεταπολίτευση»: μια «τομή με διάρκεια», όπως τη χαρακτηρίζουν οι συντελεστές της έκθεσης.

Από την πτώση της δικτατορίας Ιωαννίδη μετά το πραξικόπημα κατά του Μακάριου, που προκάλεσε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, και την έλευση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Αθήνα στις 24 Ιουλίου 1974 μέχρι τις πρώτες εκλογές της 17ης Νοεμβρίου, το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου που κατάργησε τη μοναρχία, την ψήφιση του Νέου Συντάγματος και τη (μερική) αποχουντοποίηση, η περίοδος αυτή είναι πυκνή σε γεγονότα αλλά και σε γελοιογραφική παραγωγή. Σκίτσα του Κώστα και του Βασίλη Μητρόπουλου, του ΚΥΡ, του Ηλία Σκουλά, του Αντώνη Καλαμάρα, του Σπύρου Ορνεράκη, του Βασίλη Χριστοδούλου, του Διογένη Οικονόμου και άλλων στέκουν αψευδείς μάρτυρες του ενθουσιασμού και της ομοψυχίας που επικρατούσε τους πρώτους εκείνους μήνες μετά την κατάρρευση των δύο βασικών πυλώνων του μετεμφυλιακού κράτους: του Παλατιού και της στρατιωτικής παρέμβασης στην πολιτική ζωή.

Η έκθεση, που επιμελήθηκε η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων και περιλαμβάνει παραπάνω από 400 σκίτσα από 67 πανελλαδικής εμβέλειας δημιουργούς, διαπερνάει και τις επόμενες δεκαετίες, έτος προς έτος, διακρίνοντας τη γελοιογραφική παραγωγή στις εξής περιόδους: 1975-1981 («Συντηρητικοί στην κυβέρνηση, κοινωνία στους δρόμους»), 1981-1989 («Από την “Αλλαγή” στην “Κάθαρση”»), 1990-1999 («Η δεκαετία του εκσυγχρονισμού»), 2000-2008 («Η λάμψη και το ράγισμα της βιτρίνας»), 2009-2019 («Τα χρόνια της κρίσης») και 2019-2024 («Νέες κρίσεις, νέες προκλήσεις»).

Οι πολυκύμαντες σχέσεις με τη Δύση, την Τουρκία και τους Βαλκάνιους γείτονες, οι πρόσκαιρες επιτυχίες της χώρας, αλλά και οι μακρές περίοδοι κρίσεων και διχασμών, οι κοινωνικές κινητοποιήσεις, οι εκλογικές διαδικασίες, η πολυετής δράση της 17Ν και η έξαρση της νεοναζιστικής βίας, φυσικές καταστροφές και πολύνεκρα δυστυχήματα είναι μερικές από τις θεματικές που αφηγείται η έκθεση και ο ομώνυμος κατάλογος που τη συνοδεύει.

Κάθε χρονική ενότητα, απαραίτητη για να παρακολουθήσουν οι επισκέπτες την αφηγηματική ροή, έχει να παρουσιάσει τους δικούς της γελοιογράφους, νέα ονόματα που προστίθενται πλάι στα παλιότερα. Κάθε δημιουργός έχει τη δική του αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία, τη δική του αίσθηση χιούμορ, τη δική του «χρυσή περίοδο» -είτε είναι ήδη γνωστός/ή τη δεκαετία του ’70, είτε εμφανίζεται στις δεκαετίες του ’80, του ’90, του 2000 ή και μετά το 2010. Ονόματα εμβληματικών δημιουργών όπως των αείμνηστων Γιάννη Καλαϊτζή, Γιάννη Ιωάννου και Βαγγέλη Παυλίδη, αλλά και ονόματα της επόμενης γενιάς, όπως του Μιχάλη Κουντούρη, του Ηλία Μακρή, του Πάνου Μαραγκού, του Στάθη Σταυρόπουλου κ.λπ. συνυπάρχουν με νεότερες «φουρνιές» γελοιογράφων των οποίων η δουλειά αναδείχτηκε στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Η «Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων» είναι ένα γελοιογραφικό πανόραμα ιστορικής μνήμης και καυστικής καταγραφής μιας πορείας πέντε δεκαετιών. Και θα έχετε την ευκαιρία να «συνομιλήσετε» μαζί της μέχρι το Σάββατο 19/10/2024, στο Μετρό Συντάγματος, ώρες 09.00-21.00.

♦ Σήμερα Τρίτη 15/10, στις 20.00, θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια της έκθεσης από τον πρόεδρο της Βουλής, Κωνσταντίνο Τασούλα, και στη συνέχεια θα μιλήσουν οι επιμελητές της.